AKP iktidarının ve belediyelerin 2020 yılında yaptığı mal ve hizmet alımları hem fiyat hem sayı olarak arttı. Birebir vakitte Kamu İhale Kanunu dışında kalan istisna alımları, direkt temin, pazarlık ve muhakkak istekliler ortasında yapılan ihaleler de tüm süratiyle artarak sürdü. Aşikâr çevrelere rant aktarma aracına dönüşen kamu alımları bir yılda yaklaşık yüzde 20, ihale sayısı da yüzde 6 dolayında arttı., istismara açık keyfi sistemlerle yapılan ihalelerdeki artışın oranı ise yüzde 26 oldu.
172 MİLYARLIK ALIM
Kamu İhale Kurumu, kamu yönetimlerinin 2020 yılında yaptığı alımlara ait raporunu açıkladı. Buna nazaran, 2020 yılında 8 bin 923 kamu yönetimi direkt temin dışında 100 bin 350 ihale yaptı, bu ihalelerden 21 bin 817’si ihale tarihinden sonra iptal edildi. Kuruma 163 milyar 87 bin 419 TL kontrat bedeli olan 104 bin 213 ihalenin sonuç bilgisi gönderildi. Bu mukaveleleri 37 bin 758 gerçek ve hukuksal kişi üstlendi. 2020 yılında kontrat sonuç bilgisi gönderilen ve iş başlangıcı 2020 yılı olan ihale sayısı 66 bin 527 olarak belirlendi.
EKAP üzerinden gerçekleştirilen direkt teminle yapılanlarla birlikte toplam kamu alımları meblağı 172 milyar 526 bin 653 TL’ye çıktı. Bu fiyatın 143 milyar 443 milyon TL’si kanunda belirtilen ihale tarzları kapsamında, 19 milyar 644 bin TL’si istisna kapsamında, 9 milyar 439 bin TL’si direkt temin yoluyla gerçekleştirildi. 38 milyarlık ihale pazarlık, 803 milyon liralık ihale ise aşikâr istekliler ortasında yapıldı.
İSTEDİĞİNE VERDİ
Rapora nazaran, İhale Kanunu kapsamındaki ihale tarzları ve istisna kapsamında gerçekleştirilen alım sayısı 66 bin 527 oldu. Bu ihalelerin sayı olarak yüzde 87,12’si kanunda belirtilen ihale metotları kapsamında gerçekleştirilirken yüzde 12,88’i istisna kapsamında yapıldı. 435 bin 290 alım da direkt temin yoluyla yapıldı.
TEKRAR DİREKT TEMİN
İhale komitesi kurma, yeterlik kurallarını arama zaruriliği bulunmaksızın gerçekleştirilen direkt temin yolunun kullanıldığı kontrat büyüklüğü yüzde 22 arttı. Yapılan alım sayısındaki artış da yüzde 3.5 dolayında oldu. 2019 yılında direkt teminle 7.6 milyar TL’lik alım yapılırken 2020’de sayı 9.4 milyar TL oldu
Bu kapsamdaki alımların 68,85’ini mal alımı, yüzde 2,73’ü üretim işi, yüzde 28,33’ü hizmet alımı ve yüzde 0,09’u danışmanlık hizmet alımı oluşturdu.
İSTİSNAİ ALIM 19.6 MİLYAR TL
Kamu İhale Kanunu’ndaki kurallara uyulmadan alfabenin tüm harfleri yetmediği için çiftli harf kullanılarak sürdürülen 3’üncü unsurdaki istisnalardan yararlanılarak yapılan alımların fiyatı 19.6 milyar TL oldu. Bunun 12 milyarı ile mal, 3.9 milyar TL’si ile üretim işi, 25 milyon TL’si ile de danışmanlık hizmeti alındı.
İstisnalardan yararlanılarak yapılan alımlardaki en yüksek artış üretim işinde oldu. Evvelki yıl 2.6 milyar TL’lik imal işi alımı yapılırken bu yıl sayı 3.9 milyar TL’ye çıktı.
‘21B’ İLE İMAL İŞİ VERİLDİ
Kamu İhale Kanunu ’nun pazarlıkla alımı düzenleyen 21’inci hususunun “b” fıkrası tekrar en çok kullanılan husus oldu. “Doğal afetler, salgın hastalıklar, can yahut mal kaybı tehlikesi üzere ani ve beklenmeyen yahut üretim tekniği açısından özellik arz eden yahut yapı yahut can ve mal güvenliğinin sağlanması açısından acilen yapılması gerekliliği idarece belirlenen hallerde yahut yönetim tarafından evvelden öngörülemeyen olayların ortaya çıkması üzerine ihalenin tez olarak yapılmasının mecburî olması” kararı kullanılarak yapılan alımlar 23.1 milyar TL’den 34.1 milyar TL’ye çıktı. Bir yıllık artış yüzde 48 dolayında oldu.
Pandemi hasebiyle daha çok kullanılan bu ihale prosedürüyle en fazla mal alımı değil üretim işi alımı yapıldı. 24.1 milyar TL imale, 5.2 milyar TL mal alımına, 4.7 milyar TL de hizmet alımına harcandı.
***
ALIM METOTLARI
Açık ihale: Bütün isteklilerin teklif verebildiği adap.
Aşikâr istekliler ortasında ihale: Ön yeterlik değerlendirmesi sonucunda yönetim tarafından davet edilen istekliler teklif verebiliyor.
Pazarlık adabı: İhale süreci iki kademeli olarak gerçekleştiriliyor. Yönetim, işin teknik ayrıntıları ile gerçekleştirme formüllerini ve muhakkak hallerde fiyatı isteklilerle görüşüyor.
Direkt temin: Muhtaçlıklar, yönetim tarafından davet edilen isteklilerle teknik kurallar ve fiyat görüşülerek direkt temin edilebiliyor.
İstisna: Kanun kapsamındaki yönetimlerin bu Kanunun 3 üncü unsurunda yapılan ve alfabenin tüm harfleri tükendiği için ”aa” fıkrası ile süren alanlarda Kamu İhale Kanunu’na tabi olmadan gerçekleştirdiği mal yahut hizmet alımları ile imal işlerine ait alımlar.
Cumhuriyet
