Lillördag: Kuzey Avrupa’nın ‘Küçük Cumartesi’ geleneği, stresten arınmak için bir model olabilir mi?

Getty Images

Harpo Adolfsson’un işi, Kuzey Kutbu rüzgarlarının savurduğu karlarla kapanan yolları açmak.

Ülkenin kuzeyindeki Jukkasjarvi’deki meşhur buz otelde greyder operatörü olarak çalışıyor.

63 yaşındaki Adolfsson’un, rüzgarın çok şiddetli olduğu günlerde sabah 04.00’te başlayan mesaisi 12 saate kadar çıkabiliyor.

Adolfsson, “İş makinesiyle çalışırken her vakit dikkatli olmanız gerekiyor. Nitekim çok yorucu olabiliyor ve hafta sonunu iple çekmeye başlıyorsunuz” diyor.

Adolfsson meskende hamburger yapmayı ve geyik ettiği pişirmeyi sevdiğini söylüyor. “O gün ne yiyeceğinizi bilmiyorsunuz. Bazen kızartma da olabilir somon da. Bazen üç çeşit yemek yiyoruz” diyor.

Adolfsson, hoş yemekler ve heyecanlı sohbetlerle dolu bu Çarşamba buluşmalarının kendisini canlandırdığını, moral depoladığını söylüyor. Bilhassa de havanın 20 saat müddetle karanlık olduğu kış günlerinde.

Bu buluşmalar için “Daha keyifli oluyorum. Zira o günün geleceğini ve hoş geçeceğini biliyorum” diyor.

Adolfsson’un arkadaşlarıyla bir ortaya geldiği “Çarşamba buluşmalarına” İskandinav kültüründe “Küçük Cumartesi” yani “Lillördag”adı veriliyor.

Küçük Cumartesiler, hafta sonlarının küçük bir provası olarak görülüyor.

Stockholm Üniversitesi İş Yönetimi Fakültesi Dekanı Rickard Grassman, bu geleneği uşaklar ve hizmetçilerin Cumartesi çalışıp hafta içinde müsaadeli olmalarına borçlu olduklarını söylüyor. “Zamanla Çarşamba buluşmaları, insanlara hafta ortasında rahatlama fırsatı veren minik tatillere dönüştü” diyor.

Pandemi sürecinde mesai günleriyle hafta sonları ortasındaki hudut ortadan kalkmaya başladığı için bu Kuzey geleneği, meskende geçirilen günlerin sıradanlığını hafifletecek bir model olabilir.

Grassman “Özellikle de sıhhat ve mutluluğun her şeyden önde geldiği bir devirde. İş-yaşam istikrarı açısından kendimizi küçük Cumartesilerle ödüllendirmek, ileriye iyimserlikle bakabilmek için iyi bir fırsat olabilir” diyor.

İsveç’te herkes Küçük Cumartesi toplantıları yapmıyor. Ama bu fikir hafta içi ortalarıyla moral depoladıklarını söyleyen birçok şahsa manalı geliyor.

Lillördag’ların (Norveç ve Danimarka da Küçük Cumartesiler emsal formda ‘lille lørdag’ olarak adlandırılıyor) Çarşamba günleri olması gerekmiyor fakat genelde Çarşambaları yapılıyor.

Getty Images

Üniversite öğrencileri için publarda özel Küçük Cumartesi partileri düzenleniyor. Lakin Küçük Cumartesiler’de aile ve dostlarla sakin bir akşam geçirmek de mümkün.

Lillördag, Kuzey Amerika’daki Çarşamba algısına büsbütün zıt bir kavram. Çünkü orada Çarşamba, Pazartesi’den sonraki en makus gün olarak görülüyor. Yani çok yaklaştınız lakin hafta sonuna daha bir sürü vakit var.

Stockholm Üniversitesi Gerilim Araştırmaları Enstitüsü’nden Doç. Dr. Constanze Leibeweber’e nazaran Çarşambaları Küçük Cumartesiler olarak görmek çalışma haftasını “daha dayanılabilir” kılabilir. Bilhassa de sonunu göremediğimiz tecrit günlerinde.

Leibeweber, “Küçük Cumartesiler üzere şeyler insanların, kayıp hissettikleri bir periyotta bile kendilerine bir gaye koymalarını sağlayabilir. Hafta içinde, muhtaçlığımız olan bağlam ve yapıyı büsbütün kaybetmeden motive olabilir, küçük gayeler koyup kendimizi ödüllendirebiliriz” diyor.

‘Küçük zevklerin ne kadar kıymetli olduğunu anladım’

İsveç, AB’nin 2020 Cinsiyet Eşitliği Endeksi’nde birinci sırada yer alıyor. Lakin, Kuzey Avrupa ülkelerinde iş-yaşam istikrarı araştırmaları yapan Leineweber bayanların, bu istikrarın kaybolması nedeniyle daha fazla duygusal yük altında olduklarına dikkat çekiyor.

Leineweber’in araştırması, bayanların iş dışındaki saatlerde rahatlamak için dışarıda daha az vakit geçirdiklerine, bunun yerine konut işlerine ve aile sorunlarına odaklandıklarına işaret ediyor.

Stockholm’de yaşayan iki çocuk annesi Anitha Clemence ve beş çocuk annesi Ann Söderlund için Covid-19 sırasında lillördag üzere küçük ödüllendirmeler daha bir ihtimam kazanmış durumda.

Clemence çocuklarının o gün çikolatalı pasta ya da şekerleme yemesine müsaade veriyor, rujunu sürüp Zoom’da arkadaşlarıyla görüşüyor. Söderlund ve kocası ise yaşları 4 ile 18 ortasında değişen çocuklarına dışarıdan yemek söylüyor.

Lillelördag, İsveç’te en çok dinlenen 50 podcast ortasında.

Celemence, “Küçük Cumartesiler akıl sıhhatimiz için önemli” diyor ve dinleyicilerini Küçük Cumartesiler’de kendilerini ödüllendirmeye teşvik ettiklerini söylüyor.

Covid-19’a yakalanan Söderlund, pandeminin hayatın küçük zevklerinin ne kadar kıymetli olduğunu anlamasına yardımcı olduğunu belirterek küçük şeylerin sıkıntı vakitlerde büyük farklar yaratabileceğini belirtiyor.

Cumhuriyet