Emekli amirallerin, “Tekkedeki amiral”, “Montrö’nün tartışmaya açılması”, “Atatürk unsur ve devrimleri” hususlarında yayımladığı bildiri üzerine dün Ankara Cumhuriyet Başsavcılığı tarafından soruşturma başlatıldı.
Bugün ise FETÖ kumpaslarında mahpus yatan amirallerden 10’u Fethullahçıları hatırlatan bir biçimde sabah saatlerinde gözaltına alındı. 4’ü ise yaşlarının ileri olması nedeniyle tabire çağrıldı.
Mavi Vatan kavramı üzerinde Doğu Akdeniz siyasetinde Türkiye’nin menfaatleri için yıllarca gayret eden emekli amirallere kimi siyasetçiler reaksiyon gösterirken bazıları de takviye verdi.
Pekala ne anlatıyordu amirallerin bildirisi?
KONTRATIN TÜRKİYE İÇİN EHEMMİYETİ
Montrö Boğazlar Mukavelesi, Türkiye’nin menfaatleri ve hudut güvenliği açısından büyük ehemmiyet arz ediyor.
Amirallerin bildirisinde de Montrö’nün Türkiye için hayati ehemmiyete sahip olduğuna şu tabirlerle dikkat çekildi: “Montrö, Türkiye’nin rastgele bir savaşta, savaşan taraflardan birinin yanında istemeden savaşa girmesini önleyen bir mukaveledir. Montrö, Türkiye’nin II. Dünya Savaşı’nda tarafsızlığını müdafaasına imkân yaratmıştır. Bu ve gibisi nedenlerle, Türkiye’nin bekasında kıymetli bir yer tutan Montrö Mukavelesi’nin tartışma konusu yapılmasına/masaya gelmesine neden olabilecek her türlü telaffuz ve aksiyondan kaçınılması gerektiği kanaatindeyiz.”
MONTRÖ TARTIŞMASI NEDEN GÜNDEME GETİRİLDİ
”Cumhurbaşkanı, Montrö’den de öbür memleketler arası mutabakatlardan da çekilebilir” diyen TBMM Lideri Mustafa Şentop, geçen günlerde yaptığı açıklamada kelamlarının çarpıtıldığını söylemiş, “Lozan üzere Montrö üzere mutabakatlardan çıkmak kelam konusu değil” diye eklemişti.
Montrö tartışmalarının Şentop’un açıklamalarıyla başladığı söylendi lakin gerçek o denli değildi. Şentop’un, ”Cumhurbaşkanı, Montrö’den çekilebilir” açıklamasının altında ise büyük planlar vardı.
EMEKLİ DİPLOMATLAR BİLDİRİ YAYIMLAMIŞTI
Ortalarında emekli büyükelçi, eski MİT Müsteşarı, eski Dışişleri Bakanlığı müsteşarlarının da bulunduğu 126 isim, Montrö Sözleşmesi’ne ait ortak bir açıklama yapmıştı. Sebep ise “Kanal İstanbul” ile gündeme gelen Boğazlar üzerindeki egemenlik meselesiydi.
Geçen yıl yapılan ortak açıklamada, AKP’nin sık sık gündeme getirdiği ve imar planları onaylanan “Kanal İstanbul”un Montrö’yü tartışmaya açacağı belirtilmişti. Montrö’nün yalnızca Türkiye değil Rusya’nın da güvenliğinin evrakı olduğuna dikkat çekilirken ABD tehlikesi hatırlatılmıştı.
Yani, 104 emekli amiralin yaptığı açıklama da tam da bu sebepleydi.
Pekala Montrö’nün “Kanal İstanbul” ile tartışmaya açılmasında ABD’nin nasıl bir karı olacak?
“NİYETİ KARADENİZ’A ÇIKARACAKLARI GEMİLERDEN ATILACAK FÜZELER”
Artık bundan iki yıl evvel yapılan bir röportajı hatırlatalım.
Montrö bildirisinde imzası bulunan Emekli Koramiral Atilla Kıyat, 2019 yılında Sözcü gazetesinden Hürmet Öztürk’e yaptığı açıklamada, ABD’nin Suriye Özel Temsilcisi James Jeffrey’in 12 yıl evvel Türkiye Büyükelçisi olduğunu söylemişti.
Kıyat, Jeffrey’nin Türkiye Büyükelçisi olduğu periyotta Kayseri’de kendisini ziyaret ettiğini ve Montrö Boğazlar Sözleşmesi’ni gündeme getirdiğini anlatmıştı. Kıyat, Jeffrey’nin “Türk ve ABD Donanmaları, Karadeniz’de çok iyi şeyler yapabilir” dediğini ve kendisine “Tabii ki fakat, Montrö Kontratı prensipleri dahilinde” diye karşılık verdiğini söylemişti.
Kıyat’ın devamında anlattığı ise dikkat cazipti. Koramiral Kıyat, Jeffrey ile olan Montrö tartışmasını şöyle anlatmıştı: “Türkiye ve ABD istedikten sonra kimse bir şey yapamaz’ dedi. ‘Hayır büyükelçi, bu mukavele Türkiye için hayati kıymete haizdir ve hiçbir nedenle dışına çıkmayız’ dedim. Sustu, niyeti Karadeniz’e çıkaracakları gemilerden atılacak füzelerle, Ortadoğu’daki amaçları, hiçbir tehdide maruz kalmadan vurmaktı. Ankara’ya giderek, görüşmeyi Deniz Kuvvetleri Kumandanı’na aktardım. ‘İlgililere aktarabilir miyim’ dedi. ‘Tabii ‘dedim ve MGK’da paylaştığını öğrendim.”
Kıyat’ın söylediklerinden anlaşılacağı üzere ABD’nin Montrö rahatsızlığı yıllar öncesine dayanıyordu.
Pekala, son periyotta ABD’nin, Montrö’nün kaldırılması halinde Türk Boğazlarından savaş gemilerini geçirmesi kendisine nasıl bir avantaj sağlar?
ABD VE RUSYA ORTASINDA UKRAYNA TANSİYONU
Ukrayna ve Rusya son devirde savaşın eşiğine geldi. ABD Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Ned Price ise geçen günlerde yaptığı açıklamada Ukrayna’nın yanında olduklarını söyledi. Kremlin Sözcüsü Dmitriy Peskov ise ABD’nin Ukrayna’ya asker göndermesi halinde Rusya’nın ulusal güvenliğini sağlamak için ekstra adımlar atmak zorunda kalacağı uyarısı yaptı.
ABD’nin Ukrayna ısrarının perde gerisinde ise Rusya’yı çevreleme planı yatıyor. ABD, Baltık ülkeleriyle NATO üzerinden Rusya’yı çevrelerken, tek açık Ukrayna’da bulunuyor.
Münasebetiyle, ABD ile Rusya ortasında artan Ukrayna tansiyonunda Montrö Boğazlar Mukavelesi son derece kritik rol oynuyor. Rusya, Montrö sayesinde ABD’nin savaş gemileri tarafından çevrelenmiyor. Yani ABD’nin Montrö’den yıllardır rahatsız olmasının sebebi de bu.
ABD-KATAR-AKP ÜÇGENİ
Joe Biden’ın ABD Lideri olmasının akabinde Ulusal Savunma Bakanı Hulusi Akar’ın NATO’yla yakın bağ kuracaklarına dair verdiği sinyal, AKP’nin aslında şuurlu olarak “Kanal İstanbul” üzerinden Montrö tartışmasını başlattığı görülüyor.
Gerçekten “Kanal İstanbul”un açılmasıyla hem Montrö tartışması alevlenip ABD yararlı çıkacak hem de AKP’nin bir öteki kıymetli müttefiki Katar bölgede ekonomik çıkarlar sağlayacak.
Yani hem ABD hem Katar hem de AKP için kazan-kazan-kazan olacak.
Cumhuriyet
