ABD’de başkanlık seçimlerinde sonuçların netleşmesinin akabinde Joe Biden periyodunda TürkAmerikan ilgilerinin nasıl şekilleneceği tartışılıyor.
Eski Dışişleri Bakanı Şükrü Sina Gürel, Trump periyodunda olduğu üzere ABD ile münasebetleri önderler seviyesinde sürdürmenin mümkün olmayacağına dikkat çekerek “Türkiye’nin bu periyotta hem ABD ile kurumsal seviyede bağlantı yürütmek hem de bölgesel alakalara daha fazla yük vermek ve gerçekçi değerlendirmeler yapmak zorunda kalacağını düşünüyorum” dedi.
Emekli büyükelçi Uluç Özülker ise “Biden’ın, Türkiye’nin jeostratejik kıymeti ve Türkiye’nin Avrasya boyutunda ilerlemesinden tasa duyarak Türkiye ile daha istikrarlı bir siyaset kurup kurmayacağını vakit gösterecek” diye konuştu.
ŞAHISLAR ÜZERİNDEN BAĞLANTI MÜMKÜN DEĞİL
Eski Dışişleri Bakanı Şükrü Sina Gürel, Biden devrinde ABD’nin Türkiye’ye yönelik tavrında temelden bir değişiklik olmayacağını belirterek “ABD, Ortadoğu, Suriye, Doğu Akdeniz ve Karadeniz’de Türkiye’ye karşı ne yapmaya çalışıyorsa bunları sürdürecektir” dedi. Son devirde TürkAmerikan bağlarının ABD Lideri Donald Trump ile Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan ortasındaki ferdî ilgi üzerinden yürütüldüğüne dikkat çeken Gürel, şöyle devam etti: “Trump, mektubunda, ‘Geçmişte senin problemlerinin kimilerini çözmek için hayli çabaladım’ diyor. Demek ki birtakım sorunlar kapatılmış, kimileri açılmamış. Hasebiyle yeni devirde bu sıkıntıların yine açılması ihtimali var. ABD, Trump’ın iradesiyle Türkiye’yi yönetenlere her istediğini yaptırdı, harekâtları durdurdu, Brunson hür kaldı, Trump’ın ricasıyla gerçekleşmeyen bir iş olmadı. Herhalde bu türlü bir periyot sona erecek. ABD yine kurumlar seviyesinde muhatap alınması gereken bir devlet haline geliyor. Türkiye’nin de buna ayak uydurması gerekiyor. Zira Türkiye’yi yönetenler de şimdiye kadar kurumları hiçe sayarak ‘şahsımın devleti’ halinde Türkiye’yi yönetmeye çalıştılar. ABD ile şahıslar üzerinden münasebet sürdürülmesi pek mümkün görünmüyor.”
ATLANTİK ÖTESİNDEN BEKLENTİ YOK
ABD’de yeni periyotta kurumlar ortası istikrarın değer kazanacağını söyleyen Gürel, “Bu kapsamda Türkiye’ye yönelik de istikrarlı bir yaklaşım benimsenebilir. Türkiye bu türlü istikrarlı bir ilgi için çabalamalı, ancak tıpkı vakitte bölgedeki bağlarımızı ilerletmeye, her zamankinden çok ehemmiyet vermeliyiz. Burada bölgesel münasebetleri Türk dış siyasetinin merkezine oturtmaktan kelam ediyorum. Türkiye’nin artık Atlantik ötesi ilgilerden umabileceği bir şey yoktur. Trump da Biden da olsa bunlardan umacak fazla bir şey yoktur” diye konuştu.
TÜRKİYE İLE İSTİKRARLI SİYASET İZLEYEBİLİR
Emekli büyükelçi Uluç Özülker, Biden’ın Suriye, Yunanistan, Doğu Akdeniz ve başka tüm sıkıntılardaki tavrına bakıldığında Türkiye zıddı bir pozisyonda olduğunu belirtti. Trump-Erdoğan diyaloğuna dikkat çeken Özülker, “Trump, Türkiye’ye çok yakın dost filan değildi ancak gerektiğinde başkanlar ortasında diyalog kurulabiliyordu” dedi. “Gelenle gidenin birbirini aratmayacağını” lisana getiren Özülker, Biden ile diyaloğun nasıl oluşabileceği konusunda ise önemli bir soru işareti bulunduğuna dikkat çekti. Türkiye’nin kendi bölgesinde değer taşıyan ve jeostratejik yükü olan bir ülke olduğuna dikkat çeken Özülker, şöyle devam etti:
RUSYA VE ÇİN FAKTÖRÜ
“Türkiye’nin Rusya’yla yakınlaşması ve Çin’le ilgilerini geliştirmesi Biden için çok istek edilecek şeyler değil. Hasebiyle istikrar siyaseti içinde kendi şahsi görüşlerini bir noktada törpülemeye çalışarak sanki Türkiye’yi topyekûn kaybetmeden bağları nasıl götürebiliriz arayışına girer mi diye bir fikir içinde olmak da mümkün. Çok temkinli konuşuyorum. Biden’ın, Türkiye’nin jeostratejik ehemmiyeti ve Türkiye’nin Avrasya boyutunda ilerlemesinden telaş duyarak Türkiye ile daha istikrarlı bir siyaset kurup kurmayacağını vakit gösterecek.” “Biden’ın etrafındaki isimlere bakıldığında da oradan Türkiye lehine bir şey çıkmayacağı görülüyor. Çok iyimser değilim” diyen Özülker, Ortadoğu’da daha müdahaleci siyasetler izleyebileceğine de işaret ederek “Biden periyodunda ABD’nin AB ile işbirliğini artırması, NATO’yu değişik bir boyutta kullanmaya başlaması olası. Ortadoğu konusunda Trump’a nazaran daha sert siyasetlere yönelecektir. İran’la bir yumuşama gelecektir lakin Ortadoğu’ya tekrar asker göndermek de dahil çok istikametli bir değişim beklenmelidir. ABD, işi ‘Biat etmiş bir Türkiye istiyorum’ havasına sokarsa Türkiye biat etmeyecektir” dedi.
Cumhuriyet
