Bedri Baykam, kendini bildi bileli, üreten bir sanatçı. Fotoğraf yapmaya çocukken başladı, aldığı eğitimler, üstün yeteneklerini köreltemedi! Demek ki çocukluk hevesi değilmiş. Fakat bir yaramaz çocuk hali var. Bir de biriktirici. Sergiyi açılış öncesi birlikte gezerken, tıpkı gazetenin çalışanları olma ayrıcalığından olsa gerek, atölyeyi de gezdiriyor. Annemin deyişiyle Çıfıt çarşısı! Yok yok. Bir fotoğrafın üzerindeki eski kalası gösteriyor, uçakla taşımış bulup aldığı ülkeden, herkes şaşkınmış. Eski bir kahve çuvalının kesimi da tekrar fotoğraflardan birinin üzerinde, o da Amerika’da yaşarken daima kahve içtiği bardan yürütme! Bir oburunun üzerindeki tüylü kumaş kesimi okşamak içinmiş. Yumuşak bir teması var, çılgın renklerinin yanında. Genelde bu kadar çok şeyi yan yana getirip birleştirmek için büyük boyutlu çalışıyor. Bitmemiş iki fotoğraf, yerde! “Yerde mi çalışıyorsun?” diyorum, onu tuvalin üzerinde koşuşurken hayal etmeye çalışarak, Bazen yerde, bazen duvardaymış. Babasının bir kravatı, eski bir kartpostal, bir çocukluk anısı, bir konser bileti, ne ararsan var. Ben de biriktiriciyim, ne anısı olanları, ne bulup aldığım farklı şeyleri kolay kolay atarım, yıllar içinde konut içinden çıkılmaz bir hal alıyor, bir kısmını Bedri’ye götürmeyi düşünüyorum! Fotoğraflardan birinin üzerinde görmek hoşuma masraf? Natürel bunun için onun bilinçaltında yeri olan şeyler olmalı, benimkinde değil, latife ediyorum.
KENDİ KENDİSİYLE SATRANÇ
Standın küratörü Sinan Eren Erk, şöyle tanımlıyor bu kolajları: “Sanatçı, Kayıp Eşyalar Atölyesi’nde aslında hiç yitirmediği, münasebetiyle tekrar bulması gerekmeyen anılarını sanatın geçmişiyle birlikte düşünür ve artık bir gerçeklik senaryosu haline gelen alternatif kozmosları, kaybetmek, bulmak, aramak üzere kavramların omuzlarında yükselttiği bir diyalektiğe dönüştürür. Baykam, geçmişi de bu süreçte yine okur, lakin bu okuma bir yandan kendi ömrüyle yaptığı bir satranç maçını da andırır. Baykam, tekrar Baykam’a karşı!”
Tekrar de kendisinden dinlemeli. En çok anlattığı, üzerinde en çok çalıştığı, bir cins Sanat Tarihi Haritası: “Bedri Baykam’s Arka History Map” Sanat ekollerinin birbiriyle irtibatları, Batı’dan Doğu’ya gidiş gelişleri, sanatkarları, o sırada hangi siyasi olayların cereyan ettiği, değerli isimlerin ortalarındaki ilgiler, korelasyonlar, oklar ve gidiş dönüşlerle çok düşündürücü, çok öğretici! Sinan Eren Erk de bununla noktalıyor aslında: “Kaybolan hiçbir şey yoktur aslında, değişen yalnızca olaylara, insanlara ve fikirlere olan mesafemizdir.”
Bu yapıtının iki farklı uzunlukta kopyalarını basmış, imzalı ve sayılı olarak satmış da. Bir yolunu bulup hoş sanatlar fakültelerine armağan etmeli!
Üzerinde uzun sohbet ettiğimiz fotoğraflardan biri de “Bordel Philosophiques 1907 / Felsefi Kerhane 1907” Çeşitli söz oyunları da yaptığı bu fotoğrafın sağ tarafında Picasso’nun ünlü “Les demoiselles d’Avignons” var ki ressamın kübizme geçiş ve çağdaş sanatın doğuşu kabul edilen resmidir. Solda ise Picasso ve en çok etkilendiği bayan kabul ettiği Ferdinande var. Sağ alt köşede malum çuval modülü. Ve ortasında bütün o periyodun fotoğraf tartışmaları. Natürel bunları anlayabilmek için illa ki kendisinin anlatması gerekiyor mu, çoğunlukla EVET! Hiçbir şey anlamasanız bile bakması keyifli mi? Zevkinize bağlı, lakin kimi koleksiyonerler için yaptığı küçük boyutlularda mutlaka EVET! Bütün fotoğraflarda şunu görüyorsunuz: İsterse Picasso üzere de çizebiliyor, Avignonlu genç hanımları; isterse Mona Lisa’yı Da Vinci üzere, lakin o canı istiyor, kovayı dökmüş üzere boyuyor, ezkaza yapmış üzere çiziyor, grafiti üzere yazıyor, bilinçaltından anılar paylaşıyor, birleştiriyor. Daha çok anlar ve anlatırsam mahremine girecekmiş, suçüstü yakalanacakmışım üzere hissediyorum. Bu renk ve ışık fırtınasının, kimi vakit pazaryeri karmaşasının görselliğine kaptırıp kendimi, bakmakla yetiniyorum. Siz de o denli yapabilirsiniz, mayıs sonuna kadar açık!
Cumhuriyet
