Anadolu rock denildiğinde birinci akla gelen… Uzun bir seyahatin unutulmaz efsaneleri…
Bu yazının daha birinci cümlesinde Moğollar dediginizi duyar gibiyim.
Taner Öngür’ün “Anadolu rock terimini birinci biz söylem ettik” demesi boşuna değil. Zira bu ülkede “Anadolu rock”ın birinci temsilcileri Moğollar.
Kimler solist olarak yer almadıki kümede; Barış Manço, Cem Karaca…
Efsane küme 11 yıl ortadan sonra yeni albümleriyle tekrar karşımızda. Özlenen 16 kesimin yer aldığı albüm plak formatında ve dijital olarak yayımlandı. Kümenin üyeleri; Cahit Berkay, Taner Öngür, Serhat Ersöz, Emrah Karaca, Kemal Küçükbakkal ile yeni albümlerini konuştuk.
Yeni albümün başlangıç ve çıkışa kadar olan süreci nasıl oluştu ve gelişti?
Serhat Ersöz: Bu albüm Murat Ertel ve Gülbaba Records işbirliğiyle Londra merkezli Night Dreamer plak şirketinin teklifi ile gerçekleşti. Direkt plağa kaydedilen, kümenin müzikal yelpazesini yansıtan 16 müzik barındıran duble bir plak teklifi ile geldi. Murat’ın tavsiyelerini de dikkate alarak bir arada kesim seçimi yaptık evvel. Daha sonra plak yüzlerindeki müddetlerin istikrarlı olabilmesi ve müzik ortalarında enstrüman değişiminin yaratabileceği meseleleri asgariye indirmek için modül sıralamaları yaptık. Gerisinden provalar geldi. Cihangir Müzik Evi’nde yaptığımız provaları kayıtta çalacağımız üzere yaparak tamamladık ve sonrasında Hollanda Haarlem’deki Artone Stüdyoları’na gittik. Birinci gün suram, daha sonraki günlerde her gün 1 yüze konsantre olarak kayıtları yaptık. Her yüzü ilişkin olduğu günlerde 3 defa çaldık ve ekseriyetle sonuncu kayıtları beğenerek kullandık. 5 gün sürdü yani.
Neden 11 yıl sonra?
SE: Biz, haydi albüm yapalım diyerek zorlamıyoruz kendimizi. Biriken besteler ya da gelişen koşullar bizatihi bu türlü doğal bir süreç doğuruyor.
Emrah Karaca: Aslında biz ortadan o kadar vakit geçtiğinin farkında değildik. Son albümümüz “Umut Yolunu Bulur” 2009 sonunda yayımlanmış. Orta ara haydi stüdyoya girelim, yeni bir şeyler kaydedelim diye çok konuştuk ancak bir taraftan daima konserler devam ediyordu. Vakit nasıl geçti hakikaten farkına varamadık. Bu türlü söyleyince 11 yıldır ortada yokmuşuz üzere duyuluyor fakat biz bu vakit zarfında bin civarında konser verdik.
Taner Öngür: Son yıllarda müzik yayımcılığı büyük değişim geçiriyor. Konvansiyonel formatlar artık neredeyse üretilmiyor. Her şey dijital dünyaya nazaran planlanıyor. Rahmet plak formatı tekrar gündeme geldi. Benim en sevdiğim fiziki müzik yayın formatı plak. Bu değişimin oturmasını beklemiş üzere olduk. Bir de ülkemizde müzik yapımcılığı yapan firmalar hiç emniyetli değildi. Unkapanı anlayışının kaçınılmaz çöküşünden sonra, artık bu alanda yeni bir dünya kuruluyor. Yeni bağımsız firmalar kurulmaya başlandı. Bizim bu plak da ülkemizde Gülbaba Records, yurtdışında Night Dreamer Records tarafından yayımlanıyor…
Cahit Berkay: Son 11 yılda insanların müzik dinleme alışkanlıkları değişti. Artık çabucak herkes dijital platformlar üzerinden müzik dinliyor. Bu üretim formlarına de yansıdı. Birbirimizi tekli ya da single yayımlamak konusunda ikna edemedik, albüme girişecek kadar da motive edemedik. Fakat direkt plağa kayıt teknolojisi ve albümün öncelikle yurtdışında yayımlanacak olması hepimizi heyecanlandırdı. O kadar orta verince de ortaya iki albümlük gereç çıktı (gülüyor).
Modüllerin seçimini nasıl yaptınız?
Kemal Küçükbakkal: Moğollar tarihini geçmişten günümüze en iyi formda anlatmaya çalıştık.
TÖ: Öncelikle yurtdışı dinleyicisine yönelik bir albüm olduğu için seyahatimizin her devrinden modüller seçmeye çaba ettik. Natürel canlı kayıt yapacağımız için canlı performansları güçlü olan modüller ve enstrüman değişimi (4 kesimin art geriye çalınması sırasında enstrüman değişimi için çok az vakit olduğu için) kıymetli rol oynadı…
Cahit Berkay: Biz stüdyoda çalarken albüm tıpkı vakitte master plağa kaydediliyordu. O yüzden her gün plağın bir yüzünü çaldık. Direct – to – disk prosedürü kayıtlara sonradan müdahaleye müsaade etmediği için müzik ortaları da dahil plağın bir yüzünü tam çalmamız gerekiyordu. Müziklerin mühletleri de belirleyici oluyor bu durumda.
Bu albümde olmazsa olmazdı dediğiniz bir kesim var mı?
SE: Yok (gülüyor).
EK: 53 yıllık tarihten bahsediyoruz. O kadar çok kesim vardı ki elerken zorlandık. O kadar elememize karşın ortaya duble bir albüm çıktı.
KK: Müzik seçerken sahiden çok düşündük ve zorlandık. On altı müziğin on altısı da olmazsa olmazdı bence.
TÖ: Bence elbette “Selvi Boylum Al Yazmalım” ve “Bi’şey Yapmalı”.
CB: Hepsi bizim çocuklarımız, ortalarında ayrım yapamayız (gülüyor). Latife bir tarafa olmazsa olmaz değil ancak “Gel Gel” için iyi ki albüme koymuşuz diyebilirim.
“Doğaçlama bir Moğollor geleneğidir” diyorsunuz. Tam olarak ne demek istiyorsunuz, açıklar mısınız?
TÖ: Birlikte üreten bir grup olduğumuz için bu üretimlerin ana kaynağı çoklukla doğaçlamalar oluyor, doğaçlamalardan melodiler çıkıyor, oralardan da unutulmayan modüller…
CB: Iklığ D2D kesimi yayımlandığında bu biçimde paylaştık. 1971 yılında stüdyoda benim ıklığ çaldığım bir doğaçlama yapmış albüme koymuştuk. Hatta o müzik “Kaynanalar” dizisinde de kullanıldı yıllar sonra. Bu albümde de yeniden benim ıklığ çaldığım bir doğaçlama yaptık. Ortaya yepisyeni bir müzik çıktı. O açıdan “doğaçlama bir Moğollar geleneğidir” dedik.
‘ROCK BAŞKALDIRIDIR’
“Anadolu rock” dendiğinde, akla birinci gelenlerdensiniz. Yaklaşık 50 yıldır müzik yapıyorsunuz, geçmişe baktığınızda bugünün müziğini ve bugünün dinleyici kitlesini nasıl buluyorsunuz?
TÖ: Anadolu pop terimini 1969’da, Anadolu rock terimini ise 1993’te birinci söylem eden biziz. 53 yıldır bu işin içindeyiz. Geçmişe baktığımızda o yılların koşullarına nazaran çok yaratıcı işler yapıldı. Alışılmış ki vaktin ruhu da müzisyenlerin hislerini müzik yapış biçimlerini etkiliyor. Yani her devrin müziği aslında o devrin hayatının kodlarını taşıyor. Tıpkı şey bugün için de geçerli. Yaratıcılık yahut yeni fikirler konusunda bugün pek bir ıstırap yok, çok sayıda bize nazaran genç müzisyen çok hoş işler yapıyorlar. Lakin bugün sayı çok artmış durumda ve irtibat kanalları da çok çeşitlendiği için duyurulması daha zorlaştı. Biz 60’lar ve 70’lerde bu manada şanslıydık…
CB: Her röportajda söylemeye itina gösteriyorum. Birinci konserimizi 6 Aralık 1967’de Opera Sineması’nda vermişiz. 53 sene geçmiş. O konserde birlikte sahne aldığımız Engin Yörükoğlu ve Aziz Azmet artık ortamızda değiller. Bu vesileyle ikisini de sevgiyle ve hasretle anmış olalım. Benim açımdan rock müzik bir başkaldırı müziğidir. İçinde isyan barındırır ve suya sabuna dokunur. Şenliklerde yeni kümeleri dinliyor ve beğeniyorum. Onları dinlemek için bazen bilerek erken geliyor ve gruptan daha geç ayrılıyorum şenlik alanından. Hoş müzik yapıyorlar lakin bu müziğin isyankâr ve muhalif kısmını çok ihmal ettiler. Tabiat boşluk affetmez. Rap müziğin yükselişinde rock ve arabesk müziğin artık kullanmadığı telaffuzları sahiplenmesinin tesiri büyük. Sokaktaki insanın kaygısını en iyi rapçiler anlatıyor artık.
‘PANDEMİDEN SONRA BİZİ DÜNYA TURNESİ PAKLAR’
Pandemi süreci sizi nasıl etkiledi?
TÖ: Olağan olarak sık konser veren bir küme olarak, aylardır konser yapamıyor olmamız beni birçok açıdan olumsuz etkiledi. Rahmet pandemi başlamadan birkaç gün evvel az evvel bu albümü kaydetmiş olduk. Yoksa bizim sesimizi pek duyamayacaktınız…
KK: İşin ekonomik tesiri zati ortada. Kendi adıma daha ne kadar dayanabilirim bilmiyorum. Lakin ruhsal açıdan da bir yıkım kelam konusu. Pandemi öncesi faal bir gruptuk, artık büyük bir boşluğun içine düştük. Kendi adıma vaktimizi mümkün olduğunca verimli geçirmeye çalışıyorum fakat ruh sıhhatimden da kaygı ediyorum.
EK: Herkes üzere öncelikli gayemiz hayatta kalmak lakin biz müzik topluluğu için biraz daha sıkıntı geçiyor. Her olayda olduğu üzere birinci müzik ve sahne sanatları darbe aldı ve en son düzelmesi düşünülen ve hatta düşünülmeyen kesim de bizleriz sanırım. Bu daima bu türlü oldu ve değişeceğine dair umudum da artık kalmadı.
SE: Biz bir de bu türlü heyecanlı, meydan okuyucu, gerilimli ve bir o kadar eğlenceli bir sürecin gerisinden pandeminin içine düştük. Alışma süreci olmadan. Çok ağır bir tempodan çıkıp boşluğun ortasında kaldık üzere. Haliyle bu günlerim şahsen sıkıcı geçiyor. Zira bizim işimizin bir kesimi da yollarda olmak, seyahat etmek malum. Yalnızca sevdiğimiz bu işi yapamamak değil birebir vakitte hareket halinde olamamak da can sıkıyor.
CB: Ben çok özledim. Küme arkadaşlarımla bir arada müzik yapmayı, birlikte çalarken aldığımız keyfi dinleyicilerle paylaşmayı. Serhat’a katılıyorum, büyük bir boşluğun içine düşmüş üzere hissediyorum. Daima röportajlarda söyler olduk, pandemi süreci bittikten sonra bizi anca dünya turnesi paklar (gülüyor).
‘VERGİ ÖDEDİĞİMİZ DEVLET BİZE 10 AY BAKAMADI’
Pandemi sürecinde sanatkarlar çok güç günler yaşadı ve yaşıyor. Hepimiz biliyoruz ki iktidar bu süreçte de yapılması gereken takviyesi sağlayamadı. Siz bu durumu nasıl değerlendiriyorsunuz?
KK: Her makûs olayda olduğu üzere yeniden birinci unutulan biz müzik işçileri olduk.
TÖ: Elbette yalnızca sanatkarlar değil, toplumun tüm bölümleri zorluklar yaşıyor. Biz mesela işinden gücünden olan kısma giriyoruz ancak bir de salgına karşın güç şartlarda işlerine gidip çalışmak zorunda kalan işçiler de var. İktidarın bu süreci popülist yaklaşımından ötürü iyi yönetemediğini düşünüyorum. Gerekli önlemler vaktinde alınsaydı hem ekonomik olarak daha az bedel öderdik hem de birçok insanımız hayatını kaybetmemiş olurdu…
EK: Herkes güç durumda farkındayız fakat müzik topluluğu yalnızca sahne üstündeki insanlardan oluşmuyor, biz büyük bir aileyiz. Art planda çalışan çok kişi var. Onların aileleri de var… Çok makus durumdayız ve herkes bizlerden ortada bir tahlil olmadan dayanmamızı bekliyor. İntihar edenler var, müzik aletlerini satanlar var, meskenini kapatıp ailesinin yanına dönenler var, borç harç yaşamaya çalışanlar var! Var ki var…
SE: On yıllarca vergi ödediğimiz devlet bize 10 ay bakamadı daha ne olsun…
Cumhuriyet
