Koronavirüs’ün İngiltere, Brezilya ve Güney Afrika varyantları: Aşılar etkili olacak mı?

Reuters

Covid-19’un binlerce yeni varyantı dünyanın dört bir yanına yayılmış durumda. Bunlar ortasında en çok dert yaratan üçü, İngiltere, Brezilya ve Güney Afrika’da hakim olan mutasyonlar.

Bilim insanları Brezilya varyantına P.1, İngiltere varyantına B.1.1.7, Güney Afrika varyantına da B.1.351 diyor.

Bunlardan Brezilya varyantı İngiltere’de şimdiye kadar 10 bireyde tespit edilirken, İngiltere varyantının 50’yi aşkın ülkeye yayıldığı ve yeni mutasyonlara uğradığı gözleniyor. Güney Afrika varyantı da İngiltere de dahil en az 20 ülkeye daha yayılmış durumda.

Virüslerin yeni varyanlarla değişmesi çok olağan. Bütün virüsler kendilerini kopyalayarak yayılıp çoğalırken mutasyona uğrarlar.

Ekseriyetle bu mutasyonların çok büyük bir çoğunluğu değersizdir. Hatta kimileri virüsün hayat döngüsünün devamı açısından olumsuz tesir bile yaratabilir. Fakat kimileri da virüsü daha bulaşıcı ya da daha tehlikeli hale getirebilir.

YENİ VARYANTLAR DAHA MI TEHLİKELİ?

Covid-19 mutasyonlarından hiç birinin, yakalananların birçoklarında hastalığı ağırlaştırıcı bir sonuç yarattığına dair bir ispat yok.

Virüsün yepyeni versiyonunda olduğu üzere tüm bu varyantların daha ileri yaş kümeleri ve öteki değerli sıhhat meseleleri olanlar açısından daha tehlikeli olduğu görülüyor.

İngiltere’deki varyant hakkında yapılan kimi araştırmalarda bu varyantın virüsün evvelki haline nazaran vefat riskini yüzde 30 artırdığı sonucuna varıldı lakin araştırmanın sonlu olması nedeniyle kesin sonuçlara varılamadı.

Elleri sık sık yıkamak, öbür beşerlerle arayı korumak ve maske takmanın bu varyantların yayılmasını da etkilediği anlaşılıyor. Lakin yeni varyantlar daha bulaşıcı olduğundan tedbirlerde daha da dikkatli olmak gerekiyor.

VİRÜSE NE OLUYOR?

İngiltere, Güney Afrika ve Brezilya varyantlarının üçü de daha bulaşıcı ya da yakalanması daha kolay olabilir.

Her üçünde de virüsün üst yüzeyindeki dikensi protein çıkıntılarında değişiklik gözleniyor. Bunlar virüsün insan hücrelerine yapışmasını sağlayan kısmı. Bu nedenle de daha kolay yayıldığı ve insan hücrelerini daha süratli enfekte ettiği düşünülüyor.

Getty ImagesProtein çıkıntılarındaki değişikik virüsü antikorlara daha sağlam hale getiriyor

Uzmanlar İngiltere’de Eylül ayında tespit edilen varyantın, yüzde 70 daha bulaşıcı olabileceğini düşünüyordu. Lakin İngiltere Sıhhat Hizmetleri tarafından daha yakında yapılan bir araştırma bu oranın yüzde 30 ila yüzde 50 ortasında olabileceğine işaret etti.

Güney Afrika varyantı Ekim ayında ortaya çıktı ve protein çıkıntılarındaki değişiklik daha da bariz.

E484K ismi verilen bu mutasyon, virüsün, insanın bağışıklık sisteminin kimi savunma sınırlarını, yani antikorları daha kolay aşabilmesini sağlıyor.

Antikorlar daha evvel bu virüsle müsabaka ya da aşı sonucu bir virüse karşı oluşan özel savunma hücreleri.

Daha evvel Temmuz ayında ortaya çıkan Brezilya varyantında da virüsün daha süratli yayılmasını sağlayan bu E484M mutasyonu görüldü.

AŞILAR İŞE YARAYACAK MI?

Mevcut aşılar koronavirüsün erken varyantları dikkate alınarak hazırlanmıştı.

Fakatbilim insanları, tesiri biraz düşse bile aşıların yeni varyantlara karşı da hala tesirli olacağı görüşünde.

Yakınlarda yapılan bir araştırma Brezilya varyantının, daha evvel Covid olmuş, münasebetiyle da bağışıklık kazanmış olması gereken insanlardaki antikorlara dirençli olduğu sonucuna vardı.

Ancak buna karşılık birinci laboratuvar deneyleri Pfizer aşısının yeni varyantlara karşı da tesirli olduğunu, yalnızca tesirinin biraz azaldığını ortaya koydu.

Yakında onay alması beklenen iki yeni aşı Novavax ve Janssen’in de tıpkı ölçüde muhafaza sağladığı düşünülüyor.

Oxford-AstraZeneca aşısına dair bilgiler ise, bu aşının İngiltere’deki varyanta karşı tesirli olduğunu lakin Güney Afrika varyantı karşısında tesirinin daha düşük olduğunu ortaya koyuyor. Ama yeniden de bu aşı Güney Afrika varyantına karşı da hastalığın ağır geçmesini önlüyor üzere görünüyor.

Moderna aşısıyla ilgili çalışmaların birinci sonuçları bu aşının Güney Afrika varyantına karşı tesirli olduğunu fakat bağışıklık tesirinin uzun sürmeyebileceğini gösteriyor.

Reuters

Uzmanlara nazaran gelecekte önümüze yeni varyantlar çıkabilir. Lakin en berbat ihtimalle bile aşıların bir kaç hafta ya da ayda, küçük değişikliklerle yeni varyantlara karşı tesirli olması sağlanabilir.

Grip aşısında olduğu üzere her yıl en son yayılan varyanta uygun yeni bir aşı hazırlanabilir.

Dünyanın dört bir yanında bilim insanları büyük bir dikkatle yeni ortaya çıkabilecek varyantları takip ediyor.

Uzmanlar ise aşıları güncelleme çalışmalarına başladılar bile.

İngiltere hükümeti CureVac ilaç şirketiyle virüsün gelecekte ortaya çıkabilecek varyantlarına karşı geliştirilecek aşılar konusunda mutabakata vardığını ve şimdiden 50 milyon doz aşı ismarladığını duyurdu.

Cumhuriyet