İşçiler için gıda kooperatifi kuruldu

İnşaat İş, personel ve işçilere sağlıklı ve ekonomik besin temini gayesiyle kurduğu “Dayanışma Yaşatır Personel Kooperatifi”nde direkt üretici köylüden temin edilen temel besin eserleri var. Genel merkezi İstanbul Esenyurt’ta olan lakin kolektif bir ruh ile daha çok emekçi, işçiler aracılığıyla satış yapan kooperatifin tezgahında şu an 30’a yakın eser bulunuyor. Öyküsü 2006’ya uzanan ve dernek olarak yola çıkılan daha sonra teşebbüs ve son olarak 2014’te de sendika olan İnşaat İş’in üyeleri ile Kartal’da bulunan ofislerinde görüşüyorum.

Kooperatifin temeli hepimizin hayatını bir halde değiştiren pandemi sürecinin başına dayanıyor. Sendika yöneticilerinden Deniz Masraf (30) bu sürece ait, “Korona ile birlikte tüm alanlarda olduğu üzere inşaat dalında de işten çıkarmalar başladı. Yoksulluk daha da arttı. Bu görünüm karşısında biz de, ‘Dayanışma yaşatır’ ismiyle bir kampanya başlattık. Bir kısmı daha evvel bağlantıda olduğumuz bir kısmı ise üyelerimizin yönlendirdiği, bir ekmek dahi alamayan, çabucak hemen kimsenin yardım etmediği 400 aileye ulaştık. Ailelerin yarısına nakit, öteki yarısına da hazırladığımız besin kolilerini dağıtarak dokunmaya çalıştık. Kooperatif kurulduktan sonra da koli yardımına devam ediyoruz. Direnişçi çalışanlara, Sinbo, Gebze Migros, Karaman’daki maden emekçilerine koli götürdük” diyor. Sendikanın bir başka yöneticisi olan Yunus Özgür’de (46), “Dayanışmayı başta inşaat personelleri üzerinden düşünüyorduk, sonrasında iş metal, dokuma çalışanlarına de, iş kazası geçirip çalışamayan ailelere kadar uzandı. Yardım ettiğimiz kesim, hakikaten çok fakir, en tabandaki personel aileleri. Bu dayanışma, işten çıkarılmasına karşın 50 TL-100 TL dayanak olan emekçilerin de sayesinde oldu” sözlerini kullanıyor.

Kooperatifin 5 ay evvel resmi olarak kurulduğunu belirten Özgür, “Gittiğimiz ailelerin yoksulluğunu, büyük market zincirlerinde bilhassa biraz daha ucuz diye aldıkları sıhhatsiz besinlerle beslendiğini görünce kooperatif çalışmasına girdik. Bu bir gereksinimdi. Kooperatif işine girince büyük market zincirlerindeki eserlerin ne kadar sıhhatsiz olduğunu daha çok anladık ve eserlerin aslında değerli da olduğunu gördük. Zira eserlerimizin yüzde 90’ı, fiyat olarak en uygun bilinen market zincirlerinden daha ucuz” diyor.

Sarfiyat, Türkiye’de faaliyet yürüten birçok kooperatif olduğunu ve eserlerin organik olarak lanse edilse de Türkiye’de bu türlü bir bahtın çok sıkıntı olduğunu söylüyor. “Ve bu kooperatifler orta bölüme hitap ediyor” diyen Sarfiyat, “Biz, doğal eser diyoruz. Yüzde 90’ını gidip köylerden alıyoruz. Nohuttu Afyonkarahisar’da, fasulyeyi Konya’dan, balı Ergene Ovası’ndan, pekmezi Nevşehir’den, kuşburnu marmelatlını Sivas’dan, zeytinyağını Ayvalık’tan direkt üretici köylüden temin ediyoruz. Üreticiye de dayanak olmaya çalışıyoruz. Bir kısmını da kendimiz üretmeye başladık. Biber salçasını Adana’da istekli arkadaşlarla birlikte üretiyoruz. Zeytini de bahçeden kendimiz topluyoruz” dedi.

Satışların evvel mahalleleri dolaşan araçları üzerinden başladığını daha sonra kurdukları tezgahlarla devam ettiğini belirten Masraf, “Emekçi, fakir mahallelerde ve sanayi bölgelerinde tezgah açıyoruz. Örneğin Gebze’de fabrikaların ağır olduğu, personellerin geçtiği noktalara her hafta tezgah bırakıyoruz. Üreticiden ve köylüden tüketiciye direkt götürüyoruz. Bu güç lakin yapılabilir. Kâr emeli gütmüyoruz. Çalışanlar birinci başlarda tedirginlerdi. ‘Bu kadar ucuza besin mı olur?’ diyorlardı. Siparişler genelde toplu geliyor. Mahalleden sipariş veren abla, ‘yüklü gelin, herkes sizden alsın’ diyor. Şu ana kadar hiç kimseden olumsuz bir yorum almadık. Olağanda köyden kentte besin gönderilir lakin bizden alıp köye gönderen var. İşte yaratmak istediğimiz şey bu güven” diye konuştu.

Kooperatifin şu an faal olarak 4 kişi üzerinden yürüdüğünü ve bu noktada biraz zorlandıklarını belirten Özgür, kooperatifin işleyişine ait, “Ekonomik dayanak veren pek kimse yok. Kendi yağımızla kavrulmaya çalışıyoruz. Fakat çok da hoş dayanaklar, gönüllüler var. Kimi yerlerde bize ‘Bu bahçeyi grup biçebilirsiniz’ dediler. Hekiminden, işsizine birçok bireyden dayanışma geldi. Bir avukat, hem maddi hem de paketleme konusunda dayanak oluyor. Gebze’de bir küme fabrika personeli bayan da salçalarımızı paketliyor. Mahallelerde doğal, yer olmayan satış noktaları yaratmaya çalışıyoruz. Mesela Sarıgazi’de Ayşe teyzemiz etrafından siparişleri toplayıp bizi arıyor. Kimi fabrikalarda da emekçiler siparişleri toplayıp eser istiyor. Etraftaki esnaflarda buradaki emeği görüyor, her şeyi bizden alıyor” açıklamasında bulunuyor.

Özgür ileriye dönük planlarına dair ise, “İlerleyen süreçlerde siparişlerin ağır olarak geldiği mahallere küçükte olsa yer açmaya çalışacağız. Eser çeşitliliğini artırmayı planlıyoruz. Eserleri kolektif olarak kendimiz üretmek istiyoruz. İşçi semtlerde, kendileri için de maddi bir dayanak olması ismine fakir konut bayanlarıyla örneğin, reçeli, turşuyu üretmeyi hedefliyoruz” dedi. Özgür, son olarak şunları söylüyor: “Sendikal bakış açımız yalnızca emekçilerin fiyat sorunu, iş cinayetleri, makus çalışma şartlarında dönük değil. Personellerin hayatını ilgilendiren her şeyi düşünüyoruz. Kooperatif bunun bir modülü. Maksadımız tek başına Ayşe teyzeye ucuz besin sağlamak değil, bir ağ yaratmak, dayanışma oluşturmak, bu ruhunu güçlendirmek. Bizimki okyanusta bir dalga bile değil. Bunun artmasını istiyoruz.” Gider’de kooperatifin yaygınlaşmasını istediklerini vurgulayarak, “Hedefimiz personel, işçi mahallerde şubeleşmek. Yaptığımız şey sistemin çarkına yağ damlatmamak. Burada çalışmanın hangi noktasında olursa olsun istekli olmak isteyen insanları dayanışmaya bekliyoruz” diyor.