Türkiye basın tarihinin en kıymetli isimlerinden, gazetemiz müellifi Uğur Mumcu, Ankara Karlı Sokak’taki konutunun önünde arabasına konan bombayla 24 Ocak 1993’te katledildi. Müellifimiz Uğur Mumcu’ya suikast tertibinde yer alan isimlerin kimileri yakalandı, yargılandı lakin Mumcu’yu hayattan koparanların gerisinde hangi güçlerin olduğu bugüne kadar aydınlatılamadı. Türkiye’nin cesaretli kalemi Uğur Mumcu, bugün, katledilişinin 28. yılında Türkiye’nin dört bir tarafında anılıyor. Araştırmacı ve prensipli gazeteciliğin en kıymetli isimlerinden olan Uğur Mumcu kimdir? İşte usta gazetecinin hayatı, gazetecilik anlayışı, geçmişe ve geleceğe ışık tutan kelamları ve kitapları…
UĞUR MUMCU KİMDİR?
Mumcu, 22 Ağustos 1942 tarihinde Kırşehir’de dört kardeşin üçüncüsü olarak dünyaya geldi. Annesi Nadire Mumcu, babası Tapu Hakkı Şinasi Beyefendi idi. İlkokulu Ankara İhtilal İlkokulunda ve ortaokulu Ankara Bahçelievler Deneme Lisesinde okuyan Mumcu, 1961’de başladığı Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesini 1965’te tamamladı. Şimdi öğrenciyken 26 Ağustos 1962’de Cumhuriyet gazetesinde yayımlanan “Türk Sosyalizmi” başlıklı makalesiyle Yunus Nadi Ödülü’nü alan Mumcu, 1963’te fakültede öğrenci derneği lideri seçildi. 1969-1972 yılları ortasında Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesinde Yönetim Hukuku Profesörü Tahsin Bekir Balta’nın asistanı olarak çalıştı. Askerliğini yapmaya hazırlandığı sırada 12 Mart periyodunda bir yazısında kullandığı kelamlar nedeniyle gözaltına alındı. Mamak Askeri Cezaevinde bir yıla yakın kalan Mumcu, bu davadan ötürü 7 yıl mahpusa mahkum edildi. Karar Yargıtay tarafından bozuldu ve Mumcu özgür bırakıldı. Bu olaydan sonra askerliğini Ağrı Patnos’ta yaptı.
Yeni Ortam gazetesinde köşe müellifliği yapan Uğur Mumcu, 1975’ten itibaren Cumhuriyet’te “Gözlem” başlıklı köşesinde nizamlı olarak yazmaya başladı. Birebir vakitte Anka Ajansı’nda çalışmaktaydı. 1975 Mart’ında makalelerinden oluşan Hatalılar ve Güçlüler isimli kitabını yayınladı. Tıpkı yıl, Altan Öymen’le birlikte hazırladıkları, Süleyman Demirel’in yeğeni Yahya Demirel’in hayalî mobilya ihracatını husus edinen, Mobilya Belgesi isimli kitabı yayınlandı.
1976’da Güldal Homan ile evlendi. Özgür isminde bir oğlu ve Özge isminde da bir kızı oldu. 1977 yılından sonra yalnızca Cumhuriyet için yazmaya başladı ve Cumhuriyet’in takımlı muharriri oldu. “Gözlem” başlıklı köşesinde 1991 yılının Kasım ayına kadar aralıksız olarak yazdı. 1977’de Sakıncalı Piyade ve Bir Pulsuz Dilekçe kitapları yayımlandı. Sonraki yıl, Sakıncalı Piyade isimli yapıtını Rutkay Aziz ile birlikte tiyatroya uyarladı. Oyunu Ankara Sanat Tiyatrosunda tam 700 kez sahneledi. 1978’de, ünlünün hayat hikayelerini, siyasal geçmişlerini, bir güldürü zenginliğiyle anlattığı kitabı “Büyüklerimiz” yayımlandı.
Türkiye’de terör olaylarının artması nedeniyle 1979 yılında 12 Mart devri öncesi ve sonrası gençlik önderlerinin yaşadıklarını kendi ağızlarından yansıttığı ve silahlı aksiyonlarla bir yere varılamayacağına dikkat çektiği kitabı Çıkmaz Sokak’ı yayımladı. 1982’de Ağca Belgesi, akabinde Terörsüz Özgürlük isimli makale derlemesi yayımlandı. 1983 yılında Ağca ile cezaevinde röportaj yaptı. 1984 yılında Aziz Nesin öncülüğünde bir küme tarafından Cumhurbaşkanlığı ve TBMM Başkanlığına sunulan, fakat Kenan Evren’in imzalayanları “vatan hainliği” ile suçlayarak dava açtığı Aydınlar Dilekçesi’nin hazırlanmasına katıldı; 12 Eylül periyodunda aydınlara yapılan işkenceyi anlatan Sakıncasız isimli oyunu yazdı; Papa-Mafya-Ağca kitabını yayımladı.
1987’de araştırmacı gazetecilik açısından büyük bir muvaffakiyet kabul edilen Rabıta ve 12 Eylül isimli kitapları; 1991’de en değerli araştırmalarından biri olan Kürt-İslam Ayaklanması 1919-1925 yayımlandı. 1991 yılında İlhan Selçuk ve yaklaşık seksen Cumhuriyet gazetesi çalışanı ile birlikte gazeteden ayrıldı. Bir müddet işsiz kaldı. 1 Şubat – 3 Mayıs 1992 tarihleri ortasında Milliyet gazetesinde yazan Mumcu, Cumhuriyet gazetesindeki idare değişikliği üzerine 7 Mayıs 1992’de Cumhuriyet’e döndü.
KATLEDİLMESİNE SEBEP OLAN YAZI
Mumcu, 7 Ocak 1993 tarihinde “Mossad ve Barzani” isimli bir yazı yazdı. Ve yazısında şu sözlere yer verdi: “Kürtler sömürgeciliğe karşı bağımsızlık savaşı yapıyorlarsa ne işi var CIA ve MOSSAD’ın Kürtler ortasında?” “Yoksa CIA ve MOSSAD, anti-emperyalist savaş veriyorlar da dünya bu savaşın farkında değil mi?”
Öldürülmeden 16 gün evvel, Cumhuriyet’te yayımlanan 8 Ocak 1993 tarihli “Ültimatom” başlıklı yazısında ise yakında yayınlayacağı kitabında istihbarat örgütleri ile Kürt milliyetçileri ortasındaki irtibatları açıklayacağını yazmıştı.
Uğur Mumcu, 24 Ocak 1993’te Ankara Karlı Sokak’taki konutunun önünde arabasına konan bombayla katledildi. Suikastı; İslami Hareket, İBDA-C, Hizbullah üzere örgütler üstlendi. Suikastın ardında Mossad’ın ve kontrgerillanın olduğu da argüman edildi. Suikastın failleri yakalanamadı.
MUMCU’NUN GAZETECİLİK TARİFİ
Gazeteciliği yalnızca Türkiye’de değil dünyada da sadece bilgiye değil tıpkı vakitte etik bir yere oturtan Uğur Mumcu, gazeteciliği şöyle tanımlıyordu:
“Gazeteci, haber ve bilgi kaynağına en çabuk ulaşan ve bu kaynaklardan edindiği bilgi ve haberleri okurlara sunan insan demektir. Gazetecinin bu vazifesini yapabilmesi için habere, olaya, olguya, evraka ve bilgiye dayalı yazılar yazması gerekir. Bunun için de gazetecinin emniyetli kişi olması zaruridir. Sır saklayan, haber ve bilgi kaynağını gizlemesini bilen, gerektiğinde hükümetlere ve güç odaklarına karşı savaşmayı göze alan insan, gazetecidir.”
(Milliyet, 3 Mayıs 1992)
UĞUR MUMCU’NUN KİTAPLARI
Mobilya Evrakı (1975)
Hatalılar ve Güçlüler (1975)
Sakıncalı Piyade (1977)
Bir Pulsuz Dilekçe (1977)
Büyüklerimiz (1978)
Çıkmaz Sokak (1979)
Rabıta (1979)
Tüfek İcad Oldu (1980)
Silah Kaçakçılığı ve Terör (1981)
Kelam Meclisten İçeri (1981)
Ağca Evrakı (1982)
Terörsüz Özgürlük (1982)
Papa-Mafya-Ağca (1984)
Sakıncasız (1984)
Devrimci ve Demokrat (1985)
Liberal Çiftlik (1985)
Aybar ile Söyleşi (1986)
12 Eylül Adaleti (1987)
İnkılap Mektupları (1987)
Bir Uzun Yürüyüş (1988)
Tarikat-Siyaset-Ticaret (1988)
40’ların Cadı Kazanı (1990)
Kâzım Karabekir Anlatıyor (1990)
Kürt İslam Ayaklanması 1919-1925 (1991)
Gazi Paşa’ya Suikast (1992)
Kürt Evrakı (1993)
Katiller Demokrasisi (1997)
Gizli Devletin Güncesi “Çatlı vs.” (1997)
Gazetecilik (1998)
Polemikler (1998)
Uyan Gazi Kemal (1998)
Bu Sistem Bu türlü mi Gidecek? (1999)
Kelama Nereden Başlasam (1999)
Bomba Davası ve İlaç Evrakı (2000)
Unutmayalım, Unutturmayalım (2003)
Eğilmeden Bükülmeden (2004)
Kır Çiçekleri (2004)
Türk Memet Nöbete (2004)
Dost Yüzlerde Vakit (2005)
Çocuklar İçin (2009)
İsterler ki Susalım (2011)
Beyaz Melek (2011)
UĞUR MUMCU HAKKINDA BESTELENEN MÜZİKLER
Uğur’lar Olsun – Selda Bağcan
Yiğidim Aslanım- Zülfü Livaneli
UĞUR MUMCU’NUN UNUTULMAYAN KELAMLARI
“Ben Atatürkçüyüm…. Ben, cumhuriyetçiyim… Ben lâikim… Ben antiemperyalistim… Ben tam bağımsız Türkiye’den yanayım… Ben insan hakları savunucuyum… Ben, terörün karşısındayım… Ben, yobazların, hırsızların, vurguncuların, çıkarcıların düşmanıyım. Dün sabaha kadar, araştırarak yazdığım hiçbir mevzuyu yalanlayamadınız. Öyleyse vurun, parçalayın, her parçamdan benim gibiler beni aşacaklar doğacaktır.”
“İmam-hatip liselerini bitirenler neden ilahiyat fakülteleri ve İslam enstitülerine gitmiyorlar da vilayetle de kaymakam, vali, savcı, yargıç ve subay olmak istiyorlar? Bu uzun vadeli eğitim ve bürokratik yerleşim projesini kimler planlıyor? “
“Cemaatlere, tarikatlara giren çocuklar 30 sene sonra general olacaklar cumhuriyete karşı ayaklanacaklar.”
“Gerçekte vicdan özgürlüğü, gerçekte demokrasi laik toplumda meydana gelir. Zira anti-laik toplumda dince kutsal sayılan kavramlar, siyasal maksatlar için her gün sömürülür. ya da Türkiye’de olduğu üzere Arap sermayesi tarafından Türkiye’de kurulan banka sistemlerinde olduğu üzere mali çıkarlar açısından sömürülür. Bu bir sömürüdür. Mustafa Kemal de dinin gerçek yerine oturtulması, Allah ile kul ortasında bir kutsal his olarak korunması hedefiyle laikliği getirmiştir. İngiliz emperyalizminin, Arap kapitülasyonunun aracı olmaması ve siyasi sömürü aracı olmaması için. “
“Bilgi sahibi olmadan fikir sahibi olunamaz.”
“Milliyetçilik, ‘vatan, millet, Sakarya, kan, ırk, bayrak’ edebiyatı mıdır, yoksa ulusun çıkarlarını, onurunu herkese karşı savunmak; yani tam bağımsızlık mıdır? Ülkenin onuru ayaklar altında çiğnenirken, ‘vatan, millet, bayrak’ edebiyatını yani milliyetçiliği yalnızca kitleleri uyutmak, kandırmak için kullanıp aslında bütün bu bedelleri salt kendi siyasal ya da bireysel-sınıfsal çıkarları için kullanmak milliyetçilikse, bunun tersi nedir?
“Biz siyaset bakımından karşıtlarımıza özgürlük tanımazsak birer kapalı faşistiz demektir.”
“Bir bireye yapılan haksızlık tüm topluma karşı işlenmiş bir kabahattir. Susanlar da bu insanlık cürümlerine katılmış olur.”
“Bu temiz beşerler Yahudi de olur, Arap da, Hristiyan da. Ölenlerde ırk, din ayrımı yapılmaz. Ölen insandır.”
“Bir gün mezarlarımızda güller açacak ey halkım unutma bizi… Bir gün sesimiz hepinizin kulaklarında yankılanacak ey halkım unutma bizi…”
“Anneler ve babalar, çocuklarını sokak ortalarında eşkiya çetelerince öldürülsünler diye yetiştirmediler. Bir gün bunların hesabı sorulacaktır. Devlet koltuklarına dayanarak kabadayılık yapanları, sanık sandalyesinde göreceğiz bir gün.”
Cumhuriyet
