İstanPol’ün ‘Türkiye’de İşgücündeki Yaşlılar ve Güvencesizlik Raporu’ ilk kez Cumhuriyet’te

– Seren Selvin Korkmaz, Cem Özgüzel ve Alphan Telek’in imzasını taşıyan rapor, Türkiye’deki her 10 bireyden biri 65 yaş ve üstünde olmasına karşın bu bölüme yönelik gerekli siyasetlerin geliştirilemediğini ve yaşlı nüfusun güvencesizlikle baş başa bırakıldığını ortaya koyuyor. Yaşlı nüfusun oranı yüzde 9.5… İstihdama iştirak ise yüzde 12…

– 65 yaş ve üstü bireyler yaşadıkları maddi kahırlar sonucunda düşük maaşlı ve kayıt dışı olarak, garantisiz kurallarda çalışıyor. İşe yaramazlık hissi, gelir ve toplumsal statü kaybı üzere tecrübelerin yalnızlık ile pekiştirildiği yaşlılık devrinde toplumsal izolasyonun da yaşlıları olumsuz etkilediği görülüyor.

“Türkiye’de İşgücündeki Yaşlılar ve Güvencesizlik Raporu”, aslında bir ezberi de bozuyor. Kamuoyundaki tartışmalarda, haber bültenlerinde “Türkiye’nin genç ve dinamik nüfusu” diye başlayan cümleler kullanılıyor.

Halbuki bilimsel literatür şöyle diyor: 65 yaşından büyük bireylerin toplam nüfusa oranı yüzde 7’yi aşmışsa o toplum yaşlıdır. Türkiye’de 65 yaş ve üstü nüfus 7.95 milyon kişi… Yani nüfusun yüzde 9.5’i… Bu da nüfusumuzun yaşlı olduğunu ortaya koyuyor.

Emekli maaşları yetersiz

Covid-19 salgınıyla sokağa çıkma yasakları Türkiye’de 65 yaş ve üstü kümelerin toplumsal izolasyonda kalmasına sebep oldu. Göz arkası edilen gerçekse şu: Türkiye’de 65 yaş ve üstü nüfusun işgücüne iştiraki yüzde 12… Sanılanın bilakis Türkiye’deki yaşlı nüfusun azımsanmayacak bir kısmı çeşitli sebeplerden dolayı işgücünde kalmaya devam ediyor.

Rapora nazaran, Türkiye’de 65 yaş ve üstü çalışanların çoğunluğu kendi hesabına çalışanlardan oluşuyor. Bu durum, 65 yaş ve üstü bireylerin çoğunlukla toplumsal yardımların yokluğu ve emekli maaşlarının yetersizliği karşısında ek bir gelir için çalışmaya devam ettikleri ihtimalini düşündürtüyor.

Sigortasız çalışma pratiğinin 65 yaş ve üstü vatandaşlar için her gelir kümesinde çok daha fazla olduğunu ortaya koyan rapor değişik bir noktayı da dikkatimize sunuyor.

Gelir seviyesi en düşük yüzde 25’lik kümede sigortasızlık oranı 65 yaş ve üstü vatandaşlar için yüzde 75 civarı. Toplumda gelir seviyesi arttıkça bu oranın çok daha aşağı bir düzeye indiğini ve öbür yaş kümeleriyle kapandığını görüyoruz.

Türkiye’de yaşlı nüfus cinsiyete nazaran kategorize edildiğinde 65 yaş ve üzeri nüfusun yüzde 43’ünü erkekler, yüzde 55’ini bayanlar oluşturuyor. Yaşlı nüfusun çoğunluğunu oluşturan bayanların hayat uzunluğu maruz kaldıkları güvencesizlik, yaşlılık devrinde de görülüyor.

SİNOP’TA YÜZDE 20 ŞIRNAK’TA YÜZDE 3

Makul bir birikim ve/veya gayrimenkule sahip olmayan 65 yaş ve üstü bireylerin alternatif gelirlerin yokluğunda da çalışmayı zarurî olarak seçmesi de mümkün…

Bu ortada Türkiye’de yaşlı nüfusun bölgelerdeki hissesi konusunda da bilgi verelim. Sinop’ta nüfusun neredeyse yüzde 20’sine denk gelirken, Şırnak’ta nüfusun sırf yüzde 3’ünü oluşturuyor.

YAŞLI GÜVENCESİZLİĞİNİ AZALTMAK İÇİN

İstanPol’ün temel siyaset tekliflerinde şu hususlar öne çıkıyor.

• Yaşlı güvencesizliğini azaltacak toplumsal yardımların 65 yaş ve üstünden başlayarak giderek artırılması,
• Yaşlı bireylerin sahip olduğu haklar ve bunların nasıl kullanılabileceği hakkında bilgilendirilmesi,
• Yaşlı bireylere yönelik fiyatsız kamusal hizmetlerin sayısının ve aktifliğinin artırılması ve bunların kullandırılması için gerekli bilgilendirmenin hane seviyesinde yapılması,
• Yaşlı bireylerin yoğunlukla yaşadığı yerlerin tespiti ve bu noktalarda 65 yaş ve üstü bireylerin yararlanabileceği fiyatsız ortak yerler açılması ve bu yerlerin kullanımının özendirilmesi,
• Yaş ayrımcılığını aşmaya yönelik jenerasyonlar ortası ortak aktifliklerin ve farkındalığın artırılması, okullarda ve kamusal hayatta gerekli bilgilendirme kampanyasının yapılması,
• Yaşlı bireylerin yalnızlık hislerini azaltmak ve dış dünyayla temaslarını artırmak için telefon/tablet/bilgisayar üzere teknolojik imkânların onlara sunulması. Bununla paralel olarak bu araçları kullanabilmeleri ve tıpkı vakitte dijital okuryazarlık marifetlerinin geliştirilmesi için kurs ve eğitim faaliyetlerinin sağlanması,
• Konut sahibi olmayan 65 yaş üzeri bireyler için nizamlı ve periyodik kira ve erzak yardımı yapılması,
• Emekli aylıklarının bireylerin insani ve onurlu bir hayat sürmesi için artırılması.

Cumhuriyet