Prof. Veysel Ulusoy: Resmi ve gerçek enflasyon arasındaki fark arttıkça, halk yoksullaşıyor
BBC Türkçe’ye konuşan uzmanlar, Türkiye’de resmi datalar ve hissedilen gerçek enflasyon ortasındaki fark arttıkça, halkın giderek fakirleştiğini ve besine erişimin önemli bir sıkıntı haline geldiğini söyledi. Akademisyenlerden ve eski bürokratlardan oluşan Enflasyon Araştırma Grubu’na nazaran (ENAG), Türkiye’de 2020’de enflasyon oranı yüzde 36,72.
TÜİK’in enflasyon hesaplaması, sepetindeki 418 eserin fiyat değişimini temel alıyor.
Bu hesaplamaya getirilen temel tenkitler ortasında, sepetin içerisinde halkın gerçek tüketimini oluşturan besin eserlerinin gereğince yer almadığı ve sepetin yıllık enflasyon hesaplamaları yaklaşırken, fiyatı azalan eserlerle revize edilmesi alıyor.
ENAG’DAN VEYSEL ULUSOY: TÜİK’İN HESAPLAMASI, ÇAĞIN MUHTAÇLIKLARININ GERİSİNDE
ENAG Yöneticisi Prof. Veysel Ulusoy’a nazaran ise TÜİK’in hesaplama yolu, çağın gereksinimlerinin gerisinde kalıyor:
“TÜİK enflasyonu en fazla aylık olarak hesaplıyor fakat dünya artık o kadar dinamik hale geldi ki hem yatırımcılar hem tüketiciler hem de hükümet harcamalarını denetim eden karar vericilerin kesinlikle günlük enflasyonu bilmeleri gerekiyor. Bu yüzden biz enflasyonu günlük, hatta saatlik olarak hesaplıyoruz.
“Kendi hesaplamamızda TÜİK’in enflasyon sepetindeki 418 maddeyi baz aldık fakat TÜİK’ten farklı olarak, tıpkı eserlerin sıklık datalarını de çekerek toplamda eserlerin bir ayda değişine değişen fiyatlarıyla ilgili daha çok bilgiye ulaştık. TÜİK 1 ayda yinelenmiş gidişle yaklaşık 550 bin fiyat verisine ulaşıyor fakat ENAG 2 günde o sayıyı tamamlıyor. Geri kalan 28-29 günde, her gün yaklaşık 260 bin veriyle TÜİK’in bir ayda aldığı verinin 15 katı bir data seti elde ediyor.”
Böylelikle istatistiksel örneklemenin bir kenara bırakılarak fiyat popülasyonu ile bütün fiyatları elde ettiklerini söyleyen Ulusoy, bu formülle enflasyon hesaplamasında yanılgı mümkünlüğünün minimize edildiğini belirtiyor.
Ulusoy’a nazaran yüksek enflasyon düzeyi tek başına önemli bir sorun olmayabilir lakin resmi bilgiler ve hissedilen enflasyon birbirini tutmadığında, halkın alım gücü günden güne eriyor:
“Bir ülkede enflasyon yüzde 40-50 bile olabilir lakin toplumu fakirleştiren temel olarak enflasyonun değişkenliğidir. Örneğin yüzde 40 düzeyinde kararlı bir resmi enflasyonda her şeyin fiyatını buna nazaran belirlenir, muhakkak devirlerde yalnızca paraya 0 eklenir ya da paradan 0 atılır.
“Ama bilgilerin halkın hissiyle buluşmadığı noktada halk yoksullaşır. Gerçek enflasyon yüzde 35-40 ise ve resmi bilgiler bunu yüzde 14 olarak lanse ediyorsa, sizin maaşınızdan ortadaki fark kadar erime, öbür ismiyle yoksullaşma olacaktır.”
‘ERKEN İKAZ SİSTEMİ’
Geçen hafta Hazine ve Maliye Bakanı, Tarım ve Orman Bakanı, Ticaret Bakanı, Merkez Bankası Lideri Naci Ağbal ve Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Lideri’nin iştirakiyle, besinde yükselen fiyatlar gündemiyle evvelki hafta toplanan Besin Komitesi, besin piyasasında “Erken İhtar Sistemi” için düzenleme yapılmasına karar verdi.
Sistemde, üretim evresinde eserin arz ölçüsü anlık olarak takip edilek. Tohumdan hasat etabına kadar tüm süreç takip edilecek. Mümkün arz eksikliği riski tespit edilecek ve evvelden önlem alınacak.
‘GIDA ENFLASYONU GİDEREK ARTIYOR’
BBC Türkçe’ye konuşan tüm uzmanlar, Türkiye’de bilhassa orta sınıf ve fakir vatandaşları çok sıkıntı durumda bırakan bir besin enflasyonu yaşandığını söylüyor.
TÜİK datalarına nazaran 2020 yılında besin enflasyonu yüzde 20,61 oldu.
Tarım müellifi Ali Ekber Yıldırım ise bugün Türkiye’de hissedilen gerçek besin enflasyonun bu oranın çok üzerinde olduğunu söylüyor.
Tüketiciyi Muhafaza Derneği (TÜKODER) ve Tüketici Dernekleri Federasyonu (TÜDEF) Lideri Aziz Koçal da, “TÜİK’in açıkladığı enflasyon oranının mutfaktaki gerçek enflasyonu yansıtmadığını hepimiz biliyoruz” diyor.
Cumhuriyet
