İzmir’in Seferihisar İlçesi’ne bağlı Orhanlı Köyü’nde kızılçam ormanları ve zeytinliklerin yanı başında yürütülen jeotermal sondaj çalışmaları, “tam kapanma” kararına karşın tüm süratiyle sürüyor. Orhanlı köylülerinin, sondaj alanına çıkan yolu çukur ve tel örgülerle kapatması üzerine şirkete ilişkin kamyonlar bu defa dağ yolundan dolanıp faaliyetlerine devam etmeye başladı. Kamyonların birbiri gerisine alandan hafriyat taşıdığı görüldü. Bölgenin, organik tarımın ve “Erkence” zeytininin merkezi olduğunu anlatan Orhanlı köylüleri ise bir an evvel projelerden vazgeçilmesini istedi. “Tüm geçimimizi buradan ürettiğimiz zerzevat ve zeytinle karşılıyoruz. Bu yaştan sonra nereye gidelim” diyen kimi köylüler gözyaşlarına zahmetle hakim oldu.
ANKA Haber Ajansı’na konuşan, Orhanlı köylülerinden ve tıpkı vakitte Orhanlı Köyü Kültür Tabiat Gençlik ve Spor Kulübü Derneği üyesi 31 yaşındaki Galip Ener, yıllardır çaba verdikleri Gökçam Mevkii’ndeki jeotermal arama çalışmalarının akabinde bu defa de yeniden köylerinin yakınlarında 23 jeotermal kuyusu açılması, birer jeotermal güç santrali (JES), güneş gücü santrali (GES) ve rüzgar gücü santrali (RES) projeleriyle karşı karşıya kaldıklarını anlattı.
ERKENCE ZEYTİNİNİN GEN MERKEZİ
Ener şunları söyledi: “Bu köyde doğdum ve burada yaşıyorum. Tüm cetlerimiz da burada yaşadı. Lakin son yıllarda jeotermal tehdidiyle karşı karşıyayız. Birinci iki jeotermal kuyusuyla işe başlandı. Sonrasında daima yeni jeotermal projelerinin haberini alıyoruz. En son da 23 jeotermal kuyusu, 1 RES, 1 GES yapılmak isteniyor köyümüze. Bunlar ‘yeşil enerji’ ismi altında sunulmaya çalışılıyor. Lakin, köyümüz İzmir’e çok yakın. Ve İzmir’in neredeyse en fazla organik eser sağlanan merkezi durumunda. Kabak, patlıcan, domates, karpuz, kavun, biber ve en çok da Erkence zeytini üretiliyor. Hatta Erkence zeytininin gen merkezi Orhanlı. Bu çeşit güç yatırımları böylesi nadide tarım alanlarına, zeytinliklere yapılınca ‘köydeki üretici bir daha tarım yapmasın’ manası çıkıyor. Biz Orhanlı köyü halkı olarak güç projelerinin böylesi tarım topraklarına yapılmasını istemiyoruz.”
150 YILLIK MENENGİÇ AĞACINI GÖSTERDİ
150 yıllık menengiç ağacını gösteren Ener, “Bu güç santralleri yalnızca tarım yerlerini değil tüm doğal alanlarımızı da tehdit ediyor. Orhanlı’nın doğu kısmında kızılçam ormanları var. Bin yaşında zeytin ağaçlarımız var. Lisana kolay, bin yıl… Lisanlar değişmiş, dinler değişmiş, devletler değişmiş lakin zeytin ağaçlarımız değişmemiş. Bu bize bir miras olarak kalmış. Ve biz bu mirası korumalıyız, yaşatmalıyız, talan etmemeliyiz. Zati bunlar Anadolu’da çok az kaldı. Orhanlı’dan yılda 5 ton birinci sınıf zeytinyağı ihraç ediliyor. Bizim zeytinyağımız, dünyadaki en pak, adil ve şeffaf besin manasına gelen, slow-food tarafından presidyum tescili aldı. Bu yalnızca Orhanlı için değil ülkemiz için de marka kıymetidir. Biz bunlarla kendimizi tanıtmalıyız, jeotermalle değil” dedi.
“SANKİ İŞGALE KARŞI SAVAŞIYOR GİBİYİZ”
Jeotermal şirketinin köylülerin tapulu topraklarından yol açıp kamyonlarını sondaj alanına geçirdiğini aktaran Galip Ener, “Ruhsat dokümanını alan her şirket güya köyün her tarafı onunmuş üzere davranıyor. Tapulu topraklarımızdan, zeytinliklerimizin içinden yol açıp geçmeye başladılar. Tapu sahibinin, muhtarın, kimsenin haberi yok. Biz de bu türlü olunca önlemek istedik. Tel çektik, kaldırdılar. Çukur kazdık, doldurdular. Bu sefer 3-4 yere tel çekip ilgili kurumlara şikayet ederek lakin durdurabildik. Güya işgale karşı savaş halindeymişiz üzere. Jandarmayla köy halkını karşı karşıya getirmeye çalıştılar. Biz yolu kapattık fakat artık de orman yolunu dolanıp çıkmaya başladılar. Bu sefer de orman yollarını genişletmek için ağaçları kesiyorlar. Bizim köylülerimiz 1 tane ağaç kesemez ormandan, yasaktır. Lakin jeotermal şirketi istediğini yapabiliyor” diye konuştu.
“AYDIN ÜZERE OLMAKTAN ÇOK BÜYÜK TASA DUYUYORUZ”
Organik zeytin ve zeytinyağı üreticisi, ihracatçı Asil Dugan ise şunları söyledi:
“Burası İzmir’in en fazla organik tarım yapılan köyü. Hayvancılık ve zeytincilik birbirine geçmiş durumda. Bir yandan zeytin ve zeytinyağı, öbür yağından kekik, yabani lavanta, karabaş üzere aromatik bitkiler üretiliyor. Bunların altlarında da hayvanlarımız otluyor. Mera hayvancılığı yapıyoruz. Bu birbirini besleyen bir ekosistem oluşturuyor. Gübreye, zirai zehire muhtaçlık kalmıyor. Keçiler budamasını yaptığı ve gübrelediği için zeytinlerde öbür dış girdiye gerek kalmıyor. Ayrıyeten, keçiler ağaçların tabanındaki otları yediğinden orman yangınlarına da doğal tedbir alınıyor. Binlerce kişi bu bereketli topraklarda geçimini sağlıyor. On binlerce insan da buradaki üretim sayesinde sofrasında sağlıklı besinleri bulabiliyor. Hasebiyle bu jeotermal faaliyetler yüzünden üretim alanlarımızın ziyan görmesinden çok büyük kaygı duyuyoruz. Aydın İncirliova’da bunun çok makûs örneklerini gördük. Jeotermal yüzünden incirler ziyan gördü, ihracattan dönmeye başladı. Burada da birebiri olmasın diye köyden 100 kişi jeotermale karşı dava açtı. Ancak daima yeni yeni projelerle geri geliyorlar. Jeotermal için çok büyük bir ruhsat alanı belirlenmiş. 23 yeni kuyu açılmak isteniyor. Yanı sıra RES ve GES projeleriyle de tüm havza borularla dolacak. Ekosistemi, hayvanların geçişini büsbütün engelleyecek. Havamızı, suyumuzu kirletecekler. Üretimi büsbütün bitirecek projeler bunlar. Olamaması için elimizden geleni yapacağız.”
“TOPRAĞIN 2 BİN METRE ALTINI BIRAK, ÜSTÜNE BAK”
Köylülerin “çocuklarınızı işe alacağız” diye jeotermalciler tarafından kandırılmaya çalışıldığını söyleyen Dugan, “Biz bu tezgahı köylülerimize anlatmaya çalışıyoruz. Daima birlikte bir karşı duruş sergilemeye çalışıyoruz. Buralar bizim zenginliğimiz. Zeytiniyle, üzümüyle, bağıyla, bostanıyla, buğdayıyla kendine yeten bir Türkiye vardı. Bunları büsbütün bitirip, dışa bağımlı bir hale gelmemize fırsat vermemelerini istiyorum. Toprağın üstündeki zenginliğimizi fark edelim. Toprağın 2 bin metre altından çıkacak bir şeye muhtaçlığımız yok. Burada yapılmak istenen santralin karşılayacağı, bir AVM’nin 1,5 yıllık güç gereksinimi. Lakin tahminen 100 binlerce hanenin besin temini çok büyük riske girecek. Bu projelerden vazgeçilsin. Bu yalnızca buradaki köylünün sıkıntısı değil, sofrasında sağlıklı besin isteyen herkesin derdi” tabirlerini kullandı.
JEOTERMALDEN KAÇTI ANCAK TEKRAR ONU BULDU
67 yaşındaki Nabiya Baskın da şunları söyledi:
“10 yıldır Orhanlı’da oturuyorum. Daha evvel komşu Ilıcalar’daydım. Ilıcalar’da yıllar evvel sondaj açtılar. Hayat bitti orada. Sıcak suların buharı yüzünden mandalinalarımız kurudu. Artık burada da tekrar jeotermal çıktı karşımıza. Dünyanın bu tarafını kurutur bu jeotermal. Karşı çıkıyoruz ancak kelamımızı geçiremiyoruz. Kurulmasını istemiyoruz. Kapatsınlar, gitsinler, en hoşu o. Fakat bırakmayacaklar.”
ANLATIRKEN GÖZLERİ DOLDU: “BU YAŞTAN SONRA NE YAPARIZ!”
Doğma büyüme Orhanlılı olan, 66 yaşındaki çiftçi Muammer Buyruk’un ise “başımıza geldi bir dert” diyerek tanımladığı jeotermal faaliyetlerden bahsederken gözleri doldu. Buyruk, “O kadar uğraşıyoruz bir dermanı yok. Aşağılarda bir şey olmaz dediler, geldi başımıza. Oradan bir bırakıyorlar buharı, nasıl üretim olsun. Cevizlerde, mandalinalarda, zeytinlerde zahmet başladı. Hayvancılık bitti. Yapacak bir şeyimiz kalmadı. Gözlerimiz dolu dolu oldu. 66 yaşındayım. Nereye kaçarız, nerede ekmek verirler bize. Devletimiz bilmiyor mu bunu. Ne yapalım. Çıkıyoruz o bölgeye, geliyor jandarma ‘yasak’ diyor. Onlar da buyruk kulu. Allah sonumuzu hayır etsin. Herhalde de sonumuza geldik. Benim arazim sondaj kuyusuna 250 metre uzaklıkta. Tek arazim. Benim bunu satıp da diğer yerden arazi alabilecek bütçem yok. Ürettiğimiz sebzelerle geçiniyoruz. Onlar da yok olursa biz ne yapacağız. Bu yaştan sonra bir yere işe giremeyiz, almazlar. Çoluk, çocuk, torunları ne yapacağız. İnşallah kurtuluruz bu dertten” tabirlerini kullandı.
“HAVASI HOŞ DİYE GELDİK LAKİN…”
Orhanlı köyü sakinlerinden, halk oyunları öğretmeni Nilhan Aydınalp de şunları söyledi:
“Bu köyde bir halk oyunları takımı kurmuştuk. Sonra köyün havasının hoş olduğunu görünce buraya yerleştik. Tarımla da uğraşıyorum. Domatesimi, biberimi, patlıcanımı yetiştiriyorum. Biz buraya pak hava almaya geldik. Zeytinimiz, çamlarımız var diye geldik. Lakin bu jeotermal yüzünden havamız, sularımız kirlenecek. Yani güç piyasası bu kadar mı düştü. Böylesine hoş bir yerden mi karşılanır güç. Bu projeye karşıyım.”
FARKLI BÖLGE İÇİN ALINAN ÇED’LE HARIL HARIL FAALİYETTELER
Köydeki sondaj faaliyetlerinin, proje alanı ile alakası olmayan diğer bir yer için alınmış 2016 tarihli Çevresel Tesir Kıymetlendirme (ÇED) gerekli değildir kararı sunularak, ÇED sürecinin dışında bırakıldığı ortaya çıkmıştı. Köylüler ve Orhanlı Köyü Kültür Tabiat Gençlik ve Spor Kulübü Derneği, proje için 2020 Eylül ayında verilen (ÇED) kapsam dışı kararının ve 2016 tarihli ÇED gerekli değildir kararının iptali için dava açmıştı. Lakin bu davalar hala sürerken, kamyonların harıl harıl alandan hafriyat çektiği ve sondaj faaliyetlerine devam edildiği ANKA Haber Ajansı tarafından görüntülendi.
Yeniden Orhanlı Köyü yakınlarında kurulmak istenen 23 jeotermal kuyusu, birer JES, GES ve RES içeren entegre güç tesisi için ise kısıtlamanın olduğu gün, 21 Nisan 2021 tarihinde, halk iştirak toplantısı düzenleneceği açıklanmıştı. Yasaya ters formda, halkın meskende olması gereken günde düzenleneceği belirtilen toplantı, itirazlar üzerine iptal edilmişti.
Cumhuriyet
