Kayseri ve Afyon ortasındaki sucuk ve pastırma yarışı Avrupa’ya taşındı. Türk Patent ve Marka Kurumu’ndan coğrafik işaret tescili alan iki vilayet, bu eserler için Avrupa Kurulu’na yaptığı Muhafazalı Coğrafik İşaret müracaat sonuçlarını bekliyor.
Afyon ve Kayseri’nin sucuk ve pastırma rekabetinde Türkiye’de Marka ve Patent Kurumu’ndan birinci coğrafik işaret başvurusu yapan ve tescili alan vilayet Kayseri iken, Avrupa Birliği coğrafik işaret başvurusunu yapan birinci vilayet ise Afyon. Kayseri pastırması 2001, Kayseri sucuğu 2002 yılında coğrafik işaret tescili alırken, Afyon pastırması 2004, Afyon sucuğu ise 2005 yılında coğrafik işaret tescili aldı. Avrupa Birliği coğrafik işaret tescili için birinci müracaat ise Afyon sucuğu ve pastırması için 2012 yılında yapılırken Kayseri sucuğu ve pastırması için 2017 yılında müracaatlar yapıldı.
Yöresel Eserler ve Coğrafik İşaretler Türkiye Araştırma Ağı (YÜCİTA) Lideri Prof. Dr. Yavuz Tekelioğlu, Türkiye’de Afyonkarahisar ve Kayseri vilayetlerinin sucuk ve pastırma rekabeti ile emsal durumdaki kimi vilayetler ve yöresel eserlerinden örnekler verdi. Türkiye’de coğrafik işaretli eser müracaatlarında birtakım eserlerde duplikasyon (çoğaltma) olduğunu belirten Prof. Dr. Tekelioğlu, “Kayseri’nin sucuk ve pastırması ile Afyon’un sucuk ve pastırması AB’de coğrafik işaret bekliyor. Kentler ve eserler ortasında bir rekabet var lakin öncelikle AB tescili alarak eserler kendi tanınırlığını artırmak ve AB’de korunmak istiyor. Bu çok önemli” dedi.
COĞRAFİK İŞARET YETMİYOR
AB’den tescil alımının tek başına kâfi olmayacağını söyleyen Prof. Dr. Tekelioğlu, “Bizzat gözledik, Antep baklavası Antep’te korunamıyor. Neden, zira coğrafik işaret yönetişimi tanınmıyor. Sistem çalışmadığı sürece AB’den tescil almak da çok mana tabir etmiyor. Coğrafik işaretlerde, ‘coğrafi işaret tecavüzü’ dediğimiz olaylar da çok yaşanıyor. Yani bunların sahtelerinin yapılması falan. Kelam gelimi Avrupa Fikri Mülkiyet Ofisi’nin 2014 çalışmalarına nazaran AB’de coğrafik işaret tecavüzünden kaynaklanan ziyan 4,5 milyar Avro. Bunun 1,5 milyar Avro’su Fransa’ya ilişkin. Yani AB’de sahtecilik çok ağır bir halde oluyor. Bilhassa internet üzerinden coğrafik işaret tecavüzü çok var” diye konuştu.
KENTLER ORTASI REKABET
Yeni bir tartışmanın da Vakfıkebir ekmeğiyle ilgili olduğunu anlatan Prof. Dr. Tekelioğlu, “Trabzon’un, buna rağmen Giresun Görele ilçesinin Çavuşlu beldesi, ‘Çavuşlu ekmeği’ olarak tescil aldı. Artık ikisi ortasında vahim bir rekabet var. Bu rekabet birebir vakitte kentlerde coğrafik işaret tescil sayılarını artırmak istikametinde de kendini gösteriyor. Kentler ortasında da rekabetten çok kendi öz varlıklarına, lokal kıymetlerine sahip çıkmak diye isimlendirmek daha hoş olur” diye konuştu.
Prof. Dr. Tekelioğlu, şöyle devam etti: “Coğrafi işaretli eserlerde her eserin bulunduğu coğrafyalardan kaynaklanan özellikleri vardır. Bulunduğu yöre, o coğrafik alanda bir ekosistem var. Örneğin Finike portakalını o ekosistem sayesinde üretiyoruz. Toprak, iklim, üzere ya da bir insan gücü, beşeri kitle var. Bu beşeri kitle tarihler boyunca bir eseri üretme konusunda son derece gelişmiş bilgi, yetenek, ustalık geliştirmiş. Bu ustalığın sonucunda o eser çıkıyor. Çorum’da leblebi çıkıyor lakin Çorum’da nohut bile üretilmiyor. Fakat bilgi marifet, ustalık orada.”
PASTIRMALAR ORTASINDA REKABET
Her eserin bulunduğu yerin, doğal özelliklerinin lezzet ve aromasına katkıda bulunduğuna işaret eden Prof. Dr. Tekelioğlu, “Pastırmada kullanılan etin niteliği gerekir, bu hayvanların nerelerde hangi otlarla beslendiği, üretim tekniği. Örneğin kurutma çok kıymetlidir. Onları kuruturlar, değişik taraflardan gelen rüzgarlar bile tesirler. Büsbütün imal tekniği, metodu, ustalık sonucudur. Farklar buradan kaynaklanır. En son bu rekabete Kastamonu pastırması da eklendi. Hasebiyle pastırmalar ortasında bir rekabet var” dedi.
Cumhuriyet
