Kobani (6-8 Ekim) Olayları: Bugün ilk duruşması görülecek ‘Kobani davası’ ile ilgili neler biliniyor?
Getty Images
Kamuoyunda “Kobani olayları” yahut “6-8 Ekim olayları” olarak bilinen, 2014’te yaşanan protesto ve şiddet olaylarıyla ilgili davanın görülmesine bugün başlanıyor.
Ankara 22. Ağır Ceza Mahkemesi’nde görülecek davanın birinci duruşması, Sincan Ceza ve İnfaz Kurumları Yerleşkesi’ndeki duruşma salonunda yapılacak.
Edirne F Tipi Cezaevi’nde tutuklu bulunan eski HDP Eş Genel Lideri Selahattin Demirtaş da davanın sanıkları ortasında yer alıyor.
Davayla ilgili merak edilenleri derledik.
Kobani olayları nedir?
Arapça ismiyle Ayn-el Arab, Kürtçe ismiyle Kobani, Suriye’nin kuzeybatısında yer alan, Şanlıurfa’nın Suruç ilçesine komşu bir kasaba.
Halep Vilayeti’ne bağlı kasabanın denetimi, 2011’de Suriye’de iç savaşın başlamasından kısa mühlet sonra Demokratik Birlik Partisi’ne (PYD) geçti.
Irak Şam İslam Devleti (IŞİD) örgütü, Eylül 2014’te Kobani’ye karşı bir harekât başlattı.
Türkiye’de bu devirde, kamuoyunda “çözüm süreci” olarak bilinen süreç devam ediyordu.
IŞİD, Ekim ayında Kobani’de önemli bir ilerleme kaydetmeye başladı.
Bu süreçte, Türkiye’nin farklı kentlerinde “Kobani’ye destek” hareketleri başladı.
HDP yetkilileri krizin başından itibaren Türk yetkilerle çeşitli görüşmelerde bulundu.
HDP’lilerin en kıymetli taleplerinden biri, Suriye’nin kuzeyindeki öbür bölgeler ve Irak Kürdistan Bölgesel İdaresi (IKBY) üzerinden gelecek askeri yardımın ulaşması için Türkiye toprakları üzerinden Kobani’ye bir koridor açılmasıydı.
Getty ImagesKobani’ye IŞİD taarruzlarının ağırlaştığı Ekim başında Türk askerleri Şanlıurfa’nın Suriye sonundaki Suruç bölgesine giderken.6 Ekim’de HDP Genel Merkezi, Kobani’yle ilgili olarak Twitter üzerinden paylaştığı bir iletiyle sokak protestosu daveti yaptı.
Bunun akabinde kıymetli bir kısmı Doğu ve Güneydoğu kentlerinde olmak üzere Türkiye çapında kitlesel sokak aksiyonları başladı.
Bu ortada Batılı ülkelerin Kobani’ye hava operasyonu da gündemdeydi ve Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, 7 Ekim’de Gaziantep’te yaptığı konuşmada, Batılı ülkelere seslenerek IŞİD’e karşı uğraşın havadan bombardımanla çözülemeyeceğini söyledi.
Erdoğan, “Yerde, kara harekâtı ifa edenlerle işbirliği kurulmadıkça hava harekatıyla bu iş bitmez. İşte aylar geçti, rastgele bir sonuç yok. Şu anda Ayn-el Arab da, başka ismiyle Kobani de, buyrun, düştü düşüyor” dedi.
Bu açıklama da HDP’den reaksiyon gördü.
8 Ekim’e gelindiğinde şovlarda şiddet olayları arttı.
Getty ImagesOlaylarda hem güvenlik güçleriyle göstericiler hem de birtakım yerlerde göstericilerle onlara karşı çıkanlar ortasında çatışmalar yaşandı.
Güvenlik güçlerinin yer yer gerçek mermi de kullanarak müdahale ettiği; göstericilerin ise taş, sopa, molotof kokteyli ve havai fişek kullandığı bildirildi.
Birtakım kentlerde hareketçilerle Hür Dava Partisi (Hüda-Par) yanlıları ortasında çatışmalar yaşandığı tabir edildi.
HDP’li Demirtaş, 9 Ekim’de Diyarbakır’da bir basın açıklaması yaptı ve protestoları savunurken şiddet olaylarını eleştirdi, bunların durması davetini yaptı ve tutuklu PKK önderi Abdullah Öcalan’ın da kendilerine ulaşan mektubunda bunu belirttiğini söyledi.
9 Ekim’de olaylar sona erdi.
Yetkililere nazaran 35 vilayet ve 96 ilçede yaşanan olaylarda 37 kişi ömrünü yitirdi, 326’sı güvenlik vazifelisi 761 kişi de yaralandı.
Olaylarda 197 okulun yakıldığı, 269 kamu binasının tahrip edildiği, 1731 konut ve işyerinin yağmalandığı ve 1230 aracın da ziyan gördüğü duyuruldu.
İktidar, ilerleyen yıllarda ölümlerle ilgili olarak sokak hareketi daveti yapan HDP’yi suçlayacaktı.
Getty ImagesKobani davası ne vakit, nasıl açıldı?
Birçok uzmana nazaran “çözüm süreci” 6-8 Ekim olaylarında yara aldı.
Bununla birlikte süreç devam etti.
Türkiye, 20 Ekim 2014’te IKBY’ye bağlı Peşmerge güçlerinin dayanak hedefiyle Türkiye üzerinden Kobani’ye geçmesine müsaade verdi.
Fakat 2015 yaz aylarında süreç sona erecekti.
Kobani olaylarıyla ilgili birinci soruşturma 2014 yılında başlatıldı.
Ankara Cumhuriyet Başsavcılığı’nın, olaylarla ilgili soruşturması kapsamında 2 Ekim’de 17 HDP’li siyasetçi tutuklandı.
Tutuklananlar ortasında, o devir gözaltına alındıktan sonra misyonundan istifa eden eski Kars Belediye Lideri Ayhan Bilgen de vardı.
Savcılık, 30 Aralık 2020 tarihinde bir iddianame hazırladı.
İddianame, 7 Ocak 2021’de Ankara 22. Ağır Ceza Mahkemesi tarafından kabul edildi.
Demirtaş’ın yargılanması süreciyle ilgili neler biliniyor?
Selahattin Demirtaş hakkında, çeşitli tarihlerdeki farklı konuşmalarıyla ilgili 122 adet fezleke hazırlandı, bunlardan 31’i bir ana dava evrakında toplandı ve Demirtaş bu belge kapsamında, 4 Kasım 2016 tarihinde tutuklandı.
Demirtaş’ın konuşmalarıyla ilgili çeşitli suçlamalarla açılan çeşitli davaların bir kısmı düştü yahut beraatle sonuçlandı; bir kısmı ise birleştirildi ve hala devam ediyor.
Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM), 20 Kasım 2018’de Demirtaş’ın siyasi nedenlerle tutuklu olduğuna karar verdi ve kendisinin derhal özgür bırakılması gerektiğini açıkladı.
Bir gün sonra Cumhurbaşkanı Erdoğan, “AİHM’nin kararı bizi bağlamaz” açıklamasını yaptı.
7 Aralık 2018’de ise ana dava dışında Demirtaş’a bir konuşması nedeniyle verilen 4 yıl 8 aylık mahpus cezası, İstanbul’daki bir mahkeme tarafından onanarak katılaştı.
Getty ImagesHDP’nin eski eş genel liderleri Selahattin Demirtaş ve Figen Yüksekdağ.Demirtaş, ana dava evrakından tutukluyken bu evraktan ise hükümlü hale geldi.
AİHM kararı, tarafların itirazı üzerine AİHM Büyük Dairesi’ne taşındı ve Büyük Daire 18 Eylül 2019 tarihinde Strazburg’da duruşma yapmaya karar verdi.
2 Eylül 2019’da, Ankara’da, ana davanın görüldüğü duruşmada, Demirtaş hakkında tahliye kararı verildi.
Strazburg’da, 18 Eylül’de, duruşmadaki Türkiye tarafı, Demirtaş’ın “bir öbür hatadan hükümlü olduğunu” savundu.
Bunun üzerine avukatları, Demirtaş’ın hükümlü olarak cezaevinde bulunduğu bu basamakta, tutuklu kaldığı müddetin, hükümlü olduğu ceza müddetinden mahsup edilmesi için müracaat yaptı.
20 Eylül 2019 tarihinde Demirtaş, Kobani olaylarıyla ilgili soruşturma evrakından tutuklandı.
Bu devirde mahsup talebi kabul edildi, Demirtaş’ın hükümlülüğü ortadan kalktı ve tahliye edildi fakat bu sefer Kobani soruşturması nedeniyle tutuklanmış olduğu için cezaevinde kalmaya devam etti.
Bu ortada AİHM, Demirtaş hakkında 20 Eylül 2019’da verilen ikinci tutukluluk kararıyla ilgili Türkiye’den savunma istedi.
Demirtaş dışındaki sanıklar kimler?
“Kobani davas” kapsamında 108 kişi yargılanıyor.
Bu bireylerden 28’i bugün tutuklu.
Sanıklar ortasında, HDP’nin eski eş genel liderlerinden, şu anda Kandıra F Tipi Cezaevi’nden cezaevinde bulunan Figen Yüksekdağ da bulunuyor.
Duruşmaya; Demirtaş ve Yüksekdağ’ın, tutuklu bulundukları cezaevlerinden Ses ve İmaj Bilişim Sistemi (SEGBİS) aracılığıyla katılması bekleniyor.
Gültan Kışanak, Sebahat Tuncel, Sırrı Süreyya Başkan, Ayhan Bilgen, Ayla Akat Cet üzere siyasetçiler de yargılananlar ortasında.
Yeniden sanıklar ortasında Yıldız Teknik Üniversitesi İnşaat Fakültesi’nden emekli Prof. Dr. Beyza Üstün de yer alıyor.
İddianamede yargılananlar ortasında ayrıyeten, Murat Karayılan ve Cemil Bayık üzere KCK yöneticileri ile PYD sözcüsü Salih Müslim de bulunuyor.
Davada 2 bin 676 kişi ve kurum ise müşteki olarak bulunuyor.
İddianamede neler var?
Dava belgesi 3 bin 530 sayfalık bir iddianame ile 324 klasör kanıt ve eklerinden oluşuyor.
Sanıkların 29 farklı suçlamayla 38’er sefer ağırlaştırılmış müebbet ve 19 bin 680’er yıl mahpusu isteniyor.
“Adam öldürme”, “yağma”, “kamu görevlisini silahla yaralama”, “bayrak yakma”, “devletin birliğini, ülkenin bütünlüğünü bozma” yöneltilen suçlamalardan kimileri.
Halkların Demokratik Partisi bugün görülecek duruşmayla ilgili “6-8 Ekim Gerçekleri” isminde bir Twitter hesabı açarak yaşanan olaylarla ilgili bilgileri paylaşacağını duyurdu.
Yarın başlayacak Kobanî Davasında iktidar HDP’yi yargılayacağını sanıyor ama aslında kendisi yargılanacak. HDP’lilerin tane tane anlatacağı gerçekler, iktidar medyasında değil anlık olarak bu hesapta olacak. Lütfen duyuralım. #HDPyargılıyor pic.twitter.com/OgdzMtbYvd
— 6-8 Ekim Gerçekleri (@HDPonline) April 25, 2021
Cumhuriyet
