Türkiye iktisadı ve istihdamının temel dinamiklerinden inşaat bölümü, hükümetin pandemi devrinde hayata geçirdiği kredi dayanak paketleri, gerileyen faiz oranları ve konut satışlarındaki güçlü artışla üçüncü çeyrekte %6.4 büyüme kaydetmiş; yarım kalan projeler açılan kredi muslukları sayesinde tamamlanarak firmalara nakit girişi sağlanmıştı.
FAİZLER 2021 PERFORMANSINI BELİRLEYECEK
Kesim temsilcilerine nazaran, takviye paketlerinin sona ermesi, Merkez Bankası’nın 2021’in kıymetli bir kısmında yüksek siyaset faizi uygulayacağı öngörüsü ve kredi faizlerinde beklenen yüksek seyir bölümün 2021 performansını sınırlayacak.
İnşaat kesiminin 2020’de düşük faizli takviye kredilerinden kıymetli ölçüde yararlandığını fakat bu elverişli ortamın sona erdiğini belirten İnşaat Gereci Sanayicileri Derneği Lideri Tayfun Küçükoğlu, “Yeni kredi kullanımları inşaat kesimi ve müteahhitlik kısmını mali açıdan kıymetli ölçüde rahatlattı. Buna bağlı olarak faaliyetler canlandı ve mevcut işlere süratli bir geri dönüş yaşandı. Lakin bu tesir yılsonuna kadar sürdü. Sıkı para siyaseti uygulaması ile kredi büyümesi de genel olarak yavaşlıyor” dedi ve ekledi:
“Merkez Bankası’nın 2021’in değerli bir kısmında yüksek siyaset faizini koruyacağı öngörülüyor. Buna bağlı olarak konut kredisi ve TL ticari kredi faiz oranlarının da yüksek kalması bekleniyor. Hasebiyle sıkı para siyaseti ve yüksek faizlerin inşaat dalı ve inşaat gereçleri endüstrisinin 2021 yılı performansını sınırlaması kelam konusu.”
BDDK datalarına nazaran; hükümetin kredi dayanak paketlerini devreye aldığı Nisan’dan Kasım sonuna kadar inşaat kesimine kullandırılan nakdi krediler 49 milyar lira arttı. Bölümün toplam kredileri Kasım sonu prestijiyle 284.13 milyar liraya ulaştı.
Stratejist ve iktisat danışmanı Can Fuat Gürlesel, “İnşaat dalının mali yapısı çok bozulmuştu… Kur artışı da dalın mali yapısı ve ödeme kapasitesini daha da bozan bir tesir içindeydi” dedi ve ekledi:
“Covid 19 nedeniyle verilen dayanak kredileri bölümün imdadına yetişti…Konut satışları da müspet destekledi. İnşaat kesimi yarım kalan işlerine süratle geri döndü. Dayanak kredileri olmasa inşaat kesimi muhtemelen 3. çeyreği de daralma ile kapatacaktı.”
TÜİK datalarına nazaran, inşaat dalı 2020 3. çeyrekte %6.4 büyürken; 2019 yılında Türkiye GSYH’sında %5.4 olan hissesi da, 2020’nin birinci dokuz ayı prestijiyle %5.7’ye yükseldi.
Nisan’da 1.25 milyon olan bölüm istihdamı da son TÜİK bilgilerine nazaran Ekim prestijiyle 1.75 milyona yükseldi.
FİNANSMAN ŞARTLARI 2021’İ DESTEKLEMİYOR
2020 sonlarından itibaren ise bu tablonun bozulmaya başladığını belirten Gürlesel, “Mevcut işler gerilemeye başladı. Mevsimselliğin de tesiriyle önümüzdeki birkaç ay işlerin daha da yavaşladığı bir periyoda gidiyoruz. Kapatma ve kısıtlamalar birinci çeyrekte inşaat işlerini düşürecek. Kredi faizleri ve konut kredi faizleri de inşaat kesiminde büyümeyi destekleyecek olmaktan çıktı. Yani finansman tarafında da 2021’i çok fazla destekleyecek şartlar yok” dedi.
İMSAD raporuna nazaran, Aralık ayında inşaat bölümünde alınan yeni iş siparişleri bir evvelki aya nazaran 5.9 puan geriledi. Mevcut işlerin düzeyi de bir evvelki aya nazaran 11.3 puan düştü.
Ucuz kredi ortamından yararlanan şirketlerden biri olan Torunlar GYO’nun CFO’su İsmail Çıkar da, “Kredilerden biz de yararlandık. Tüm bilanço fonlanmadı ancak o günkü gereksinimlerimizi karşıladık” dedi ve ekledi:
“Hükümet gerçek faizi eksiye çevirecek tercihlerde bulundu. Bankalar kredi yarattı…Ama bu imkanlar kısa müddetli oldu. Bu kurallar değişti. Birebir tempo ile devam edecek bir durum yok. Projelerini tamamlayan firmalara baktığımızda büyük bir tekrar ruhsat, iskan alma motivasyonu yok.”
Finansman maliyetlerindeki süratli artış, yükselen inşaat maliyetleri ve talepteki dalgalanmanın yanı sıra, pandeminin vurduğu ofis ve AVM yatırımları nedeniyle yeni projelerin planlandığı formda ilerleyemediğini belirten Çıkar, “2021’in ikinci yarısının daha iyi olacağını düşünüyoruz. İkinci yarıda baz tesiriyle enflasyon düşecek. Faizlerde de ikinci yarı düşüş öngörüyoruz” dedi.
KESİM TAKVİYE BEKLİYOR
İnşaat firmalarının hükümetten dala yönelik yeni dayanak talepleri bulunurken, Özyurtlar Holding İdare Konseyi Lideri Tamer Özyurt, “Hükümetin iç piyasaya yönelik alacağı tedbirler ve vereceği takviyeler piyasadaki gidişatı tanımlayacak” dedi.
Akkuş Küme Lideri Abdülkadir Akkuş da, “Faizlerin tekrar yüzde 1’in altına indirilmesiyle şekillenecek yeni bir dayanak paketine gereksinimimiz var” dedi.
2020’de birinci el konutta %0.64, ikinci elde %0.74’e kadar gerileyen kredi faizleri mevcut durumda %1.35 düzeyine yükselmiş durumda. Konut satışları gerileyen kredi faizleri ve kampanyaların tesiriyle Haziran’da sert yükselmiş, Temmuz’da da tüm vakitlerin rekorunu kırmıştı. Yükselen faizlerin tesiriyle konut kredili satışlar Aralık’ta %71 gerilemişti.
Kaynak: Reuters
Cumhuriyet
