Hayatını kaybeden sağlık çalışanlarının yakınları anlatıyor: “Birlikte diktiğimiz ağaçların büyüdüğünü göremeyecek”
EPA
Türkiye’de Covid-19 salgını nedeniyle hayatını kaybeden sıhhat çalışanı sayısı giderek artıyor. Türk Tabipleri Birliği datalarına nazaran salgının başından bu yana Türkiye’de 282 sıhhat çalışanı Covid-19 sebebiyle hayatını kaybetti. Yalnızca kasım ve aralık ayında 147 sıhhat çalışanı hayatını kaybetti.
Sıhhat meslek örgütleri, Türkiye’de ve dünyada sıhhat çalışanlarının toplumun başka kesitlerine nazaran yaklaşık 10 kat daha fazla oranda Covid-19 hastalığına yakalandığını belirtiyor.
Dr. Muharrem İdiz, Manisa’da bir fabrikada iş yeri tabibi olarak misyon yaparken, nisan ayında Covid-19 sebebiyle hayatını kaybetti.
26 yaşındaki kızı Esra İdiz, yaklaşık 500 emekçinin çalıştığı fabrikada iş yeri doktoru olan babasının virüse karşı tesirli bir formda korunamadığını, gözetici ekipman eksikliği yaşadığını söylüyor:
“Henüz salgının çok başlarıydı. Maskeye erişim bu kadar kolay değildi. Babam, çalıştığı revir odasındaki maske ve eldivenlerin kendisinden müsaadesiz alındığını anlatıyordu. ‘Bazen kendime bile maske bulmakta zorlanıyorum’ diyordu. Bu hastalığı işyerinden öbür bir yerde kapmış olamaz. O kadar çok personel, küçücük bir oda, az sayıda esirgeyici malzeme…”
“Halsizlik yaşamaya başladığında birinci evvel idrar yolu enfeksiyonu geçirdiğini sandı. Dinlenmek için iş yerinden müsaade istedi fakat ‘Bu süreçte kelam konusu bile olamaz’ cevabını aldı. Hastaneye yattığı gecenin akşamı, işten dönerken halsizlikten arabayı bile kullanamamış. Zati hastaneye yattıktan bir gün sonra vefat etti.”
EPADr. Muharrem İdiz’in kendisi üzere iş yeri doktoru olan kardeşi Dr. Nuri İdiz de İzmir’de bir iş yerinde çalışırken Covid-19 sebebiyle, kardeşinden 18 gün sonra hayatını kaybetti.
İdiz, babasının Manisa’da amcasının ise İzmir’de, büsbütün farklı işyerlerinde çalışırken Covid-19 kaptığını ve son birkaç aydır hiç görüşmedikleri için birbirlerine bulaştırma ihtimallerinin olmadığını anlatıyor.
İki çocuğunu kaybettikten sonra babaannesinin dayanamayarak kalp kriz geçirdiğini anlatan Esra İdiz, bu hastalığın kendisinden tüm ailesini kopardığını söylüyor.
“SADECE BİR CANINI DEĞİL, AİLESİYLE GEÇİREBİLECEĞİ YILLARINI DA FEDA ETTİ”
Babasını kaybettikten sonra ekonomik ıstıraplar sebebiyle İzmir’den Manisa Saruhanlı’ya taşınmak zorunda kaldıklarını anlatan İdiz, hayatının alt üst olduğunu söylüyor:
“Annem çalışmıyordu, ben okuyordum. Babamdan sonra İzmir’deki konutumuzun kirasını ödeyemez olduk, üstüne bir de hayat pahalılığı… Gücümüz kalmadı. Doğduğumdan beri hiç ayrılmadığım, babamla her anımın olduğu İzmir’i bırakmak zorunda kaldım. Tüm ailemi, babamı, arkadaşlarımı İzmir’de bırakıp daha evvel hiç görmediğim bir kente geldim.”
“Annemle babam birbirlerine çok bağlıydı. O yüzden annem çok büyük bir boşlukta. Hala gece uyurken annemi yalnız bırakamıyorum, onunla birlikte yatıyorum. Antidepresan kullanıyoruz, onlar olmadan çok sıkıntı. Babama çok gereksinimim olduğu vakitler oluyor. İstişarem gereken, bilhassa çok sığınmam gereken anlar oluyor ancak bulamıyorum.”
“Bu beşerler mesleği uğruna, insanların sıhhati uğruna kendisini feda etti. Yalnızca bir canını değil, ailesiyle geçirebileceği yıllarını da feda etti. Babamla birlikte hayal kurduğumuz çok fazla şey vardı. Mesleği için, bu hastalık uğruna bütün hayallerimi de alıp götürdüler.”
“BİRLİKTE DİKTİĞİMİZ AĞAÇLARIN BÜYÜDÜĞÜNÜ GÖREMEYECEK”
Türkiye’de salgının başından bu yana en fazla sıhhat çalışanı mevti kasım ayında yaşandı. Geçen ay 63 sıhhat çalışanı Covid-19 sebebiyle hayatını kaybetti.
Balıkesir Devlet Hastanesi’nde sıhhat emekçisi olarak çalışırken Covid-19 sebebiyle hayatını kaybeden Halil İbrahim Kuzu da onlardan biri.
BBCOğlu Mehmet Kuzu babası için, “Hala hastaneden çıkıp gelecekmiş üzere hissediyorum” diyor:
“Elimizle koyduk yerine fakat insanın gönlü kabul edemiyor. Hayallerimiz, planlarımız vardı lakin yarım kaldı. Kâfi bu kadar devlet için çalıştığın, emekli ol diyorduk. Kendimize ilişkin müstakil bir bahçemiz vardı, artık orada yeşillikle toprakla uğraşsın diyorduk. Bahçeye birlikte ağaç dikmiştik lakin o ağaçların büyüdüğünü göremeyecek. Torunlarının büyüdüğünü göremeyecek.”
“Hastalığı hastaneden kaptığını biliyoruz. Aslında bu türlü bir vakitte çalıştığı için çok telaşlıydık. Hastaneden ailesine virüs taşımaktan çok çekindiği için aslında çok da dikkatliydi. Bu yıl sonunda emekli olmayı planlıyordu. Şu an beş yaşında olan çocuğum büyüyünce dedesini hatırlar mı bilmiyorum fakat 8 ve 10 yaşlarındaki öbür çocuklarım hatırlayacak.”
Kuzu, babasının rahatsızlığının başta soğuk algınlığı sanıldığını ve lakin ilaçların etki etmemesi sonucu tekrar muayene olduğunu anlatıyor:
“Soğuk algınlığı ilaçları yarar sağlamayınca babamın talebiyle Covid-19 testi yapıldı. Testi olumlu çıkınca dört gün Covid ilaçlarını kullandı lakin hastalık o saatten sonra ateş yapmaya başladı. Direkt kent hastanesinin ağır bakım servisine kaldırıldı. 10 gün boyunca ağır bakımda kaldı.”
“İlk on gün durumunun iyi olduğu söyleniyordu, buraya kadar biz de çok korkmuyorduk. Zira kronik bir hastalığı da yoktu. Lakin bir gün sabaha karşı entübe oldu, on gün entübe kaldı, bu müddet zarfında böbreklerinde sorun oluştu. Birkaç gün sonra biraz daha ağırlaştı ve hastanede yatan en ağır hastalardan biri olduğunu söylediler. dediler. O noktada durumunun berbata gittiğini hissettik.”
Aile, Kuzu’nun tedavisine geç başlanmış olabileceğini düşünüyor:
“Semptom göstermeye başladığında hastanede yapılan kan testi ve göğüs sinemasında Covid-19 gözükmüyordu. Tahminen o an yakalanmış olsaydı… Tabiplerin ilgilendiğinden eminiz. Yalnızca biraz geç mi tespit edildi, tedavi geç mi kaldı diye düşünüyoruz lakin insanlara da bir şey demek istemiyoruz. Tabiplerimiz da şu an olağanda bakacağından kat kat üzerinde hastaya bakıyorlar.”
“BU HASTALIĞI MESLEĞİNDEN DOLAYI KAPTI”
Göğüs hastalıkları uzmanı Dr. Hüseyin Süyür, Gaziantep’te bir hastanenin Covid-19 servisindeki hastaları tedavi ederken kötüleşti ve 24 Kasım’da Covid-19 sebebiyle hayatını kaybetti.
Hastanede yatışı bir ay sürdü. 19 gün entübe kaldı.
BBCSüyür’ün yakını Dr. Ercan Çöçelli, “Eniştem mesleğini çok severdi, aslında o yüzden hem kızı hem oğlunu sağlıkçı yaptı. Lakin mesleğinden de çok ailesini severdi” diyor:
“Covid-19 servisinde çalıştığı için çok çekinceleri vardı zira bu hastalığı en iyi kendisi biliyordu. Üzerinde daima bunun tedirginliğini taşıyordu. Biz de işinden dolayı virüse yakalanacağını kestirim ediyorduk fakat yakalansa bile iyileşir diyorduk. Bu boyuta geleceğini hiç düşünmedik.”
“Hastanenin Covid-19 açısından ne kadar ağır olduğunu, Hüseyin’in hastanede yattığı periyotta biz kendimiz de görüyorduk esasen. Bütün ağır bakım doluydu. Yalnızca Hüseyin’in çalıştığı hastaneye mahsus değil, o periyot Gaziantep’te son derece fazla hadise vardı.”
“Ben de bir hekimim, risk altında olsak da elbette çalışmaya devam ediyoruz. Bunu yapalım lakin haklarımız da verilsin. Hüseyin bu hastalığı mesleğinden dolayı kaptı.”
“COVID-19, İŞ YERİ TABİPLERİ İÇİN MESLEK HASTALIĞI SAYILMAYACAK”
Türkiye’de Covid-19, sıhhat çalışanları için rastgele bir kural aranmaksızın, direkt “meslek hastalığı” sayılmıyor.
18 Aralık’ta Sıhhat Bakanlığı tarafından alınan kararda, Türkiye’de sıhhat çalışanlarının Covid-19 ile ilgili SGK’ya meslek hastalığı ve görev malulü hakları için müracaatta bulunabileceği ve belirli kaideler sağlandıktan sonra ilgili haklardan yararlanabileceği belirtildi.
Bakanlık genelgesinde, Covid-19 teşhisini alıp rahatsızlanan yahut hayatını kaybeden sıhhat çalışanlarının “illiyet bağının kurulması şartıyla” meslek hastalığı ile görev malullüğü kapsamındaki toplumsal güvenlik haklarından yararlanabilecekleri tabir edildi.
Lakin meslek odalarına nazaran “illiyet bağının” aranması, sıhhat çalışanlarının hak kaybına uğramasına neden olacak.
Örneğin Covid-19 sebebiyle hayatını kaybeden Dr. Muharrem İdiz üzere iş yeri doktorlarının kapsam dışında tutulduğu bedellendiriliyor.
Twitter adresinden açıklama yapan Türk Tabipleri Birliği Lideri Şebnem Korur Fincancı şöyle söylüyor:
“Genelgeden sonra kamuoyunda ‘Covid-19 sıhhat çalışanları için meslek hastalığı kabul edildi’ üzere bir algı oluştu fakat bunun gerçeği yansıtmıyor. Genelgede (meslek hastalığı ya da görev malullüğü için) illiyet bağı arandığı belirtiliyor. Sıhhat çalışanlarının, ekteki sorulara karşılık vermesi bekleniyor. Örneğin bunlardan birinde, tıpkı kurumda öteki hastalanan sıhhat çalışanı olup olmadığı soruluyor.”
“Oysa iş yeri tabiplerinin, yanında diğer bir sıhhat çalışanı olmadan tek başına hizmet verdiği fabrikalarda, atölyelerde hastalığın yaygın olduğunu biliyoruz. (İş yeri tabipleri için) bu bir görev malullüğü ya da meslek hastalığı olmanın yanına bile yaklaşamayacak.”
Fincancı Covid-19’un, ispat yükü sıhhat çalışanına yüklenmeden ve illiyet bağı aranmadan tüm sıhhat çalışanları için direkt meslek hastalığı ve görev malullüğü sayılması gerektiğini savunuyor.
Türk Toraks Derneği de 16 Aralık’ta yaptığı basın açıklamasında, Covid-19’un sıhhat çalışanları için meslek hastalığı sayılabilmesi için gerekli illiyet bağının mevcut olduğunun, öbür hiçbir ispata gereksinim kalmayacak biçimde açık ve net olduğunu tabir ediyor.
Cumhuriyet
