İBB’nin tarihi Galata Ceneviz Surları’nın onarımına başladığı günlerde, Galata Kulesi’nin de dahil olduğu Türkiye’deki Ceneviz mimari mirasının UNESCO Dünya Mirası Listesi’ne dahil olmasına yönelik teşebbüsler sürat kazandı.
Aslında, İstanbul’un en sevilen simgelerinden biri olan Galata Kulesi’nin UNESCO serüveni 2013 yılında başladı.
2013 yılında UNESCO’ya başvurusu yapılan “Ceneviz Ticaret Yolu’nda Akdeniz’den Karadeniz’e Kadar Kale ve Surlu Yerleşimler” evrakı Dünya Miras Süreksiz Listesi’ne dahil edildi.
Ceneviz mimari mirası deyip geçmeyelim.
Zira İstanbul’dan, Karadeniz, Ege’ye, iyi bildiğimiz sur, kale 11. ve 15. yüzyıllar ortası Doğu Akdeniz ve Karadeniz’de geniş bir ticaret ağı kuran Cenevizlilerden günümüze gelmiş.
Türkiye’nin UNESCO’ya, iyi durumdaki Ceneviz mirasıyla ilgili müracaatında yer alan eserler şöyle:
Karadeniz çıkışında Anadolukavağı’ndaki Yoros Kalesi, Cenevizliler periyodunda ticari canlılığın merkezi Amasra Kalesi, Sinop Kalesi, günümüzde Ceneviz Kalesi olarak anılmakta olan Akçakoca Kalesi, Ege’de değerli bir ticaret limanı olan ve kentin savunmasında kıymet taşıyan Foça Kalesi, sağlam ve görkemli bir yapısı olan Çandarlı Kalesi.
Çeşme Kalesi, Güvercinada Kalesi ve Kuşadası Kent Surları belgeye 2020 yılında dahil edilmiş.
Galata Kulesi bir kale olmamasına karşın kentin savunma sistemindeki değeri nedeniyle en başından beri belgede.
İtalya’nın simgesi Pisa Kulesi 1987 yılından beri UNESCO Dünya Mirası Listesi’nde iken Galata Kulesi hâlâ beklemede.
T-ONE DÜNYA KAMUOYUNUN DİKKATİNİ ÇEKECEK
Fakat artık Demet Sabancı’nın kurucusu olduğu, Türkiye Ortak Kuşaklar Entegrasyonu (T-One) Derneği Ceneviz mirasıyla ilgili UNESCO müracaatına dünya kamuoyunun dikkatini çekmek üzere yola çıktı.
Türkiye’nin kültürel mirasını, tarihi ve doğal zenginliklerini milletlerarası platformda tanıtma maksadıyla 2014 yılında kurulan T-One Derneği Göbeklitepe’nin birinci tanıtımını üstlenmişti.
Ayrıyeten Gaziantep Zeugma, Şanlıurfa, Kahramanmaraş, Hatay mozaiklerinin tanıtımı için “Mozaik Yolu” projesini geliştiren dernek, milletlerarası platformda bir türlü hak ettiği yere gelemeyen mutfağımızın ve yemek kültürümüzün tanıtımı için kayda bedel çalışmalar yapıyor.
T-One UNESCO, Dünya Mirası Süreksiz Listesi’nde yer alan Ceneviz kaleleriyle ilgili çalışmaları için Dokuz Eylül Üniversitesi’nden Prof. Dr. Savaş Arslan, mimari müdafaa uzmanı Dr. Sercan Sağlam ve arkeolog-araştırmacı Nezih Başgelen’den takviye alıyor.
GALATA KULESİ’YLE İLGİLİ GERÇEKLER
Türkiye’nin tarihi ve kültürel mirasının memleketler arası platformda tanıtımını yapan T-One Derneği artık Galata Kulesi’nin de dahil olduğu Ceneviz mirası için çalışmaya başladı.
Bu ortada bildiğiniz üzere, UNESCO Dünya Mirası listesi seyahatine çıkan Galata Kulesi’yle ilgili rivayetler çeşitli.
Dr. Sercan Sağlam’ın Galata Kulesi’yle ilgili en yeni bilimsel dataları içeren makalesi, geçen aralık ayında İstanbul Araştırmaları Enstitüsü’nün YILLIK isimli milletlerarası bilimsel araştırma mecmuasında yayımlanmış.
Meraklıların https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/1461392 adresinde ulaşabileceği makaleye nazaran, Cenevizliler resmi olarak Pera diye isimlendirdikleri ticari koloniyi 1267 yılında Galata’da kurmuşlar.
Dr. Sağlam, Galata Kulesi’nin son 300 yılda sayısız yanlış bilgi transferine maruz kaldığının altını çizerek şu noktalara dikkat çekiyor:
– Galata Kulesi’nin Bizans periyoduna yönelik ortada somut hiçbir bilgi yoktur. Mevcut tezler asılsızdır.
– Galata Kulesi’ni Cenevizliler 1348 yılının sonlarında inşa etmişlerdir. Kulenin bundan daha evvel bir inşası mutlaka yoktur.
– Galata Kulesi’nin Ceneviz periyodundaki ismi sırf “Turris Sancte Crucis” (Kutsal Haç Kulesi) biçimindedir.
– “Büyük Kule” sözü, 1453 tarihli ve kuşatmadaki bir hadiseye istinaden söylenmiş anonim bir Bizans betimlemesidir, özel bir isim değildir.
Dr. Sağlam, İBB’nin onarımına başladığı Galata Surları’nın, batıda Haliç Tersaneleri, kuzeyde Galata Kulesi, doğuda Tophane olmak üzere, Haliç ve Boğaz kıyısı boyunca uzandığını belirtiyor.
Galata’dan Bankalar Caddesi’ne yanlışsız inince rastlayacağınız Galata Kulesi’nin minik kopyası kule, tıpkı bölgedeki Rahmet Han, Arap Camii diye bilenen San Domenico Kilisesi Ceneviz mimari mirasından birkaçı yalnızca.
Özetle farkında olmasak da İstanbul’daki Ceneviz mirası günlük ömrümüzde sıklıkla karşımıza çıkıyor.
Cumhuriyet
