Mutluluğun anahtarı olabilecek Japonca kelime: İkigai

Getty ImagesJaponya’da çalışanların neredeyse dörtte biri her ay 80 saati aşan fazla mesai yapıyor.

Japonca’da direkt lisanımıza çeviremediğimiz fakat tahminen de kendi ömürlerimize çok şey katabilecek bir söz var: İkigai. BBC’nin seyahat muhabiri Üst Mitsuhaşi, hem günlük yaşantımız hem de iş hayatımızda daha memnun olmamızı sağlayabilecek bir bakış açısı sunan ikigai kavramını anlatıyor:

Japonya’da bilhassa büyük kentlerdeki çalışanlar için iş günü çoklukla “sushi-zume” ismi verilen bir ruh hali ile başlar. Kalabalık bir metro ya da trene doluşup işe gidenler, sushi’deki sıkı sıkıya birbirine yapışmış pirinçleri andırdığı için “sushi-zume” sözü lugata yerleşmiş.

Lakin yaşanan gerilim burada bitmiyor.

Japonya’da sıkı hiyerarşik kurallar ve yırtıcı çalışma kültürü gereği çok sayıda insan uzun saatler boyunca ofisten çıkamıyor. Fazla mesai çok yaygın ve iş günlerindeki son tren olan gece yarısı treniyle meskene dönen kalabalıklar çok tanıdık bir manzara.

Pekala bu beşerler nasıl hayatta kalabiliyor?

Sihirli sözcük, Japonların ikigai dedikleri kavram olabilir. İkigai direkt İngilizce’ye çevrilemiyor lakin hayatta memnunluğu bulma fikri etrafında şekilleniyor. Aslen ikigai, pek çok insan için sabah kalktığında güne devam etme gücü veren şey.

AFPIkigai sabah kalkıp güne devam etmenizi sağlayabilen bir kavram.

Batılı ülkelerde yaşayanlar için bu kavram tahminen de çok uzak olmayabilir zira Ikigai, dört çemberli Venn diyagramı ile de ilişkilendiriliyor. Venn diyagramı da dört birbiri ile kesişen başlıktan oluşuyor: Yapmayı sevdikleriniz, yaparken başarılı olduklarınız, dünyanın gereksinimi olan ve size para kazandırabilecek olan.

Japonlar içinse bu ideoloji biraz daha farklı.

Bir kişinin ‘ikigai’si geliri ile ilişkili olmak zorunda değil. Hatta Japonya’da 2010’da 2 bin bayan ve erkekle yapılan bir araştırmaya nazaran iştirakçilerin sırf yüzde 31’i iş hayatını kendi ikigai’leri olarak tanımlıyordu.

Elbette bir kişinin ömrüne mana katan şey işi olabilir- ancak bununla hudutlu da değil.

2001’de ikigai üzerine yapılan araştırmayı yürütenlerden Toyo Eiwa Üniversitesi Klinik Psikoloji Profesörü Akihiro Hasegawa, bu kavramın günlük hayatta Japonca lisanının bir modülüne dönüştüğünü söylüyor.

İkigai, iki başka sözden oluşuyor.

İki: Ömür

Gai: Bedel ya da değer

Getty Images

‘Mutluluk’ kavramına emsal

Japonya’da ikigai ile ilgili pek çok kitap var ancak en bilineni, “Ikigai hakkında” manasına gelen 1966 yılına ilişkin Ikigai-ni-tsuite isimli kitap.

Kitabın muharriri psikiyatrist Mieko Kamiya, ikigai’nin “mutluluk” kavramına benzediği lakin ikisi ortasında kimi nüanslar olduğunu söylüyor.

Ikigai, size şu anda mutsuz da hissetseniz geleceğe umutla bakacak bir anlayış sunuyor.

AFP

Hasegawa İngilizce’ye çevrildiğinde bu sözün hem bir ömür, hem de günlük hayat manasına geleceğini belirtiyor. Hülasa, ikigai’yi “yaşam amacı” olarak da niteleyibilirz.

Hasegawa, Japon halkının günlük hayatlarındaki ufak memnunlukları toplayarak tüm hayatlarında tatmin duygusu yakalayabileceklerine inandıklarını keşfetmiş.

Ömrü uzatır mı?

Japonya dünyada ömür mühleti en uzun olan ülkelerin başında geliyor. Japonya’da resmi datalara nazaran bayanlar için hayat mühleti 87, erkekler içinse 81.

Pekala ikigai ideolojisi de buna katkıda bulunuyor mu?

Dünyada ömür ömrünün en uzun olduğu ülkeleri seyahat eden ve toplumları inceleyen muharrir Dan Buettner, o denli olduğunu söylüyor.

Dan Buettner, “mavi bölgeler” olarak isimlendirdiği ömür mühletinin uzun olduğu yerlerden biri olan Japonya’daki Okinawa Adası’nı örnek veriyor, burada beslenme formunun yanında ikigai’nin de insanların daha uzun yaşamasında büyük rol oynadığını vurguluyor.

Getty ImagesOkinawa Adası’ndaki KBG84 dans kümesindeki yaşlılar

Buettner, bu adada yaşlılığın kutlandığı ve yaşlıların da daha genç jenerasyonlara bilgi birikimlerine ve ömür tecrübelerini aktarma sorumluluğu hissettiğini de belirtiyor. Bu da kendi ömürlerinin dışındaki hayatlara da dokunmalarını sağlıyor, bir ömür emeli da sunuyor. Sardunya adaları ve Kosta Rika’daki Nicoya Yarımadası’nda durumun misal olduğunu kaydeden Buettner, bizlere üç adet liste yapmamızı öneriyor:

Harekete geçin

Elbette ikigai’nin ne olduğunu bilmek kâfi değil. Buettner de , “İkigai hareketteki hayat amacıdır” diyor. Yani harekete geçmelisiniz.

Okinawa Adası’ndaki KBG84 ismini verdiği dans kümesinde yer alan yaşlılardan 92 yaşındaki Tomi Menaka, lokal Mainichi gazetesine yaptığı açıklamada onun ikigai’sinin kümenin başka üyeleriyle birlikte dans edip müzik söylemek olduğunu söz ediyor.

Öteki insanların ikigai’si de pekala meslekleri olabilir.

Getty ImagesTokyo’da işten çıkan genç adamlar

İnsan kaynakları danışmanlık şirketi Jinzai Kenkyusho’nun CEO’su Toshimitsu Sowa, takım ruhunun kişiselliğin önüne geçen bir kıymet olduğu bu kültürde, Japon çalışanların da öbürleri için işe fayda bir şeyler yapmaktan, teşekkür almaktan ve meslektaşlarından hürmet görmekten motivasyon duyduğunu belirtiyor.

Probity Küresel Search isimli insan kaynakları danışmanlık şirketinin CEO’su Yuko Takato da işini ikigai’si olarak niteleyen kaliteli çalışanlarla günlerini geçirdiğini ve hepsinin de hem işi konusunda yüksek motivasyona sahip, hem de süratle aksiyona geçen yöneticiler olduğunu vurguluyor.

Takato’ya nazaran, kişinin yaptığı planları hayata geçirmeye başlaması, o planları başarılı bir halde tamamlamalarını da sağlıyor.

“

Think smaller

That’s not to say that working harder and longer are key tenets of the ikigai philosophy – nearly a quarter of Japanese employees work more than 80 hours of overtime a month, and with tragic outcomes – the phenomenon of karoshi (death from overwork) claims more than 2,000 lives a year.

Rather, ikigai is about feeling your work makes a difference in people’s lives.

How people find meaning in their work is a topic of much interest to management experts.

One research paper by Wharton management professor Adam Grant explained that what motivates employees is “doing work that affects the well-being of others” and to “see or meet the people affected by their work”.

In one experiment, when cold callers at the University of Michigan actually spent time with a recipient of the scholarship they were trying to raise money for, they brought in 171% more money than those who were merely working the phone.

The simple act of meeting a student beneficiary provided meaning to the fundraisers and boosted their performance.

This applies to life in general. Instead of trying to tackle world hunger, you can start small by helping someone around you, like a local volunteering group.

AFPIkigai tıpkı vakitte yaptığınız için diğerlerinin hayatına nasıl yardımcı olabileceğini de düşünmek demek.

İkigai’nizi çeşitlendirin

Emeklilik, mesleğini ikigai’si haline getirmiş birinde kayıp ve boşluk hissiyatı yaratabilir.

Meslekleri görece daha kısa müddette sonlanan atletler buna iyi bir örnek.

Getty ImagesEngelli koşucu Dai Tamesue emekli olduktan sonra işinin omurundaki yerini gözden geçirmiş.

2012’de emekli olan engelli koşu şampiyonu Dai Tamesue yakın vakitte verdiği bir röportajda işi bıraktıktan sonra kendisine “Spor ile hayatta neyi başarmak istedim” diye sorduğunu söylemişti.

Tamesue, gayesinin bu başarılarla insanların algılarını değiştirmek olduğunu anladığını da kelamlarına eklemişti.

Tamesue daha sonra bir şirket kurarak sporla ilgili öbür şirketlere dayanak vermeye başladı.

Bu öyküsü ile Tamesue, ikigai’nin yaşama nasıl geçirilebildiğinin de bir örneği. Emekli olduğunuzda maaş bordrolarınızı toplamak dışında ömrünüz için ne yaptığınızı ve neden yaptığınızı bilmeniz yararlı olacaktır.

Bu kavramla ilgili bir farkındalığa sahip olmak, ömrünüzü dolu dolu geçirmenizi sağlayabilir.

Cumhuriyet