Erkeklerde en sık görülen ikinci kanser olan prostat kanseri günümüzde giderek yaygınlaşıyor. Bilhassa 50 yaşından sonra görülme sıklığı artan ve her 7 erkekten 1’inin kapısını çalan prostat kanserinin sebebinin kesin olarak bilinmemekle birlikte obezitenin, kolesterol istikametinden varlıklı batı tipi beslenmenin ve genetik faktörlerin riski artırdığını vurgulayan Minimal İnvaziv ve Robotik Üroloji Kısım Lideri Prof. Dr. Ali İstek Kural “Prostat kanseri sinsice ilerlediği ve başlangıçta hiçbir hastada hiçbir yakınmaya yol açmadığı için ileri evrede karşımıza çıkıyor. Bu nedenle ailesinde baba yahut kardeşinde prostat kanseri olanların, ayrıyeten ailesinde göğüs kanseri olanların genetik olarak risk arttığından 40 yaştan itibaren; yoksa 50 yaşından itibaren erken teşhis için her yıl serum PSA (prostat spesifik antijen) tayini ve parmakla rektal muayene (PRM) yaptırması erken teşhis için kritik kıymet taşıyor” dedi.
İşte, prostat kanseri hakkında en çok merak edilen sorular…
1- Prostat kanseri tanısı için yalnızca PSA baktırmak tek başına kafidir deniyor. Parmakla yapılan muayeneyi yaptırmak istemiyorum. Ne yapmalıyım?
PSA baktırmak doğal ki kıymetlidir. Lakin az sayıda da olsa PSA’yı çok üretmeyen saldırgan kanserler de vardır. Ayrıyeten her yükselen PSA kanser var manasına gelmez, öteki nedenlerle de PSA yükselebilir. Yaşa has PSA olağan de olsa parmakla prostat muayenesi (PRM) bu hastalar için çok değerlidir. PSA bedeli ne olursa olsun PRM’de sertlik bulunması prostat kanseri kuşkusu uyandırmalı ve gerekli görüntülemelerden sonra kesinlikle biyopsi yapılmalıdır.
ERKEN TEŞHİS DEĞERLİ
2- Bir yakınımda hiçbir şikayeti olmamasına karşın yapılan tetkiklerde prostat kanseri saptandı ve bize sürpriz oldu. Prostat kanseri belirti vermez mi ?
Prostat kanseri erken periyotta rastgele bir yakınmaya yol açmaz. İleri evre kanserlerde tümör kitlesinin idrar yollarına bası yapması nedeniyle sıkıntı ve sık idrar etme, menide kan gelme, kemik ağrıları ve kilo kaybı olabilir. Bu nedenle erken teşhis kıymetlidir. Aile hikayesi varlığında 40 yaşından itibaren, yoksa 50 yaşından itibaren her yıl gerekli testler ve muayeneler yapılmalıdır.
3- PSA kıymetim yüksek çıkınca gittiğim tabip çabucak biyopsi yapalım dedi. Bunun üzerine telaşlandım ve ikinci bir görüş almak için gittiğim ürolog evvel MR yapalım, sonucuna nazaran karar verelim dedi. Ayrıyeten öbür parametrelere de bakacağını söyledi. Hangi yoldan gitmeliyim ?
Her PSA yüksekliği prostat kanseri varlığı manasına gelmez. Total PSA ile özgür PSA kıymetlerini oranladığımızda serbest/total oranı 0.19’dan daha düşükse kanser kuşkumuz artar. Öteki bir ölçüm “PSA dansitesi”dir. Bu ölçümde PSA bedeli prostat hacmine bölünür ve bulunan paha 0.15’ten yüksekse tekrar prostat kanseri kuşkumuz artar. Son yıllarda PSA’nın bir fraksiyonu olan Pro-PSA’dan hesaplanan Phi pahasının olması gerekenden yüksek bulunması da prostat kanseri kuşkumuzu artırır. Bütün bu değerlendirmelerle birlikte kuşku oluştuğunda prostatın yüksek çözünürlüklü fotoğrafı olarak tanım edebileceğimiz Multiparametrik Prostat MR’ı kesinlikle çekilmeli ve gerekiyorsa biyopsi yapılmalıdır.
AMELİYAT GEREKLİ OLMAYABİLİR
4-Yapılan inceleme ve biyopsi sonucu bende prostat kanseri saptandı. Biyopsiyi yapan tabip çabucak ameliyat önerdi. Gittiğim başka bir tabip ise ameliyata yahut rastgele bir tedaviye gerek yok takip edelim dedi ? Başım karıştı, ne yapmalıyım?
Her prostat kanserli hastada ameliyat yahut öbür tedaviler gerekli olmayabilir. Yapılan biyopside örneklerin bir yahut ikisinde, dokunun yarısından azında Gleason Skor 3+3:6, yani saldırgan olmayan kanser varsa bu hastalar ameliyat yahut başka yollarla tedavi edilmemeli, tertipli olarak takip edilmelidirler. Binlerce hasta üzerinde yapılmış olan ve yıllar süren çalışmalarda bu tümörlerin birçoklarının hastalara ömürleri mühletince ziyan vermediği görülmüştür. Bu türlü bir durumda ‘aktif izlem’ yolu uygulanarak 6 ayda bir PSA tayini ve iki yıl içerisinde MR çekip odaklanmış biyopsi yapılması kafidir. Bu hastaların 5 yıl içerisinde fakat yüzde 25-30’u tedavi gerektirecektir. Başkalarında ise ömür uzunluğu hiçbir tedavi gerekmeyecektir.
5- İdrar şikayetlerim beni çok rahatsız etmiyor lakin ileride kanser olmayayım diye şimdiden prostat ameliyatı olmak istiyorum, sakıncası var mıdır?
Prof. Dr. Ali İstek Kural “İyi huylu prostat büyümesinde genelde idrar yolundan girerek (gland çok büyükse robotik ameliyat) yaptığımız ameliyatlarda prostatın ‘transizyonel zon’ dediğimiz kısmını çıkartırız. Böylelikle idrar yolu açılarak hastalar rahat idrar yaparlar. ‘periferal zon’ dediğimiz prostatın kabuk kısmını hastada bırakırız. Prostat kanseri de çoğunlukla bu kısımdan çıkar. Sonuçta iyi huylu prostat ameliyatı olmak kanser riskini ortadan kaldırmaz. Ayrıyeten iyi huylu prostat büyümesi nedeniyle ameliyat ettiğimiz bilhassa genç yaştaki hastaların PSA seviyelerini ilerleyen yıllarda takip ederiz ve gerektiğinde PRM yaparız” tabirlerini kullandı.
6- Yapılan biyopside prostat kanseri saptandı. Tabibim açık ameliyat önerdi. “Açık ameliyatta elimle daha iyi hissediyorum” dedi. Öbür bir tabip de katiyen Robotik ameliyat önerdi. Ne yapmalıyım ?
Robotik Radikal Prostatektomi ameliyatı, son 20 yıldır giderek artan sayıda uygulanmaktadır. Birinci yıllarda açık cerrahi mi yoksa robotik cerrahi mi uygulanmalı sorusunun karşılığı artık verilmiştir. Kanser denetimi açısından iki usul ortasında besbelli fark olmasa da idrar denetimi ve cinsel ereksiyonun düzelmesi robotik ameliyatlarda bariz biçimde daha uygundur. Ayrıyeten robotik radikal prostatektomi ameliyatlarında kan verilme oranları yüzde 1’in altında olup, ameliyat sonrası güzelleşme suratı da 2 misli daha kısadır. Artık günümüzde ameliyat öncesi her türlü ayrıntılı anatomik bilgiye ulaşabildiğimiz için “elimle daha iyi hissediyorum” görüşü artık geçerli değildir. Ekonomik taraftan ulaşılabiliyorsa Robotik ameliyat tercih edilmelidir.
7- Vitamin kullanmak prostat kanserini önler mi?
Vitamin kullanma konusu yıllardır çok konuşulmuştur. Bilhassa Selenyum ve E vitamininin bir periyot kullanılması tavsiye edilmişse de ‘Select’ çalışması bunun bir faydasının olmadığını göstermiştir. Bugün prostat kanserinden sakınmak için; bu 5 kolay fakat tesirli tedbiri almak yani; yağdan yoksul beslenmek, bol meyve ve zerzevat yemek, süt ve süt eserlerini çok fazla tüketmemek, bol sıvı almak ve idman yapmak önerilmektedir. Rastgele bir vitamin yahut ilacın faydası yoktur.
İLAÇLAR TABİP DENETİMİYLE KULLANILMALI
8- PSA düzeyinin yüksek olduğunu söylediğimde eczaneden kimi ilaçlar önerdiler. Satın aldım lakin kullanma konusunda tereddütteyim; kullanmalı mıyım?
Prof. Dr. Ali İstek Kural “5 alfa redüktaz inhibitörü dediğimiz ilaçlar (Finasteride, Dutasteride) bilhassa prostat boyutlarını bir ölçü küçültebilirler ve PSA seviyelerini de yarıya kadar indirebilirler. Lakin bu ilaçların libidoda azalma yahut ereksiyon kusuru üzere yan tesirleri olabilir. Ayrıyeten PSA kıymetinin bu ilaçlarla birlikte düşmesi, kanser kuşkusuyla takip ettiğimiz hastalarda yanılgıya yol açabilir. Bu tip ilaçlar kanser olmadığından emin olduğumuz, daha çok ileri yaş ve prostat volümü 50 ml.’nin üzerinde olan hastalarda şikayetleri azaltmak hedefiyle doktor denetiminde kullanılmalıdır” dedi.
Cumhuriyet
