Zeytin ağaçlarımıza elbette dokunmasınlar!
Tekrar birileri göz dikti zeytinliklerimize.
Bir kalem bir kağıtla, genelge, kanun ismini verilen buyruklarla, zeytin bahçeleri tarumar edilecek, madenler işletilecek, tesisler kurulacak, ne istenirse yapılacak.
Böylelikle daha güçlü olunacağı, daha çok para kazanılacağı düşünülüyor.
Halbuki “O” ağaçlar şartlar uygunsa bin yıldan fazla yaşayabiliyor. Yeşil, kara taneleriyle, bir meyve suyu olan yağıyla, budanınca arta kalan odunuyla, Akdeniz sıcağında gölgesiyle insanlara fayda sağlıyor.
Yüzlerce yıl bu türlü yapmış, dokunulmazsa yüzlerce yıl daha bu türlü yapacak.
Bunu bilen İbrahimi dinlerin kutsal kitapları; Kuranı Kerim, Tevrat zeytinle ilgili örnek alınacak sözlerle dolu. Sümer, Helen, Roma mitolojisi zeytin ağacını anlata anlata bitiremiyor.
Atalarımızdan kalan bir tarif vardır. Emek vermeden sahip olunan bir varlığı çar çur eden, gereksiz harcamalarla tüketene, “Tohumuna para mı saymış” denir.
En optimist yorumla, o ağaçların ne dirençle varlığını sürdürdüğünü ne emekle geliştiğini, eser verdiğini bilmiyor olmalı onlara kıymaya kalkanlar!
Meğer tabiat koynunda büyüttüğü yabani zeytin ağaçlarını, deliceleri yıllarca bağrında saklar. İnsan eli onları aşılar, akıllandırır. İhtimamlı çiftçi, küçücük zeytin fidanlarını tarlasına diker, bin bir eforla bir ormana dönüştürür.
Birisi kalksın, eline baltayı alsın, dev üzere makinaları soksun zeytin bahçelerine, ağaçları yok etsin. Sonra da o toprakları süreksiz yarar sağlayan lakin çevreyi geri dönülmez bir biçimde kirleten işletmelerle doldursun.
Olabilir mi bu? Olması isteniyor!
Şu para, şu altın akılları kör mü ediyor?
Batı Anadolu, Ege ve Akdeniz kıyıları, Güney Doğu Anadolu’nun batısı zeytin yurdudur Anadolu’da. Zeytin ağacı Akdeniz çukurunun endemik/yerele has bitkisidir.
Maden ocağı işletilsin diye, dokunulmasın zeytin ağaçlarına. Deşilmesin bu kadim topraklar.
Gidilsin; ıssız yörelerde, beşere tabiata ziyan verilemeyecek yerlerde aransın, işletilsin madenler, tesisler kurulsun.
“Maden bulunduğu yerde işletilir” yaftasının gerisine saklanılmasın.
Bu anlayış, “Maden ve sanayi tesisleri, insanlara ve etrafa ziyan vermeyecek ortamda, güçlü tedbirler alınarak işletilir” kavramıyla değiştirilsin.
Ana yasa olsun bu!
Laf olsun diye değil, manalı Etraf Tesir Değerlendirmeleri (ÇED) yapılsın.
İtirazı olanlar aklıselimle, sabırla dinlensin, dikkate alınsın. Kararlara katılmaları sağlansın.
“Kirlettikten sonra temizleyeceğiz, ağaçları köklerinden sökeceğiz, sonra öteki yerlere taşıyıp tekrar dikeceğiz,” üzere vaatler, daha evvelki uygulamalara bakılınca hiç inandırıcı değil.
Üstelik zeytin ağacının yerinden koparıldıktan sonra tekrar verimli duruma gelmesi, kendini toparlaması için yıllar gerekiyor.
Ha yerinden köklenip öbür yere ekilmiş, ha yeni fidan dikilmiş; yeni ağaç oluşumu için vakit açısından ortada pek bir fark yok.
“Sökülür, yine dikilir” önermesi, ayıbı örtmeye kalkmaktan öteki bir mana taşımıyor.
Ağaçların kesilmesi ise onların mevti demek!
Kimi şahısların daha çok varlıklı olması için doğal kıymetler tahrip edilmemeli.
Ülkeye kaynak yaratmak için diğer değerli varlıklar yok edilmemeli.
Ege kıyılarında, Bakırçay havzasında babaların, anaların evlatlarına anlattığı, fazilet öğrettiği bir hikaye vardır. “Darbımesel” derler eski beşerler buna:
Yaşlı bir adam mevt döşeğindeymiş. Sayılı günlerinin geçmesini bekliyormuş. Oğulları babalarından, ölmeden evvel altınlarını onlara vermesini istermiş.
Baba hasta haliyle gülümseyerek, “Benim altınlarım yok ki size vereyim” demesine karşın oğullar ısrarla babadan, gizlediğini düşündükleri servetini isteyip durmuş.
Sonunda dayanamamış baba; “Evet, birçok altınım var, sizden gizledim, hepsini zeytin bahçemize, teker teker ağaçların tabanına gömdüm” demiş ve son nefesini vermiş.
Oğullar babalarını toprağa verdikten sonra ellerine kazma kürek alarak zeytinliğe koşmuşlar.
Kolay yoldan varlıklı olacaklar ya! Toprağa gömülü altınları bulmak için zeytin ağaçlarının her birinin tabanını kazmışlar, çapalamışlar. Fakat bir tane bile altın sikkesi bulamamışlar.
Söylene söylene, ölmüş babalarına takaza ederek, annelerine yakınarak arama işinden vaz geçmişler.
Yağmurlar yağıp, kış geçip bahar gelince bir de bakmışlar ki ağaçlar çiçek dolu.
Çiçekler poyraz esintisinde zeytin tanelerine dönüşmüş. Hasat vakti çuval çuval zeytin, güğüm güğüm zeytinyağı almışlar zeytin bahçelerinden. Bu randıman servet getirmiş onlara.
Başından beri olayları sessizce izleyen, bu aklı ölmeden evvel kocasına veren yaşlı bayan acı acı gülmüş oğullarına. Tane tane sözlerle seslenmiş:
“Tabiat bir yere kadar yardım eder beşere. Emek vermeden hiçbir eser bol olmaz.
Babanızın size vereceği hazır altını yoktu lakin bakın size bir ders verdi.
Altın bulmak için zeytin ağaçlarının tabanını çapaladınız. Toprak işlendi, havalandı.
Ona baktığınızı, onun için emek harcadığınızı anlayan zeytin ağacı da kollarını zeytin taneleriyle süsledi. Siz de küplerinizi zeytinyağı ile doldurdunuz. Yağı sattınız kucakla para kazandınız.
Siz siz olun emek vermeden varsıl olmaya kalkmayın. Sizin altınınız aklınız, emeğiniz, toprağınız”.
Sefa Taşkın
18.03.2022
Karşıyaka/İzmir
Cumhuriyet
