Halk TV’de Hoş Payzın ile Zelzele Özel programına Prof. Dr. Naci Görür ile İstanbul’un 10 ilçe belediye lideri katıldı.
“İstanbul sarsıntıya hazır mı?” sorusuna cevap aranırken, megakentin hangi tehlikelerle karşı karşıya olduğu ve neler yapılabileceği konuşuldu.
“İSTANBUL’DA EN AZ 7,2 en çok 7.6 BÜYÜKLÜĞÜNDE ZELZELE BEKLİYORUZ”
Yer Bilimci Naci Görür, “İstanbul zelzeleyle yeni tanışmayacak. Istanbul çoklukla 7 ve üzeri zelzelelerle sınanmış, ekseriyetle o periyodun nüfusuna nazaran ağır darbeler almıştır. İstanbul’daki bütün tarihi eserler ya yıkılmış ya da ziyan görmüş, sonrasında restore edilmiştir. İstanbul’da olacak zelzele 7.2 ile 7.6 ortasında değişecek. En küçüğü bile düşünemeyeceğimiz tahribatı oluşturacak” sözlerini kullandı.
BELEDİYE LİDERLERİ İLÇELERDEKİ DURUMU ANLATI
Avcılar Belediye Lideri Turan Hançerli: Her sarsıntı olduğunda konuşuyoruz. Zelzelenin nerede olduğunu vs. Konuşuyoruz ancak bilim insanları zelzelenin olacağını söylüyor. Bizim iki plansız mahallemiz var. O mahalleler dışında 11 bin 893 bina var. Bunları kabaca riskli olarak değelendiriyoruz. 70 bin konutun yenilenmesi lazım.
Adalar Belediye Lideri Fazilet Gül: Adalar küçük ve az nüfuslu. Binalarımız genel olarak eski. Kınalıada’da 5-8 kat ortası binalar var. Sarsıntı sonrası Adalar’ın sıkıntıları var.
Bakırköy Belediye Lideri Bülent Kerimoğlu: İlçemizdeki binaların ortalama ömrü 53 yıl. Bakırköy’de yaklaşık 12 bin bina var. Bunların yüzde 4’ünün bir an evvel yıkılması gerekiyor. Yaklaşık 7 yıldır 10 bloklu bir sitenin yıkımıyla ilgili tüzel uğraş veriyoruz. Riskli bina tespiti var.
Beylikdüzü Belediye Lideri Mehmet Murat Çalık: Zelzelenin yarın olmayacağının garantisi yok. 24 tane kanun, 11 tane yönetmelik var. Haftasonu Ankara bize misafirliğe gelse hepsini ağırlayabiliriz. Konut stoğu var.
Büyükçekmece Belediye Lideri Hasan Akgün: Ya İstanbul’u sarsıntıya hazırlayacağız ya da 1 milyon mezar kazacağız. Yapı stoğuyla ilgili yapılması gerekenleri söyledik.
Şişli Lideri Belediye Lideri Muammer Keskin: Bizim şu an 10 bin binamız daha evvelki yıllarda yapılmış. Riskli binalar var. Biz vatandaşlarımızı çabucak boşaltamıyoruz. Birçok insan Şişli’yi kentin merkezi olarak algılar. Ancak bizim birtakım mahallelerimiz içler acısı. Yurttaşların bize yardımcı olması lazım. Onlarla birlikte kentsel dönüşüm stratejisi hazırlanmalı. Kimi mahallelerde yapı-imar eksikliği var. Toplanma ve barınma için AFAD bir yer gösteriyor, Teşvikiye’de gösterilen alana ulaşmak imkansız. Ulaştıktan sonra da 1 gün durabilirsiniz.
Sarıyer Belediye Lideri Şükrü Genç: İmar barışı çıkarıldı. Oradaki yanlışlıklar ortada. Bizim gecekondu bölgelerinde vatandaşa getireceği bir şey yok. Devlet bir ekip yasalar çıkarmaya çalışıyor. Fakat bunun için bir çaba yok. Bizler zelzelenin ne vakit olacağını bilmiyoruz. Biz ‘ne yapmalıyız’ı sokakta bulmalıyız.
Kadıköy Belediye Lideri Şerdil Dara Odabaşı: Oturduğum binayı boşalttım. Bu binanın betonuna dokunduğunuda beton dökülüyor. Beton içerisinde deniz kabuğu var, demir yok. Bu 35 yıllık bir bina. İzmir zelzelesinde de betona dokunduğumuzda bu biçimde beton dökülüyordu.
Küçükçekmece Belediye Lideri Kemal Çebi: Denizin içerisine beşerler binalar yapıyorsa, karada bu daha rahat oluyordur. Zelzele asla popülizmi kaldırmaz. Bunun paydaşlarının olması lazım. Lokal idarelerin yetkileri artırılmalı. Lakin gün geçtikçe yetkiler azaltılıyor. Vatandaş da bu işin içerisinde bulunmalı.
Esenyurt Belediye Lideri Kemal Deniz Bozkurt: Yapı kontrol firmaları çok yanlış yönlendirildi. Artık farklı bir biçimde belirleme oluyor. Şu ana kadar yapılan denetimler soru işareti.
NACİ GÖRÜR, İSTANBUL’DAKİ EN RİSKLİ BÖLGELERİ AÇIKLADI
Amerika’nın Sesi’ne konuşan Naci Görür, “Kumburgaz fayı Silivri açıklarından Yeşilköy açıklarına kadar sürüyor. Şayet o fay kırılırsa zelzelenin büyüklüğü 7,2 olur lakin Adalar fayıyla birlikte kırılırsa 7,6 olur. Yalnızca Adalar’ın güneyindeki fay kırılırsa o vakit zelzelenin şiddeti en fazla 7 civarında olur. Onun için büyüklük vermek hakikat değil lakin en az 7,2 bekliyoruz. Zira öncelikle Kumburgaz fayının kırılmasını bekliyoruz” sözlerini kullandı.
Kumburgaz fayı üzerinde olan küçük sarsıntıların telaş verici olduğunu belirten Görür, “Silivri açıklarıyla Yeşilköy açıkları üzerinde olan bu fay kilitlidir. O fay üzerinde de vakit zaman 3-4 büyüklüğünde zelzeleler olabiliyor. Bu türlü kilitli faylarda krip dediğimiz çok yavaş kaymalar olabiliyor. Bu yavaş kaymalar vakitle gereğince gerilim biriktirince küçük sarsıntılar oluştururlar. Bu sarsıntılar de aslında kilitli faya bir manada tetikleme yaparlar lakin tabi onların gerilim transferi küçüktür. Bunların fazlalığı asıl ana zelzelesi tetikleme noktasında bir tesir yapabileceği için bizi endişelendirmektedir” dedi.
Naci Görür, beklenen büyük İstanbul zelzelesinin ne vakit olacağıyla ilgili de şunları söyledi:
“Depremin ne vakit olacağı zati 2000 yılının başlarında söylenmiş. Bilhassa Yer bilimci Prof. Tom Parsons ve öbür bilim adamları 500 yıllık tarihi sarsıntı kayıtlarını çalışarak oradaki dataları göz önüne almış, Coulomb gerilim transferi hesabını ve de kırılacak fayın özelliklerini göz önüne alarak 1999’dan sonra her an olmak kaydıyla 30 yıl içerisinde zelzelenin olma mümkünlüğünü yüzde 62 artı eksi 15 olduğunu söylemişlerdi. Bunu bütün dünya da biliyor. Bilim literatüründe yazılı olan, bilim dünyasının süzgecinden geçmiş olan zamanlama budur.”
İstanbul’da en riskli yerleri de söyleyen Görür, Avrupa yakasına dikkat çekti ve şu tabirleri kullandı:
“Ölçüler içerisinde baktığımız vakit en riskli yerler İstanbul’un Avrupa yakasındaki Marmara kıyılarından 10 km içeriye girecek formda kıyıya paralel şeritin olduğu kısımdır. Bilhassa Avrupa yakasında bulunan taban, sarsıntı şiddetini arttıracak halde, sarsıntının tesirini katlayacak halde Türk sarsıntı yönetmeliğimize nazaran iyi nitelikli olmayan D ve E dediğimiz bazen C tipi yerlerdir. Mahallî yer yönetmeliğine nazaran ise Z3-Z4 dediğimiz gevşek, az çimentolu, içerisinde su bulunduran, kil, kum yahut çakıl tipinde genç gereçlerden yapılmıştır. Bu türlü tabanlar zelzelenin tesirini katbekat arttırır. En büyük telaşımız de Avrupa yakasında bu kelamını ettiğimiz şerit içerisinde en fazla can ve mal kaybının olacağı istikametindedir.”
‘BÜYÜK BİR SARSINTIDA TSUNAMİ YAŞANABİLİR’
İstanbul’da tarihte 7 ve üzeri büyüklükte yaşanan bütün sarsıntılarda tsunami yaşandığını hatırlatan Görür, “Klasik tsunami, deniz tabanındaki fay hareketlerine bağlı gelişir. Halbuki İstanbul’da gelişen tsunami bu manada klasik tsunami değildir. Zelzele başladığı vakit oluşan şiddetli sarsıntı nedeniyle Marmara’nın kuzey kıta kenarında bulunan kimi çökeller sağlam kayalar olmadığı için bu şiddetli sarsıntı karşısında denizaltı heyelanları yaparlar. Muazzam kütleler kıta yamaçlarından derin denize gerçek kayarlar. Bu kütle hareketleri sonucunda denizde bir manada hacimsel değişiklik meydana geldiği için tsunamiye neden olurlar. Hasebiyle İstanbul’da her vakit tsunami bekliyoruz. 1509 yılında 10 metre yüksekliğinde tsunami olmuş ve Marmara kıyılarındaki İstanbul surlarını aşmıştır” sözlerini kullandı.
Cumhuriyet
