Kadın hareketinin sembollerindendi: 8 Mart’ın mimarlarından Rosa Luxemburg kimdir?
Her yıl 8 Mart’ta kutlanan ve Birleşmiş Milletler tarafından tanımlanmış memleketler arası bir gün olan Dünya İşçi Bayanlar Günü; temelinde bayanların siyasi ve toplumsal şuurunun geliştirilmesine, ekonomik, siyasi ve toplumsal muvaffakiyetlerinin kutlanmasına ayrılıyor. Rosa Luxemburg da, 8 Mart’ın mimarlarından olarak kabul ediliyor. Luxemburg, tarihi 1800’lü yıllara dayanan 8 Mart’ın Dünya Bayanlar Günü ilan edilmesi teklifini sunan isimlerdendi. Pekala kişiliği, yapıtları, söyledikleri ve yaptıkları ile bayan hareketinin sembollerinden biri olarak kabul edilen Rosa Luxemburg kimdir?
GENÇ YAŞINDA SOSYALİZMLE TANIŞTI
Polonyalı Marksist, filozof, ekonomist, savaş tersi aktivist ve devrimci sosyalist Rosa Luxemburg, 1871 yılının (bazı kaynaklara nazaran 1870) 5 Mart’ında Musevi bir ailenin çocuğu olarak Polonya’da doğdu. Daha genç yaşlarında sosyalizmle tanıştı ve devrin solcu kümelerinde yer aldı. Daha 18 yaşındayken içinde bulunduğu kümeler ve politik görüşü yüzünden İsviçre’ye kaçmak zorunda kaldı. 1889’da Zürih Üniversitesi’ne girdi. Burada ideoloji, tarih, siyaset, iktisat ve matematik tahsili gördü, hayatında büyük tesir bırakacak isimlerle tanıştı.
1890 yılında Bismarck’ın toplumsal demokrasiyi yasaklayan kanunun lağvedilmesi akabinde, sosyalist parlamentoya girdi. Parlamentoya giriş, devrin toplumsal demokratlarının devrimci uçtan uzaklaşmasına ve parlamentoda daha aktif olabilmek için çalışmasına neden oldu. Bu, Rosa Luxemburg’un da dahil olduğu devrimci görüş çizgisindekileri rahatsız etmekteydi. Bu sırada Zürih’te tahsil görmeye devam eden Rosa 1898 yılında doktorasını tamamladı. Özgür bir Polonya için çalışmalarına devam etse de, onun başındaki tabloda Almanya, Avusturya ve Rusya’da ihtilal gerçekleştiği takdirde Polonya özgür olabilirdi. Bu tablo milliyetçi bir çizgi çizen Polonyalı sosyalist kümelerin ve Polonya Sosyalist Partisi’nin ondan daha da uzaklaşmasına neden oldu. Daha sonra bu görüşleri Rus sosyalist çevrelerle de ilgisinin bozulmasına yol açacaktı.
ALMANYA TOPLUMSAL DEMOKRAT PARTİSİ ÜYESİ OLDU
1898 yılında Gustav Lübeck ile evlenerek Berlin’e taşındı, Alman vatandaşlığı kazandı. SPD’nin (Almanya Toplumsal Demokrat Partisi) faal bir üyesi oldu. 1900 yılına gelindiğinde Luxemburg’un fikirleri tüm Avrupa’da sosyalist etraflarda büyük yankı uyandırmakta, yazdığı makaleler ilgi görmekteydi. Bilhassa Eduard Bernstein’in kanılarına getirdiği tenkitler ile öne çıkıyordu. Alman militarizminin yükselen bedel olması Luxemburg’u ziyadesiyle rahatsız ediyordu, bu hususta partiyle de aykırı düşmüştü. 1904 ile 1906 yılları ortasında siyasi faaliyetleri ve görüşleri nedeniyle üç kere mahpusa girdi. Aldığı mahpus cezaları onu yıldırmadı, faaliyetlerine devam etti. SPD’nin eğitim merkezlerinde İktisat ve Marksizm öğretmeye başladı.
8 MART’IN MİMARLARINDAN
ABD’nin New York eyaletinde daha iyi çalışma şartları için 1857 yılında başlayan direniş katliama dönüşmüş, 120 bayan kilitli kaldıkları fabrikada çıkan yangında hayatını kaybetmişti. Bu katliamdan yıllar sonra 26-27 Ağustos 1910 tarihinde, Danimarka’nın Kopenhag kentinde, 2. Enternasyonal’e bağlı Memleketler arası Sosyalist Bayanlar Konferansı’nda Almanya Toplumsal Demokrat Partisi başkanlarından Clara Zetkin ve Rosa Luxemburg bir teklif sundu. 1857’deki katliamda hayatını kaybeden bayanların anısına 8 Mart’ın Dünya Bayanlar Günü ilan edilmesi önerisi bu toplantıda oybirliğiyle kabul edildi
ALDIĞI DARBELER SONUCU ŞUURUNU KAYBETTİ
Savaşın başlamasıyla esen milliyetçi rüzgâr SPD’nin de milliyetçi eğilime yönelmesine neden oldu, ki bu Luxemburg’un fikirleri ile büsbütün tezatlık oluşturuyordu bu sebeple partiyle olan tüm münasebetini kesti. 5 Ağustos 1914’te Karl Liebknecht ile bir arada Internationale kümesini kurdu. 1 Ocak 1916’da kümenin ismi Spartaküs Birliği (Spartakistler – Almanca Spartakusbund) oldu. Luxemburg, Bolşevik lider Lenin’in I.Dünya Savaşı’na karşı çıkmasını destekleyerek tüm halkların emperyalist hükümetlerine kaşı gayret etmesi gerektiğini savundu. Almanya’da Kümenin devlete ters tavrı yüzünden 28 Haziran 1916’da Luxemburg mahpus cezasına çarptırıldı. Mahpusta geçirdiği yıllarda birçok makale kaleme aldı.
1918 Kasım’ında Luxemburg mahpustan çıktı. Faaliyetlerine devam etti ve Liebknecht ile birlikte Alman Komünist Parti’sini kurdu. 15 Ocak 1919’da Rosa Luxemburg, Karl Liebknecht ve Wilhelm Pieck, Freikorps tarafından tutuklandılar, Pieck kaçmayı başarırken Luxemburg ile Liebknecht yedikleri darbelerle şuurlarını kaybettiler. Tıpkı gün, Luxemburg ölene kadar dövülmüş ve meyyit bedeni ırmağa atılmış, Liebknecht de başından yediği kurşunlarla öldürülmüştü.
YAPITLARI
Gesammelte Werke (“Toplu Çalışmaları”), 5 cilt, Berlin 1970-1975.
Gesammelte Briefe (“Toplu Mektupları”), 6 cilt, Berlin 1982-1997.
Politische Schriften (“Politik Yazıları”), 3 cilt, Frankfurt am Main 1966.
Cumhuriyet
