BBCYasadışı olmasına karşın pek çok Kuzey Koreli, Güney Kore dizilerini izliyor
Kuzey Kore kısa bir müddet evvel her türlü yabancı etkiyi ortadan kaldırmayı amaçlayan kapsamlı yeni bir yasa çıkardı – yabancı sinemalarla, giysilerle ve hatta argo konuşurken yakalanan herkesi sert bir formda cezalandırıyor. Lakin neden?
Yoon Mi-so, bir Güney Kore dizisiyle yakalandığı için idam edilen bir adamı birinci gördüğünde 11 yaşında olduğunu söylüyor.
Yaşadığı mahalledeki herkese izlemesi emredilmiş.
Seul’deki konutundan BBC’ye yaptığı açıklamada, “İzlemeseydiniz, ihanet olarak değerlendirilirdi” dedi.
Kuzey Koreli güvenlik güçleri, herkesin yasadışı görüntü kaçakçılığının cezasının vefat olduğunu bilmesini sağlıyordu.
“Gözleri bağlı olan adamı çok iyi hatırlıyorum, gözyaşlarının aktığını hâlâ görebiliyorum. Bu benim için sarsıcıydı. Gözbağı gözayaşlarından büsbütün sırılsıklam olmuştu.
“Onu bir direğe bağladılar, sonra da vurdular.”
‘Silahsız bir savaş’
İnternetsiz, toplumsal medyasız ve ülke başkanlarının duymanızı istediklerini size söylemek için tasarlanmış devlet denetimli sırf birkaç televizyon kanalının olduğu bir daimi kısıtlama altında olduğunuzu hayal edin – Kuzey Kore’de hayat bu türlü.
Ve artık Kuzey Kore’nin başkanı Kim Jong-Un, rejimin “gerici düşünce” olarak tanımladığı şeye karşı kapsamlı yeni bir yasa getirerek kısıtlamaları daha da sıkılaştırdı.
Güney Kore, ABD yahut Japonya’dan çok sayıda basın-yayın eseriyle yakalanan herkes artık vefat cezasıyla karşı karşıya. Bu görüntüleri izlerken yakalananlar 15 yıl çalışma kampına gönderilmekle karşı karşıyalar.
Ve bu yalnızca insanların ne izlediğiyle ilgili değil.
Kim yakın vakitte devlet medyasına, Gençlik Ligi’ni, gençler ortasındaki “ahlaksız, bireyci, anti-sosyalist davranışları” yıkmaya çağıran bir mektup yazdı.
“Tehlikeli zehirler” olarak nitelendirdiği yabancı lisanda konuşmayı, saç tarzlarını ve kıyafetleri durdurmak istiyordu.
EPAKuzey Kore’nin başkanı Kim Jong-UnKuzey Kore’de kaynakları bulunan Seul merkezli internet sitesi Daily NK, üç gencin saçlarını K-pop idolleri üzere kestikleri ve pantolonlarını ayak bileklerinin üzerine kıvırdıkları için yine eğitim kampına gönderildiğini bildirdi. BBC bu iddiayı bağımsız olarak doğrulayamadı.
Bütün bunlar, Kim’in nükleer silahları yahut füzeleri içermeyen bir savaşta olmasından kaynaklanıyor.
Analistler, ülkedeki ömür giderek zorlaşırken, Kim’in Kuzey Kore halkına dışarıdan gelen bilgilerin ulaşmasını engellemeye çalıştığını söylüyor.
Milyonlarca insanın açlıkla boğuştuğu düşünülüyor. Kim halkın, sonun güneyinde, Asya’nın en varlıklı kentlerinden biri olan Seul’de geçen gösterişli dizilerdeki hayatı görmek yerine, hâlâ devletin itinayla hazırlanmış propagandasıyla beslendiklerinden emin olmak istiyor.
Salgına karşılık olarak geçen yıl hudutlarını kapattıktan sonra ülkenin her zamankinden daha fazla dış dünyayla ilişkisi kesildi. Komşu Çin’den hayati eserlerin ithalatı ve ticaret neredeyse durma noktasına geldi. Kimi tedarikler ulaşmaya başlasa da, ithalat hâlâ hudutlu.
Bu kendi kendine dayatılan izolasyon, paranın rejimin nükleer emellerine akıtıldığı, esasen başarısız olan bir ekonomiyi daha da kötüleştirdi. Bu yılın başlarında Kim, halkının “üstesinden gelinmesi gereken en makus durumla” karşı karşıya olduğunu itiraf etti.
Yasa ne diyor?
Daily NK, yasanın bir kopyasına ulaşan birinci kuruluş oldu.
Genel Yayın Direktörü Lee Sang Yong BBC’ye, “Bir emekçi yakalanırsa fabrika liderinin da cezalandırılabileceğini, bir çocuk sıkıntılıysa anne babanın da cezalandırılabileceğini belirtiyor. Kuzey Kore rejiminin teşvik ettiği karşılıklı izleme sistemi bu yasaya epeyce yansıyor” dedi.
Bunun, genç kuşağın Güney Kore hakkında sahip olabileceği her türlü hayali yahut merakı “yok etmeyi” amaçladığını söylüyor:
“Başka bir deyişle, rejim, öbür ülkelerden kültürler tanıtılırsa bir direniş hissinin oluşabileceği sonucuna vardı.”
BBCTelevizyonlara aküyle güç sağlanması gerekebiliyorGeçen yıl ülkeden kaçmayı başaran az sayıdaki şahıstan biri olan Choi Jong-hoon, BBC’ye “İçinden geçilen periyot ne kadar sıkıntı olursa, düzenlemeler, yasalar ve cezalar o kadar sertleşir” dedi.
“Psikolojik olarak, karnınız doyduğunda ve bir Güney Kore sineması izlediğinizde, bundan keyif alabilirsiniz. Ama yiyecek bir şey olmadığında ve yaşamak bir çabaya dönüştüğünde, beşerler hoşnutsuz oluyor.”
İşe yarayacak mı?
Evvelki baskılar yalnızca, ekseriyetle Çin sonundan ülkeye sokulan yabancı sinemaları elden ele dolaştırmakta insanların ne kadar maharetli olduklarını gösterdi.
Choi’ye nazaran, birkaç yıldır diziler “çok yaygın” olan USB belleklerde dolaşıyor. Gizlenmeleri kolay ve ayrıyeten parola ile şifreleniyorlar.
“Üç kere art geriye yanlış şifre girerseniz, USB içeriği siler. Hatta, içerik çok hassassa, bir yanlış şifre girişinden sonra silineceği formda onu ayarlayabilirsiniz.
“Ayrıca muhakkak bir bilgisayarda sadece bir sefer görüntülenebilecek formda ayarlanmış USB’ler var. Böylelikle diğer bir aygıta takamazsınız ya da öbür birine veremezsiniz. Sırf siz görebilirsiniz. Yaymak isteseniz de, yapamazsınız.”
Mi-so, yaşadığı mahallenin sinema izlemek için ne kadar çok çabaladığını hatırlıyor.
Bir seferinde bir otomobil aküsünü ödünç aldıklarını ve televizyona güç sağlayacak kâfi elektriği almak için bir jeneratöre bağladıklarını söylüyor. ‘Stairway to Heaven’ (Cennet’e merdiven) isimli bir Güney Kore dizisi izlediğini hatırlıyor.
Evvel üvey annesiyle, akabinde kanserle savaşan bir kızın bu destansı aşk öyküsü, yaklaşık 20 yıl evvel Kuzey Kore’de tanınan olmuş üzere görünüyor.
Choi, bunun tıpkı vakitte yabancı kanallara olan hayranlığın sahiden başladığı vakit olduğunu söylüyor – Çin’den gelen ucuz CD ve DVD’lerin yardımıyla.
Baskının başlangıcı
Lakin sonra, Pyongyang’daki rejim bunu fark etmeye başladı. Choi, 2000’lerin başında güvenlik güçlerinin bir üniversiteye baskın düzenlediğini ve 20.000’den fazla CD bulduğunu hatırlıyor.
Choi, “Bu yalnızca tek bir üniversiteydi. Ülkenin her yerinde kaç tane olduğunu hayal edebiliyor musunuz? Hükümet şoke oldu. İşte o vakit daha sert cezalar getirdiler” diyor.
Kim Geum-hyok, 2009 yılında yasadışı görüntüler paylaşan herkesi yakalamak ve tutuklamak için kurulan özel bir ünitede çalışan güvenlik güçleri tarafından yakalandığında şimdi 16 yaşında olduğunu söylüyor.
Bir arkadaşına, babasının Çin’den gizlice getirdiği Güney Kore pop müziğinin DVD’lerini vermişti.
SBSStairway to Heaven dizisi Kuzey Kore’de 20 yıl evvel popülerdiBir yetişkin üzere muamele gördüğünü, sorgu için kapalı bir odaya götürüldüğünü ve burada uyumasına müsaade verilmediğini söylüyor. 4 gün boyunca tekraren yumruklandığını ve tekmelendiğini anlatıyor.
BBC’ye yaptığı açıklamada, “çok korktuğunu” söylüyor.
Şu an Seul’de yaşıyor.
“Dünyamın sona erdiğini sanıyordum. Bu görüntüyü nasıl aldığımı ve kaç şahsa gösterdiğimi öğrenmek istediler. O DVD’leri Çin’den babamın getirdiğini söyleyemezdim. Ne diyebilirim ki? Babamdı. Hiçbir şey söylemedim, yalnızca ‘Bilmiyorum, bilmiyorum’ dedim. Lütfen bırakın gideyim.”
Geum-hyok, Pyongyang’ın seçkin ailelerinden birinden geliyor ve babası sonunda onu hür bırakmak için görevlilere rüşvet vermiş. Kim’in yeni maddesine nazaran bunun olma ihtimali neredeyse imkansız.
O devirde emsal hatalardan yakalananların birçok çalışma kamplarına gönderildi. Lakin bu gereğince caydırıcı olmadı, o yüzden cezalar ağırlaştı.
Choi, “İlk başta ceza bir çalışma kampında yaklaşık bir yıl geçirmeyi kapsıyordu. Bu daha sonra kampta üç yıldan fazla geçirilecek halde değişti. Şu anda, çalışma kamplarına giderseniz, gençlerin yüzde 50’den fazlası yabancı medyayı izledikleri için oradalar” diyor.
“Birisi iki saat yasadışı gereç izliyorsa, o vakit bu, bir çalışma kampında üç yıl demektir. Bu büyük bir sorun.”
Birden fazla kaynağımız bize, Kuzey Kore’deki birtakım esir kamplarının boyutunun geçen yıl büyüdüğünü söyledi. Choi, yeni maddelerin bunda tesirli olduğuna inanıyor:
“Film izlemek bir lüks. Sinema izlemeyi düşünmeden evvel kendinizi besleyebilmeniz gerekiyor. Besine erişmenin bile sıkıntı olduğu vakitlerde, bir aile üyesinin bile çalışma kampına gönderilmesi yıkıcı olabilir.”
Beşerler neden hâlâ bunu yapıyor?
Geum-hyok bana, “Bu dizileri izlemek için çok fazla riske girmek zorunda kaldık. Ancak merakımızı kimse yenemez. Dış dünyada neler olup bittiğini bilmek istedik” dedi.
Sonunda ülkesi hakkındaki gerçeği öğrenmek Guem-hyok’un hayatını değiştirdi. Pekin’de eğitim görmesine müsaade verilen birkaç ayrıcalıklı Kuzey Koreliden biriydi. Burada, interneti keşfetti.
“İlk başta buna [Kuzey Kore’nin nasıl görüldüğüne] inanamadım. Batılıların palavra söylediğini düşündüm. Wikipedia palavra söylüyor, buna nasıl inanayım? Kalbim ve beynim ikiye bölündü.
“Bu yüzden Kuzey Kore hakkında birçok belgesel izledim, birçok gazete okudum. Sonra muhtemelen yanlışsız olduklarını anladım zira söyledikleri mantıklıydı.
“Zihnimde bir dönüşüm olduğunu fark ettikten sonra artık çok geçti, geri dönemezdim.”
Guem-hyok sonunda Seul’e kaçtı.
Mi-so bir moda danışmanı olarak hayallerini yaşıyor. Yeni ülkesinde yaptığı birinci şey, Stairway to Heaven dizisinde gördüğü tüm yerleri gezmek oldu.
Fakat onlarınki üzere öyküler gitgide daha az hale geliyor.
Sıkı bir halde denetim edilen hudutta mevcut “vur-öldür” nizamı ile ülkeyi terk etmek neredeyse imkansız hale geldi. Ve Kim’in yeni yasasının daha fazla caydırıcı bir tesiri olmasını beklememek güç.
Kuzey Kore’de ailesini geride bırakmak zorunda kalan Choi, bir ya da iki dizi izlemenin onlarca yıllık ideolojik denetimi altüst etmeyeceğine inanıyor. Lakin Kuzey Korelilerin devlet propagandasının gerçek olmadığından şüphelendiğini düşünüyor.
“Kuzey Korelilerin kalbinde bir ızdırap tohumu var lakin meşakkatlerinin neye yönelik olduğunu bilmiyorlar” diyor.
“Yönsüz bir külfet. Anlattığım vakit bile anlayamamaları içimi acıtıyor. Birilerinin onları uyandırmasına, aydınlatmasına gereksinim var.”
Cumhuriyet
