Hijyenik ped satışı yasak mı: Temel ihtiyaçsa neden yüzde 18 KDV alınıyor?
Market Önlemleri Genelgesi kapsamında mecburî temel muhtaçlıklar hariç öbür eserlerin satışı yasaklandı. Kimi marketlerde hijyenik ped üzere menstrüel eserlerin de satışının yapılmadığı görüldü. Ped satışının yasaklandığı market fotoğraflarının toplumsal medyada soru işaretleri yaratması üzerine Konuşmamız Gerek Derneği, durumu Gazete Kolektif’ten Miray Mert‘e kıymetlendirdi.
İçişleri Bakanlığı’nın yayımladığı Market Önlemleri Genelgesi ile mecburî temel gereksinimler kapsamındaki eserlerin dışında rastgele bir eserin satışına müsaade verilmeyeceği açıklandı. Marketlerde satılmasını engellemek için bant çekilen eserler ortasında hijyenik pedlerin de yer aldığı, menstrüel eserlerin satışının yapılmadığı görüldü.
Gazete Kolektif’e açıklama yapan Konuşmamız Gerek Derneği, toplumsal medyaya yansıyan ped satışının yasaklandığı market fotoğrafları üzerine bu eserlerin satışının şahısların insiyatifine bırakıldığını söyledi. Regl yoksulluğu ve tabusuyla gayret ettiklerini belirten Konuşmamız Gerek Derneği, bu genelgeyle regl olan bireylerin menstrüel eserlere erişiminin bir insan hakkı ve temel muhtaçlık olduğunun bir sefer daha vurgulanması gerektiğini lisana getirdi.
“GENELGEDE AÇIKÇA TABİR EDİLMİYOR”
Konuşmamız Gerek Derneği, yayımlanan genelgede hijyenik ped üzere menstrüel eserlerin metinde açıkça söz edilmediğini belirtti. Dernek, birtakım marketlerde hijyenik ped vb. eserlerin yasaklı eserler ortasında yer almasının nedenini bu eserlerle ilgili genelgede satış yasağı kapsamına girip girmediğinin yoruma açık bırakılması olarak yorumladı.
Dernek, “Bu fotoğrafların bütün Türkiye’deki marketlerin tümünü yansıtmadığını ve birçok yerde menstrüel eser satışının devam ettiğinin farkındayız. Genelge içerisinde açıkça ‘hijyenik ve menstrüel ürünler’ yazılmamış olmasının, yani regl olmak ve menstrüel eserler ile ilgili açıkça konuşulmuyor olmasının yol açabileceği baş karışıklığını göstermektir. “ dedi.
“TEMEL MUHTAÇLIK ESERİ NEDEN YÜZDE 18 KDV İLE SATILIYOR”
Dernek, yüzde 18 oranla en yüksek KDV’li eserler arasna giren hijyenik pedin lüks tüketim olarak değerlendirildiğini lakin mecburî muhtaçlıklar kısmında kimi yerde satışı devam ederken kimi yerde satışının sürdürülmediğini belirtti. İçişleri Bakanlığı’na “ Menstrüel eserler satışına müsaade verilen temel gereksinimler kapsamında mı? O denli ise neden bunu açıkça yazmadınız ve bunu neden muhatapların insiyatifine bıraktınız” sorusunu yönelten Konuşmamız Gerek Derneği şu tabirleri kullandı:
“Bu satış yasağı bakımından hijyenik pedler temel gereksinim kategorisinde üzere görünüyor, zira kısıtlamalara karşın tıpkı temel besin eserleri, yahut tuvalet kağıdı üzere satışı devam ediyor. Burada sorun, genelgede ‘hijyenik ped’ kelimesininin kullanılmamasından ötürü satışı yapan bireylerin (ve bu toplumsal medya tartışmasından anlaşıldığı üzere, tüketicilerin) bu eserleri hangi kategoride değerlendireceğini bilemiyor olmasıdır. Şayet hijyenik ped ve menstrüel eserler satılmaya devam ediliyorsa bu onların temel muhtaçlık olduğunu göstermez mi? Şayet o denli ise, bu eserler neden lüks tüketim eseri (%18 KDV) üzere vergilendiriliyor?”
“MENSTRÜEL HIJYEN ESERLERİNE FİYATSIZ ERİŞİM”
Konuşmamız Gerek Derneği, menstrüel hijyen eserlerin fiyatlarının giderek arttığına değinerek açıklamasını şöyle sonlandırdı:
“Son devirlerde, bilhassa COVID19 sürecinin yarattığı gelir düşüşüne karşın hijyenik ped, tampon üzere eserlerin fiyatında önemli bir artış kelam konusu. Bu regl yoksulluğu sıkıntısını berbatlaştırıyor. Her geçen gün daha fazla kişi için erişilmez hale geliyor bu eserler. Bunun en değerli sebeplerinden biri, menstrüel eserlerin, güya lüks bir tüketim eseriymiş üzere %18 KDV ile vergilendirilmesi. Bu çok yüksek bir oran. Bizim tahlil teklifimiz ve uzun vade planımız Türkiye’de menstrüel hijyen eserleri bakımından, günümüzde İskoçya‘nın uyguladığı modeli getirmek ve kamusal alanlarda, örneğin devlet okullarında bu eserlere fiyatsız erişim sağlamak. Bunun için öncelikle adaletsiz vergilendirmeden kaynaklanan pahalılık problemine yönelmek gerekiyor. Hijyenik ped vb. eserlerin lüks eser olarak değil, temel muhtaçlık olarak vergilendirilmesini sağlamak istiyoruz (%18 oranındaki KDV’nin %5’e düşürülmesi). Bu bahiste milletvekili Sera Kadıgil, bayanların ve trans bireylerin menstrüel periyotta mecburî ve temel olarak kullanmak zorunda oldukları hijyen eserlerindeki vergi oranının düşürülmesi için bir kanun teklifi vermişti Ocak 2019’da. Hala komitede bekliyor. Tıpkı halde, yakın bir vakitte milletvekili Gülistan Kılıç Koçyiğit, menstrüel eserlerin fiyatsız erişimine ait bir kanun teklifi verdi, hatta teklif metninde Konuşmamız Gerek’in çalışmalarına atıfta bulundu. Dünyada birçok ülkede bayan hareketinin başarılı çabası sonucu kaldırılan bu verginin, Türkiye’de indirilmesi için Change.org’dan 18 ve 15 yaşlarındaki Yeşim ve Irmak Çetintaş kardeşler imza toplanıyor. İkinci olarak, hijyenik ped üzere eserlerin kamusal alanlarda, ortaokul lise ve üniversitelerde, spor ve gençlik merkezlerinde fiyatsız temin edileceği bir sistemi hayata geçirmek istiyoruz. Konuşmamız Gerek olarak, en azından somut bir fark yaratmaya başladığımızı, eforlarımız sonucu regl yoksulluğu ve regl tabusu hususlarının Türkiye’de artık daha fazla konuşulduğunu söyleyebiliriz.”
KONUŞMAMIZ GEREK DERNEĞİ
“Konuşmamız Gerek 2017 yılından beri Türkiye’de regl yoksulluğu ve regl tabusu ile çaba ediyor. Bilhassa mevsimlik tarım personelleri, mülteciler ve köy okullarındaki çocuklara sponsorlar aracılığıyla menstrüel hijyen eserleri ulaştırıyor ve tıpkı vakitte da regl hakkında açıkça konuşabilecekleri, soru sorabilecekleri inançlı alanlar oluşturuyorlar. İki doktora öğrencisi olan İlayda Eskitaşçıoğlu ve Bahar Aldanmaz’ın ortak olarak yürüttükleri Konuşmamız Gerek projesi, Şubat 2021 prestijiyle Konuşmamız Gerek Derneği olarak regl yoksulluğu ve tabusu ile çabasına hem içerik üreterek hem de saha çalışmalarıyla devam ediyor.”
Cumhuriyet
