Getty Images
Kim Ji-young, Mart 2013’te 31 yaşındayken Kuzey Kore’den kuvvetli bir serüvenle kaçarak Güney Kore’ye ulaşmasını “bir düş gibi” kelamlarıyla tanım ediyor.
Lakin kısa müddette annesi ve üç kuzeniyle birlikte refah seviyesi daha yüksek olan Güney Kore’ye ulaşmanın sevincinin yerini kuvvetli bir ahenk süreci aldı.
Yeni ömürleri her gün yeni zorlukları beraberinde getiriyordu. Aile bu yeni ülkede kimseyi tanımıyordu.
Kim, “Pek çok kültürel fark vardı… Her şeye sıfırdan başlamak zorunda kaldık” diyor.
Kim, dünyaya kapalı bir diktatörlük olan Kuzey Kore’deki hayatından kaçmayı başaran binlerce sığınmacıdan biri. Fakat kaçmayı başarabilenler için Güney’de hayat tekrar başlıyordu.
Birçoğu için bankamatik kartı kullanmak, halkın oylarıyla seçilen bir hükümetin nasıl çalıştığını anlamak ve yüksek teknolojiye sahip demokratik bir toplumda yaşamak sıfırdan öğrenilmesi gereken şeyler.
GÜNEY’E ULAŞANLAR NELER YAŞIYOR?
Sığınmacılar, Güney’e vardıkları anda birinci olarak bir soruşturmaya tabi tutuluyor ve istihbarat teşkilatıyla görüşmelere başlıyorlar.
Kuzey Kore’de Özgürlük isimli sivil toplum kuruluşunun Güney Kore Yöneticisi Sokeel Park, “Bu basamaktan sonra, Hanawon ismi verilen Güney Kore hükümetinin yönetimi altındaki yine yerleşim eğitim tesisinde üç ay geçiriyorlar” diyor:
“Burada Güney Kore toplumu hakkında çeşitli şeyler öğrendikleri üç aylık bir eğitimden geçiyorlar. Bunlar ortasında ATM’nin nasıl kullanılacağı, Güney Kore’nin çağdaş ulaşım altyapısında nasıl seyahat edileceği ve nasıl bir iş bulunacağı üzere şeyleri öğreniyorlar. Güney Kore vatandaşlığı, demokrasi ve farklılıklar hakkında birçok bahiste eğitim görüyorlar.”
Ayrıyeten sığınmacılara birçok alanda işlerine yarayabilecek kaynaklar sağlayan toplum merkezleri de bulunuyor. Bu merkezler, sığınmacıların birinci devirlerine yönelik ağır çalışmalar yapıyor, kendilerine cep telefonu almak, banka hesabı açmak ve lokal halkı tanıtmak üzere bahislerde dayanak veriyor.
Getty ImagesHanawon’dan sonra, sığınmacılara devlete ilişkin bir kiralık konut tesis ediliyor. Kim, kendilerine yeni meskenlerinde birinci günlerini rahat geçirmeleri için içinde toz çorba, pirinç, yağ ve başka temel besin hususlarının olduğu bir kutunun bırakıldığını anlatıyor.
Ayrıyeten bu periyotta bir danışman ya da halihazırda Güney Kore’ye yerleşmiş bir öteki sığınmacı, meskeni temizlemek üzere bahislerde takviye sağlıyor:
Kim, “Bundan sonra artık kendi ayaklarınızın üstünde durmanız gerekiyor” diyor.
KUZEY’DEN GELENLERİ KİM İZLİYOR?
Güney Kore’ye yerleşen Kuzey Korelilere göz kulak olan bir de polis memuru atanıyor. Kuzey Kore’de Özgürlük’ten Park, “Bu kişiyi, orta sıra gelip hal hatır soran yerli bir polis memuru olarak düşünebilirsiniz” diyor:
“Bazen arkadaş da olurlar. Ekseriyetle bu polis, baba figürü olabilecek daha yaşlı memurlardan seçilir. Güya bir toplumsal hizmet üzere, ortada hal hatır sormak üzere bir rolleri olur.”
Birtakım durumlarda polis memurları yardım dernekleri ve kiliselerle de birlikte çalışıyor.
Park, akıl sıhhati konusunda kimi danışmanlık hizmetlerinin mevcut olduğunu fakat bunun iyileştirilmesi gereken bir alan olduğunu söylüyor. Bu mevzu, 2019’da Kuzey Kore’den kaçarak gelen Han Sung-ok ve oğlunun Seul’deki bir apartman dairesinde meyyit bulunmasıyla gündeme geldi. Han ve oğlunun açlıktan öldükleri düşünülüyor. Komşuları, Han’ın son devirlerde dalgın ve telaş içerisinde olduğunu söylüyordu.
Pek çok sığınmacı büyük travmaları da beraberinde getiriyor. Fakat yardım alabileceklerinin ya da nereden alabileceklerinin de pek farkında olmuyorlar. Güney Kore’deki Kuzey Koreli mültecilerle yapılan bir ankete nazaran, yaklaşık yüzde 15’i intihara meyilli olduğunu itiraf etti. Bu, yüzde 10 olan Güney Kore ortalamasından daha yüksek.
Park, “Akıl sıhhatine kavuşabilmek için insanların bunları tanımlayabilmesi, yardım isteyebilmesi ve yardım istemenin uygun olduğunu düşünebilmesi gerekir, bunun için de toplumsal değişim ve farkındalık gerekir” diyor.
Kuzey Kore analisti Fyodor Tertitsky, Güney Kore’deki hayatın mülteciler için yalnızlaştırıcı olabileceğini söylüyor.
Tertisky, bunun nedeninin sadece çok farklı bir topluma girmeleri olmadığını, o toplumdaki birçokları tarafından da “diğerleri” olarak görülmeleri olduğunu belirtiyor:
“Bir hain olarak görüldüğünüz için memleketinize dönemiyorsunuz, ailenizden, arkadaşlarınızdan ve etrafınızdan büsbütün kopuyorsunuz. Bilhassa de memleketinizi terk etmek zorunda kaldıysanız, bu hayli travmatik bir tecrübe.”
Kim Ji-youngKim Ji-youngMESLEK SEÇENEKLERİ NELER?
Güney’e ulaştıktan sonra iş bulmak güç olabilir.
Kim, “Kuzey Kore ve Güney Kore’de verilen eğitim büsbütün farklı ve Kuzey Korelilerin Güney Kore’de yapabileceği çok az iş var” diyor:
“Sığınmacılar, yarı vakitli iş diye bir şeyi hiç duymamışlar ve daha evvel kendi başlarına hiç iş bulmamışlar. Görüşmelerde de ekseriyetle görmezden geliniyorlar. O yüzden işleri zor”
Bayanların gençken ekseriyetle restoranlarda garsonluk yaptığını, yaşlandıkça da mutfakta yardımcı olarak çalıştığını söylüyor. Erkeklerin ise çoklukla internetten satış sitelerinde siparişleri paketleme yahut inşaat bölümünde iş bulduklarını belirtiyor.
Kuzey Koreli sığınmacılara çalışmak, bir işte bağlı kalmak ve maharet kazanmak için teşvikler veriliyor. Güney Koreli işletmelere de bu şahısları istihdam etmeleri için takviye sağlanıyor.
Eğitimlerini ilerletmek isteyenler için de dayanak veriliyor. Sığınmacılara üniversite eğitimi; 35 yaş altındakilere de lisansüstü programlar fiyatsız sunuluyor. Ayrıyeten çeşitli burslar da mevcut.
Sığınmacılara, bilgisayar kullanmak üzere yeni nitelikler kazanmak için kullanmak üzere maddi dayanak de sağlanıyor.
Kuzey Kore’den 1996’da kaçan Kim Seong-min, mevcut eğitim fırsatlarını takdirle karşılıyor. Güney’e birinci geldiği periyotta temizlikçilik yaptı, daha sonra müelliflik alanında yüksek lisans yaptı. Bu eğitimi sayesinde, kamu yayıncısı KBS’de senarist olarak iş buldu.
2004’te de çoğunlukla Kuzey Kore’ye yayın yapan, buradaki rejime tenkitler yönelten radyo istasyonu Özgür Kuzey Kore Radyosu’na katıldı.
AFPİLTİCA EDEN ÇOCUKLAR NELER YAPIYOR?
Sığınmacıların çocukları Güney Kore okullarına ya da bilhassa Kuzey Koreli çocuklara eğitim veren okullara gidiyor.
Tertitsky, Kuzey Koreli çocuklara hitap eden okullarda öğrencilerin “yekpare bir geçmişe sahip çocuklarla çevrili olduğunu” söylüyor:
“Buralar çok ülkü kurumlar değil. Zira aldığınız eğitim sonlu ve Güney Kore toplumuna da fazla maruz kalmıyorsunuz. Öteki yandan, bir Güney Kore okuluna giderseniz, çocuklar acımasız davranabiliyor. Size doruktan bakabilir. Ayrıyeten onlara yetişmek kolay olmuyor”
Cumhuriyet
