Promising Young Women: Sarhoş olmam bana tecavüz edebileceğin anlamına gelmez

Türkçe’ye “Yetenekli Genç Kadın” olarak çevrilen, senarist ve direktör koltuğunda Emerald Fenell’in oturduğu Promising Young Women, “En Güzel Özgün Senaryo” kolunda Oscar mükafatını almayı başardı. Birçoğu bu mükafatı beklemese de ben sinemanın hak ettiğini düşünenlerdenim.

Başrolünde İngiliz oyuncu Carey Mulligan’ın oynadığı sinema feminist çaba açısından epey çetrefilli ve değerli bir mevzuyu ele alıyor: Alkol ve cinsel istek…

Bahis çetrefilli zira Cinsiyet eşitliğinde dorukta olan kimi ülkelerde dahi istek dışı ‘cinsel ilişki’ hala tecavüz olarak tanımlanmıyor.

Tıp fakültesi öğrencisi Nina, üniversite arkadaşları tarafından alkolün tesiriyle kendisinde değilken cinsel taarruza uğrar ve yaşadıkları altında ezilerek hayatına son verir. En yakın arkadaşının trajik vefatıyla hayatına devam edemeyen ve travmatize olan Cassandra ise Nina’nın intikamını almak için bayanların sarhoşluğundan faydalanmaya çalışan erkeklerin ‘avına çıkar.’ Çabasında büsbütün yalnız bırakılan Cassandra tek başına da kalsa Nina’ya ne olduğunun hesabını sormaktan vazgeçmeyecektir.

Buraya kadar sinemanın sıradan bir intikam öyküsü olduğunu düşünmüş olabilirsiniz. Fakat değil.

Bana nazaran sineması farklı ve etkileyici yapan şey; günümüzde bile çok sayıda kişinin anlamakta zahmet çektiği bir sıkıntıyı ‘total izleyici’ kitlesinin de anlamasını sağlayacak biçimde yansıtması. Hatta bu bildiri verilirken art planda Paris Hilton müziğinin çaldığı bir sinemadan bahsediyoruz.

Zira sinema rastgele bir teorik tartışmaya girmeden basitçe şunu haykırıyor: Sarhoşluk cinsel istek manasına gelmez. Ve Hayır, her vakit ‘hayır’ demektir. Hatta kimi vakit alkolün tesiriyle söylenememiş bir ‘evet’ de hayır demektir…

Sinemada yargılanan tek başına erkeklik de değil aslında. Kimi bayanlar da bu intikam öyküsünde. Sessiz kalan, hesap sormayan, gerekli soruşturmayı yürütmeyen bayanlar… İntikam olarak ‘aynısı senin başına gelsin de gör’ biçiminde bir anlatı rahatsız edici olsa da, baş karakterimizin gönlü onlara karşı bir cürüm işlemeye razı gelmiyor.

Kolay bir intikam kıssası değil diyorum zira sonunda makûs adamların, toksik erkeklerin ödedikleri bedel, bayanlarınkinin yanında hafif kalıyor. Yani gerçek hayattan kopuk, idealize edilmiş bir kıssa yok karşımızda.

Sinemanın anlatısı ise bana nazaran şöyle:

“Bir an zaafa düşüp ‘erkekliği’ hafife alıyorsun. Fakat o hafife alınacak bir şey değil. Zira yalnızca senin arkadaşının vefatına neden olmakla kalmaz, ona meydan okuduğun anda seni de yok etmek için elinden geleni yapar. Üstelik öldürmekle de yetinmez, canice yapar bunu. Seni nefessiz kalana kadar boğar sonra da vücudunun bir saniye düşünmeden yakıverir. Sonra da hayatına, bir şey olmamış üzere devam eder. Evlenir mesela.

Aşık olduğun ve seni seven bir erkek de her vakit kusur işlemeye açıktır. Her erkeğin geçmişinde bayanlara yönelik bir kabahat bulunur. Zira ataerkil sistem bunu gerektirir.”

Sinemanın en politik ve en ileti telaşı dolu olduğu nokta ise; bayan cinayetine isimli makamların nasıl yaklaştığını gösterdiği kısımlardı. Kayıp bildirimi yapılan bir bayanı soruşturmak istemeyen polisler için problem kolaydı: esasen aklı başında olmayan mecnun bir bayandı, muhtemelen bir yerlerde kendini öldürmüştü ya da yalnızca kaçıp gitmişti. Çok daha kıymetli soruşturmalar yürüten polisler için vakit kaybı. Dünyanın öbür bir ucundan ne kadar da tanıdık bir hikaye!

Sinema boyunca Nina’nın kolyesini taşıyan Cassandra giderken, kendi isminin yazılı olduğu kolyeyi de trans bir bayana emanet ediyor. Tıpkı dünyanın her yerinde ölen her bayanın gayretini öbür bir bayanın omuzlamak zorunda kalması üzere…

Şimdilik kayıplar veren bizler olabiliriz. Lakin unutmayalım; bu gayret çok uzun soluklu ve ‘histerik kadınlar’ kaybettiklerinin gerisinden sormaya devam edecek. Kız kardeşlerimiz nerede?

Cumhuriyet