İnsanın temel hislerinden biri de öfke. Tıpkı ıstırap, memnunluk, kaygı, şaşkınlık üzere sağlıklı hislerden olan öfke; çoka kaçtığında ve denetimden çıktığında, irtibat başta olmak üzere günlük hayattaki birden fazla alanı olumsuz etkileyebiliyor. Kimi beşerler öfke durumunda saldırganlığı denetim etmeyi başarsa da, öfke denetimi yapamayan kimi insanları bu his vakit zaman yönlendirebiliyor. Pekala aslında son derece olağan olan ancak başa çıkılamadığında istenmeyen sonuçlar doğuran öfke nedir, beşerler neden öfkelenir? Öfke anında neler yapılmalı?
ÖFKE NEDİR?
Öfke, çok olağan, ekseriyetle sağlıklı bir histir. Lakin denetimden çıktığında anda ve yıkıcı hale teşkil etmeye başladığı vakit, birtakım problemlere neden olur. Tüm ömrümüzün genel kalitesinde sorunlara yol açabilir. Öfke yansıları öğrenilmiştir ve kültürden etkilenir. Birebir vakitte ferdî özelliklerle direkt bağlıdır.
Öfke, hafif kızgınlıktan, şiddetli öfkeye gerçek değişken ağırca hissedilen, bir his durumudur. Öfkelendiğimizde de fizyolojik ve biyolojik tesirler meydana gelir. Kalp atış suratımızda ve kan basıncımızda artma olur. Bunun dışında güç hormonlarımız, adrenalin ve noradrenalin seviyelerimizde de yükselmeye başlar.
Haksızlığa uğradığımızda, haketmediğimiz muameleyi gördüğümüzde ve bir şeyler yapmamız gerektiğini düşündüğümüzde öfkeleniriz. Öfkeyi ağır yaşadığımızda ise adrenalin ile vücudumuz bize reaksiyon verir ve “Kaç ya da savaş zira tehlikedesin!” diyerek bizi harekete geçirir.
Tam da bu kademede muhakeme özelliği taşıyan beynimiz vücudumuza “Dur!” diyebilir ise, öfkemizi denetim edebiliriz ve his ile değil fikir ile harekete geçebiliriz.
DENETİM SİSTEMİ BEYİNDE ÇALIŞIYOR
Muhakeme özelliği ise yalnızca insan beynine has bir özelliktir zira beynimizdeki prefrontal bölge sadece beşerde vardır. Bu bölge, düşünmeden sorumlu bir alandır. Olumsuz hislerimiz aslında, faziletli insan olabilme seyahatinde önümüzü açan fırsatlardır. Öfke anında göstereceğimiz yansılarımız de bu seyahatin nereye varacağını belirleyen imtihanlarımızdır.
Uzman Klinik Psikolog Müjde Yahşi, öfke anında yapılması gerekenleri şöyle sıralıyor:
– Öfke anında duyguyu pasifize edip düşünme sistemini harekete geçirebilmek için evvel bir durun.
– Sonra bir diyafram nefesi alın ve etrafınıza bakın.
– Dikkatinizi bir anlık da olsa sizi öfkelendiren şeyden uzak tutmaya ve o ortamdan uzaklaşmaya çalışın.
– Sonra aldığınız diyafram nefesinin tüm vücudunuzdaki rahatlatıcı tesirini hissetmeye çalışın.
– Kasılan kaslarınızın nasıl gevşediğini, nefes alışverişinizin nasıl yavaşladığını, kalbinizin eski ritmine nasıl geri döndüğünü farkedin.
– Tüm bu bedensel tepkilerinizin olağan seyrine kavuşmasıyla öfkeniz yatıştığına ve düşünerek hareket edebildiğinize şahit olun.
– Keşkelerinizin yerini, iyi kilerin aldığı bir ömrünüz olsun.
Cumhuriyet
