Cambridge’teki Tıbbi Araştırma Kurulu (MRC) Moleküler Biyoloji Laboratuvarı araştırmacıları, kuyruksuz maymun beyni organoidlerinin insan beyni organoidlerine emsal olarak daha fazla büyümesini ve bunun aksisini sağlayan değerli bir moleküler anahtar keşfetti.
Çalışmada insan, goril ve şempanze kök hücrelerinden gelişen organoidler karşılaştırıldı. Organoidler, kök hücrelerden gelişen ve erken beyin gelişimini biçimlendiren üç boyutlu dokulara deniyor.
Bilim insanları, gerçek insan beynine misal biçimde insan beyni organoidlerinin de öteki kuyruksuz maymunlardan çok daha fazla büyüdüğünü keşfetti.
MRC Moleküler Biyoloji Laboratuvarı’ndan Dr. Madeline Lancaster, “Bu, bizi yaşayan en yakın akrabalarımız olan öteki büyük kuyruksuz maymunlardan ayıran, gelişen insan beyninde neyin farklı olduğuna dair birinci içgörünün bir kısmını sağlıyor” dedi.
Lancaster, “Biz ve öbür kuyruksuz maymunlar ortasındaki en çarpıcı fark, beynimizin ne kadar inanılmaz derecede büyük olduğu” diye ekledi.
Beyin gelişmeye başladığında, kök hücreler nöral öncüller olarak isimlendirilen nöronları oluşturuyor. Bu hücreler silindir biçiminde hayata başlıyor ve çoğalmaları yavaşlamaya başladığında kademeli olarak daha çok dondurma külahını andıracak biçimde uzuyorlar.
Fareler üzerinde yapılan araştırmalarda, nöral öncül hücrelerin koni halinde olgunlaştığı ve saatler içinde çoğalma suratını azalttığı görüldü.
Araştırmacılar, silindirden koni haline gerçek bu değişimin goriller ve şempanzelerde yaklaşık 5 günde gerçekleştiğini tespit etti.
Bu sürecin gerçekleşmesi insan öncül hücrelerinde yaklaşık 7 gün sürdü.
Bilim mecmuası Cell’de yayımlanan çalışmada, insan hücrelerinin daha uzun mühlet silindir biçiminde kalması sebebiyle çoğalmak için daha çok vakte sahip olduğu ve böylece beynin daha çok büyüyebildiği keşfedildi.
Bu hücrelerin dönüşüm suratındaki farklılık, insan hücrelerinin genel olarak çoğalmak için daha çok vakte sahip olduğu manasına geliyor.
Araştırmacılar, insan beyninde goril yahut şempanze beyinlerine nazaran üç kat daha fazla nöron bulunmasının sebebinin de bu olabileceğini söyledi.
Dr. Lancaster, “Erken devirdeki beyinde hücre hallerinin değişimindeki gecikmenin, oluşturulan nöronların sayısının belirlenmesine yardımcı olarak gelişimin seyrini değiştirmede kâfi olduğunu saptadık” dedi.
“Hücre biçimindeki görece kolay evrimsel bir değişimin, beyin evriminde kıymetli sonuçlara yol açabilmesi dikkat cazip. Kendimi bildim bileli ilgi duyduğum, bizi insan yapan şeylerle ilgili sorular hakkında hakikaten temel bir şey öğrendiğimizi hissediyorum.”
Araştırmacılar, organoidlerin bir model olduğunu ve bu sebeple gerçek beyinlerin tam olarak birebirini yapmadıklarını vurguladı.
Bununla birlikte, bu beyin dokularının beyin gelişiminin değerli basamaklarına dair eşsiz bir bakış açısı sağladığını da söylediler.
Çalışmayı Tıbbi Araştırma Kurulu, Avrupa Araştırma Kurulu ve Cancer Research UK finanse etti.
Kaynak: Independent Türkçe
Cumhuriyet
