Aile, Çalışma ve Toplumsal Güvenlik Bakanlığı (AÇSHB) aracılığıyla yapılan yardım çeşidi ve meblağları yıldan yıla artıyor. Devletten değişik isimlerde yardım alanların sayısı Bağ-Kur ve Emekli Sandığı’ndan aylık alanların sayısını geçti, neredeyse faal sigortalı sayısına yaklaştı.
Sözcü Gazetesi’nden Hürmet Öztürk’ün haberine nazaran; En az 15 milyon yurttaşımızı yakından ilgilendiren yardımların sayısı 43’e ulaştı.
Yardımların gerçek gereksinim sahiplerine ulaşması gerektiğini belirten emekli Mülkiye Başmüfettişi Mahmut Esen, lütuf yerine, toplumsal bir hak niteliği kazandırılmasına muhtaçlık olduğunu belirtti.
Ülkemizdeki dar gelirli ve muhtaç pozisyondaki şahıslara yapılan toplumsal yardımların her yıl nitelikli olarak arttığını belirten Esen, TÜİK Toplumsal Müdafaa İstatistikleri’ne nazaran 2018’de 14 milyon 389 bin şahsa toplam olarak 442.6 milyar TL toplumsal yardım harcaması yapıldığını kaydetti. Esen, araştırma sonuçlarını şöyle kıymetlendirdi:
BÜTÇENİN YÜZDE 10.5’İ
AÇSHB tarafından 2019’da toplumsal güvenlik ve toplumsal yardım hizmetleri kapsamında (Emeklilik Sigortası finansman açığı, patron prim indirimi vb. ödemelerle birlikte) toplam 105.3 milyar TL harcama yapılmıştır. AÇSHB, 105.3 milyar TL masrafla, büyüklük prestijiyle genel bütçeli kamu yönetimleri ortasında üçüncü sırada yer almaktadır. Bu fiyat genel bütçe toplam masraflarının yüzde 10.5’una karşılık geliyor.
AÇSHB masraflarında büyümenin önümüzdeki yıllara da devam edeceği anlaşılmaktadır. Hakikaten, 2020’de uygulanan Pandemi Toplumsal Takviye Programı (Aylık alan ve müracaatta bulunan muhtaçlık sahibi ailelere 1.000’er TL olarak yardım yapılması) ödemeleri nedeniyle, AÇSHB transfer sarfiyatları; 2020’nin birinci altı ayında geçen yılın birebir devrine nazaran yüzde 48.3 artışla 74 milyar TL olarak gerçekleşmiştir. 2019’da Toplumsal Hizmetler Genel Müdürlüğü aracılığıyla toplam 55 milyar TL harcama yapılmıştır.
NİZAMLI VE PERİYODİK YARDIM
Büyük kısmı Toplumsal Yardımlaşma ve Dayanışma Vakıfları aracılığıyla tertipli ve müddetli olarak yapılmış yardımlardan yıl içinde toplam 3.282.975 hane yararlanmıştır. Tertipli yardımlardan yararlanan hane sayısının 2 milyon 501 bin 106. Nizamlı yardım alan hane sayısı, Emekli Sandığı yahut Bağ-Kur kapsamında emekli aylığı alanları sayısını geçti ve etkin sigortalı olanların sayısına yaklaştı.
SAYIŞTAY, YARDIMLARDAKİ KEYFİLİĞİ ORTAYA KOYDU
Emekli Mülkiye Başmüfettişi Mahmut Esen, yardımlar konusunda Sayıştay’ın yaptığı kontrollerin bu husustaki keyfiliği ortaya koyduğunu kaydetti. Bunların kimileri şöyle:
– Kamu yönetimince fazla ve yersiz ödendiği tespit edilen alacaklar, mevzuata karşıt olarak silinmekte ve alacak süreçleri “kişilerden alacaklar hesabında” izlenmiyor.
– Harcama ünitelerince açılan banka hesapları muhasebe ünitelerince gereğince takip edilmiyor.
– AB fonlarından gelen meblağların girişi ve yararlanıcı kurum ve firmalara transferi süreçleri, Bakanlık muhasebe sistemine kaydedilmiyor.
– Bakanlığa bağlı ünitelere yapılan birtakım bağışlar kayıt yapılmadan kabul ediliyor.
– Sıhhat Bakanlığı engelli sıhhat heyeti raporu data tabanında kaydı bulunmayan bireyler ile kaydı olup ağır engelli yahut tam bağımlı olma şartını sağlamayan şahıslar için konutta bakım ödemesi yapılıyor.
– 18 yaşını tamamlamış olan ve gerekli kuralları taşıdığına dair evrakları sistemde yer almayan birtakım gençler için toplumsal ve ekonomik dayanak ödemesi yapılmış.
– Toplumsal ekonomik dayanak ödemelerinde kullanılan İdare Bilgi Sistemi’nde yer alan meblağlar ile ödeme fiyatları ortasında uyumsuzluk bulunuyor.
Cumhuriyet
