Friedrich Engels ve Karl Marx (Ortada: Almanya’da kitabın birinci baskısı)
Komünist Parti Manifestosu, Komünist Birlik tarafından yetkilendirilen Karl Marx ve Friedrich Engels tarafından birinci olarak 21 Şubat 1848’de yayımlandı. 173 yıl evvel bugün yayımlanan manifesto, komünizmin birinci bildirgesi olarak biliniyor. Komünist Manifesto, proletaryanın burjuva nizamını ve üretim araçlarının özel mülkiyetini bir ihtilalle ortadan kaldırarak sınıfsız bir toplum tertibini gerçekleştirmesi gerektiğini söylüyor.
TÜRKİYE’DE “PEMBE KİTAP” OLARAK ANILDI
Komünist Manifesto’nun pembe kapaklı olan baskısı Türkiye’de “komünist” sözcüğünün kullanımının sakıncalı sayıldığı periyotta pembe kitap olarak anılıyordu.
KOMÜNİST MANİFESTO NEDİR?
Komünizmin birinci bildirgesi olan Komünist Manifesto birinci olarak 1848 tarihinde Londra’da Almanca koyu yeşil bir broşür olarak basıldı. Milletlerarası İşçiler Birliği’nin, Sosyalist ve Komünist partilerin programlarının temelini teşkil eden Komünist Manifesto, memleketler arası bir emekçi örgütü olan Komünistler Birliği‘nin Kasım 1847’de Londra’da yapılan ikinci kongresinde kararlaştırıldığı üzere Karl Marx ve Friedrich Engels tarafından hazırlandı. Yazılması 1848 Ocak ayının sonlarına yanlışsız tamamlandı ve metin tıpkı yıl Karl Marx’ın ismiyle evvel Almanca, sonra İsveççe yayımlandı. Karl Marx ve Engels’in isimleri birlikte birinci olarak 1872 Leipzig baskısında yer aldı.
Birinci İngilizce çevirisi Helen MacFarlane tarafından 1850 yılında yapıldı. Kitap; Marx ve Engels’in 1871 Paris Komünü tecrübesiyle ilgili kimi fikirlerini kapsayan bir ön kelamla 1872’de, 1882 tarihli Rusça baskıya yazılmış bir ön kelamla, Marx öldükten sonra Engels’in 1883’te Almanca, 1890’da Almanca, 1892’de Lehçe ve 1893’te İtalyanca baskıya yazdığı ön sözlerle birlikte tekrar basıldı. 1888 yılında Samuel Moore’un Engels ile birlikte yaptığı İngilizce’ye çeviri, en çok kullanılan İngilizce baskı oldu.
Manifesto’nun birinci sayfasında müellif olarak Friedrich Engels ve Karl Marx’ın isimleri birlikte yer alır ve ortak yazım formunda geçer. Marx’ın vefatından sonra Engels, 1883 tarihli Almanca baskısının ön kelamına şöyle muharrir: “Manifesto’ya hükümran olan temel fikir sadece ve büsbütün Marx’a aittir.”
TÜRKİYE’DE DR. ŞEFİK HÜSNÜ ÇEVİRİSİYLE YAYIMLANDI
Dünyanın çabucak bütün lisanlarına çevrilmiş olan Komünist Manifesto Türkiye’de birinci kere kitap olarak Dr. Şefik Hüsnü’nün (Deymer) çevirisiyle 1920’de yayımlandı. İkinci sefer Kerim Sadi’nin çevirisiyle 1936’da yayımlanan kitabın 1968, 1970, 1976, 1979 daki çeşitli çevirileri toplatıldı, yayıncıları komünizm propagandası yapmak cürmünden mahkum edildi.
“AVRUPA’DA BİR HAYALET DOLAŞIYOR”
Kitabın giriş kısmında komünizm bütün Avrupa’nın korktuğu bir hayalete benzetilir, lakin korkup saldıranları defetmek için de komünistlerin de kendi görüşlerini açıklamalarının vakti geldiği söz edilir. Manifestonun girişinden ilgili kısım şu biçimdedir:
“Avrupa’da bir hayalet dolaşıyor; Komünizm hayaleti. Eski Avrupa’nın bütün güçleri bu hayaleti defetmek üzere kutsal bir ittifak içine girdiler: Papa ile çar, Metternich ile Guizot, Fransız radikalleri ile Alman polis casusları. Muhalifleri tarafından komünist olmakla suçlanmamış muhalefet partisi nerede vardır? Bu lekeleyici komünizm suçlamasını, daha ilerici muhalefet partilerine olduğu kadar, gerici hasımlarına karşı da gerisin geriye fırlatmamış muhalefet nerede vardır?
Bu olgudan iki şey çıkıyor:
I. Komünizmin kendisi, daha şimdiden, bütün Avrupa güçleri tarafından bir güç olarak tanınmıştır.
II. Komünistlerin açıkça, tüm dünyanın karşısında, görüşlerini, gayelerini, eğilimlerini yayınlamalarının ve bu Komünizm Hayaleti masalına partinin kendi Manifestosu ile karşılık vermelerinin vakti çoktan gelmiştir.
Bu emelle, çeşitli milliyetlerden komünistler, Londra’da toplanmışlar ve İngiliz, Fransız, Alman, İtalyan, Flemenk ve Danimarka lisanlarında yayınlanmak üzere, aşağıdaki Manifestoyu kaleme almışlardır.”
Marksist Sosyalizm‘in klasik söylemi olan ve Marx ve Engels tarafından, bir küme sürgün edilmiş Alman çalışanının talebi üzerine, 1847’de bir parti programı olarak kaleme alınan Komünist Manifesto’nun birinci kısmında Marx, tarihî materyalizm görüşünü ortaya koyar:
“Şimdiye kadarki bütün toplumların tarihi, sınıf savaşımları tarihidir. Özgür insan ile köle, patrisyen ile pleb, beyefendi ile serf, lonca ustası ile kalfa, tek sözcükle, ezen ile ezilen birbirleriyle daima karşı-karşıya gelmişler, kesintisiz, kimi vakit üstü örtülü, kimi vakit açık bir savaş, her kezinde ya toplumun tümüyle devrimci bir tekrar kuruluşuyla ya da çatışan sınıfların birlikte mahvolmalarıyla sonuçlanan bir savaş sürdürmüşlerdir.”
Cumhuriyet
