Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan‘ın düşük faiz siyasetlerinde kararlı olduğunu yinelemesi sonrası dolar/TL 13.45’e kadar yükselerek yeni rekorunu bu hafta gördü.
Bankacılar saat 13.45’e yükselişte olağan günlerde piyasada tesirli olmayacak meblağlarda da olsa “panik dolar alımlarının” görüldüğünü piyasada likiditenin “neredeyse kaybolduğunu” belirttiler.
Dün ise bilhassa kurumsal ve ferdi taraftan hudutlu döviz satışları görüldü, bir evvelki gün ise yabancı tarafında TL’ye hudutlu da olsa geçişler görülmüştü.
Piyasalarda azalan hacimler volatiliteyi de beraberinde getirirken her iki istikametli dalgalanmalar devam ediyor.
Reuters’ın görüşlerine başvurduğu hiçbir işlemci ise piyasada TCMB, Hazine yahut bir diğer kamu kurumu müdahalesi görmediğini söyledi. Yeniden de bankacılar azalan yabancı yatırımcının da tesiriyle piyasa derinliğinin vakit zaman kaybolmasını kaygı ile izliyorlar.
TCMB’de bu hafta yaptığı yazılı açıklamada, kurda “iktisadi temellerden büsbütün uzak, sıhhatsiz fiyat oluşumları” görüldüğünü belirtti. Dolar/TL’de alım ile satım teklifleri ortasındaki farkı söz eden spread bankalararası piyasada pek eşi görülmemiş formda genişledi.
Dün güne 13 civarında başlayan ve 13.15’e kadar yükselen daha sonra 11.6’ya kadar gerileyen kur günü 12 civarında tamamladı. Kur bu saat saat 08.57’de 11.9600/11.9995 düzeyinde bulunuyor.
GÖZLER BUGÜNKÜ TOPLANTIDA
Piyasada bugün TCMB’nin haftalık dataları ve 400 baz puanlık faiz indirimin sonunucusu olan 100 baz puanlık indirim kararının alındığı PPK toplantısının özetleri izlenecek.
Ayrıyeten TCMB, BDDK ve bankaların yöneticileri bugün öğlenden sonra iktisattaki gelişmeleri kıymetlendirme toplantısı da piyasada takip edilecek.
Piyasalarda hafta boyunca derinliğin birden fazla defa kaybolması, süreç hacimlerinin düşmesi ve enflasyonda beklenen %30’a gerçek yükselişe karşın para siyasetinde gevşemenin devam etmesi büyük bir kaygı kaynağı.
AKARYAKIT KUYRUKLARI OLUŞTU
Dün akaryakıta gelen 1 TL artırım akabinde akaryakıt kuyrukları görülürken sıra bekleyenlerden biri olan Sinan Coşkun, “Bu güç ekonomik koşullarda beşerler muhtemelen 30 TL kâr etmek için bu sıralarda bekliyor. Bu durum ülkenin ekonomik kaidelerinin bir göstergesi” dedi.
TL’deki paha kaybı ve volatilite bankacılık dalından gerçek dala, son tüketiciden yeni kuşak teknoloji şirketlerine kadar iktisadın tüm aktörlerini olumsuz etkiliyor.
Ham husus ve orta malında büyük ölçüde ithalata bağımlı Türk firmalarının maliyetleri, global olarak artan emtia fiyatlarına, yükselen kur tesiri de eklendiğinde sürdürülemez hale geldi. Öte yandan, tedarikçinin o malı hangi kurdan yerine koyacağını bilmediği için bilhassa iç piyasada ham unsur satışları ve mal sevkiyatlarının neredeyse durma noktasına geldi. Gerçek bölüm temsilcilerine nazaran bu durum önümüzdeki devirde piyasada eser arzı ve eser bulma konusunda ıstırap yaratma riski taşıyor.
Emsal biçimde sürecin bankaların sermaye yeterlilik rasyolarını da olumsuz etkilemesi beklenirken tüketiciler ise daha sonra daha değerliye almamak ismine talebini öne çekiyor.
10 MİLYAR DOLARLIK YATIRIM
Birleşik Arap Emirlikleri’nin fiili yöneticisi olarak görülen Abu Dhabi veliaht prensi Pir Muhammed bin Zayid Al Nahyan’ın Erdoğan ile dünkü görüşmesinin akabinde bir dizi muahede imzalanırken, BAE’nin Türkiye’ye yatırım için 10 milyar dolar kaynak ayırdığı belirtildi.
Öte yandan TCMB de dün prestijiyle BAE ile bir swap muahedesi için ön görüşmelere başladı. Bu gelişmeler bankacılara nazaran TL’yi dayanaklar nitelikte lakin birçok bankacı önümüzdeki periyotta enflasyonun %30’u aşma ihtimali nedeniyle tasaların sona ermediğine dikkat çekiyor.
TARİHİ NEGATİF GERÇEK FAİZ
Enflasyonun en az %30’a yanlışsız yükseleceği beklentisiyle birlikte TCMB’nin %15 düzeyindeki siyaset faizi TL’nin gerçek getirisinin -%15 ile tarihte görülmemiş kadar düşük düzeylere gerileyeceği manasına geliyor.
Bilkent Üniversitesi öğretim üyesi ve TCMB eski başekonomisti Hakan Kara, önümüzdeki aylarda resmi enflasyonun %30’u geçebileceğini, bunun mevcut mevduat faiziyle -15 gerçek faiz demek olduğunu belirterek, “Acilen önlem alınmazsa finansal sistem buna dayanamaz” dedi.
Başta Erdoğan olmak üzere ise hükümet yüksek enflasyon maliyetine karşın cari fazla olarak isimlendirdiği bu siyasetten vazgeçebileceğine yönelik hiçbir sinyal vermedi.
İktisat idaresi cari fazla hedeflediğini, cari fazlanın kalıcı hale gelmesiyle birlikte dövizde istikrarın lehe döneceğini öngörüyor. İthalatta azalış ya da yatay seyirle dış ticaret istikrarında besbelli müspet seyir bekleyen hükümet birebir anda ithalatın değerlenmesiyle birlikte birçok orta eserin de Türkiye’de üretileceğini ihracatın istihdamın bariz artacağını öngörüyor.
İktisat idaresindeki genel kanı, bu formda Türkiye’nin kalıcı düşük enflasyona ulaşacağı, kısa vadede enflasyonun artabileceğini bunun yarattığı yoksullaşma hissinin ise öteki ülkelere nazaran daha güçlü olan bütçe ile telafi edileceği tarafında.
Lakin muhalefet iktisat idaresinin tercihlerinin halkı fakirliğe iteceğini tabir ederek bir an evvel vazgeçilmesi ve seçime gidilmesi gerektiğini savunuyor.
Gelişmekte olan ülke para üniteleri dolardaki global güçlü seyir nedeniyle bedel kaybetse de TL’deki kayıp açık orta daha fazla oldu.
TL, TCMB’nin birinci faiz indirimi sinyalini verdiği Eylül ayı başından düne kadar %30 civarında bedel kaybederken; TL’yi takip eden rand, real üzere para ünitelerinde kayıplar %7-9 bandında yer aldı. TL’nin yılbaşından beri kıymet kaybı rekor düzeye nazaran %45 civarında.
Birçok bankacı TCMB’nin rezerv satışı ya da piyasa dışı uygulamalara gitmemesi halinde, önümüzdeki yılın birinci aylarında yüklü faiz artışlarına gitmesini bekliyorlar. Lakin bu beklentiler siyasalların açıklamaları nedeniyle gitgide azalıyor. Bu da daha besbelli bir TL kaygısına neden oluyor.
Cumhuriyet
