Singapur’da eskiciler ‘sıfır atık’ hedefine ulaşmaya yardım edebilir mi?

BBCMadam Ng yaklaşık 30 yıldır eskicilik yapıyor

Singapur’da 30 yıldan fazladır eskicilik yapan Madam Ng’nin yüklü el arabasının gürültüsü, sabahın birinci saatlerinin sessizliğini bozuyor.

Tarihi Tiong Bahru bölgesinin sokaklarında gezen Madam Ng, ülkede ‘karang guni’ olarak da bilinen çok sayıda eskici ya da hurdacıdan sırf biri. Ülkede insanların artık kullanmadığı eşyaları meskenlerinin önünden toplamak, esaslı bir gelenek.

Madame Ng, işi gereği eski gazetelerden içecek kutularına, ikinci el kıyafetlerden artık istenmeyen elektronik aygıtlara kadar pek çok eski eşyayı topluyor, sonra da öteki öbür eskicilere ya da geri dönüşüm fabrikalarına bunları satıyor.

Kökeni Malayca olan ‘karang guni’ tabiri, eskicilerin bu eşyaları taşımak için kullandığı dev kendir çuvallardan geliyor.

Getty ImagesSingapur sokaklarında bir bayan, eski eşyaları toplayıp el otomobiline atıyor.

Günümüzde bu klasik çuvalların yerini, Madam Ng’nin kullandığı üzere dört tekerlekli düz el otomobilleri ya da iki tekerlekli çuval el otomobilleri ile kamyon ve kamyonetler almış durumda.

Madam Ng, neredeyse 30 yıldan fazla evvel, kızlarından birinin yurt dışında eğitim görebilmesi için para biriktirmek gayesiyle bu işi yapmaya başlamıştı.

“O sıralarda 40’lı yaşlarında bir hemşireydim. İşten çıktıktan sonra, gazete, mecmua ve kitap toplamak için etrafta dolanıyordum. Emekli olduğumdan beri de her gün bu işi yapıyorum” diyen Madam Ng, bugün 78 yaşında ve onun yarı yaşındakiler için dahi yorucu olabilecek mesleği yapmaya devam ediyor.

Her gün sabah saat 04:00’te kalkıp yarım saat içinde konuttan çıktığını, mahallede el otomobilini ittirip atılmış gazete ve içecek kutularını topladığını, 4-5 saat sonra işi bitince de konuta döndüğünü söylüyor.

‘Sıfır atık’

Birden fazla ülkede geçmişte kalmış bir meslek olarak görülen eskicilik, Singapur’un gözünde ise, ülkenin hem bugünü, hem de geleceği.

Getty ImagesTrafiğin ortasında el otomobilini ilerletmeye çalışan bir eskici bayan.

Singapur, dünyadaki en pak kentlerden biri olarak biliniyor. Kent devlet Singapur’un asıl geri dönüşümcüleri, başşehrin toplayıcı ordusuna dönüştü.

Singapur hükümeti, sürdürülebilirlik programının 380 milyar dolar büyüklüğündeki ülke iktisadı için kritik bir rol oynadığını düşünüyor.

Mesken ve işyerlerinde geri dönüşüm oranı, 2020 yılında yüzde 52’ye düştü. Bu oran, bir evvelki yıl yüzde 59’du.

SembWasteGeri dönüşüm fabrikalarında çalışan emekçiler.

Singapur’da geri dönüşüm faaliyetlerinden sorumlu Ulusal Etraf Ajansı (NEA) bu düşüşün süreksiz olduğunu söyleyerek sıfır-atık iktisadı planlarının devamına odaklandı.

NEA’nın sürdürülebilirlik kısmının yöneticisi Christoper Tan, ‘karang guni’ olarak bilinen eskici bayan ve erkeklerin, ülkenin bu gayeye ulaşmasında kritik bir rol oynadığını söylüyor.

Tan, “Eskiciler bugünün toplayıcılık prosedürleri için tamamlayıcı olabilir. Hala meskenlerin kapısından geri dönüşüm gereci toplamakla ilgili zorluklar var. Eskicilerin hem güçlü bir ağları, hem de neyin dönüştürülüp neyin dönüştürülemeyeceği konusunda bilgileri var” diyor.

Ülkede çöp toplayıcılığı, atık idaresi ve geri dönüşüm hizmetleri özel dalın elinde. Bu firmalar da ‘karang guni’ personelleri ile çalışıyor.

Gelecek jenerasyon

Bu şirketlerden biri olan SembWaste, toplayıcılar ile irtibat kurmak için ‘ezi’ ismini verdiği bir uygulama geliştirmiş. Bu uygulamayı, tıpkı vakitte konutlarının önünden geri dönüşüme uygun materyallerini toplatmak isteyen Singapurlular da kullanabiliyor.

SembWaste’in yöneticisi Goh Siok Ling, ‘ezi’ ağı üzerinden 100’den fazla karang guni ile iştirak kurduklarını belirtiyor.

32 yaşındaki Aiden Ang ise, bu geleneği devam ettiren yeni neslin bir üyesi.

Telekomünikasyon mühendisliği diploması aldıktan sonra, babasının ayak izlerini takip ederek bir kıyafet geri dönüşüm işi kurmuş.

Covid nedeniyle yaşanan gerilemeye karşın, “uzun vadede bu mesleğin devam edeceğini” düşünen Ang, “Eğitim sayesinde beşerler geri dönüşüm alışkanlığı kazanıyor. Eminim gelecek yıllarda geri dönüşüme katkıda bulunanların sayısı da artacaktır” diyor.

Uygulamaların kullanılmasının ehemmiyetine dikkat çeken Ang, en başta bu mesleği yapmak ve onu geliştirmek konusunda ikna olmasında da, teknolojinin büyük rol oynadığını kelamlarına ekliyor:

“Geri dönüşüm maksadına katkıda bulunmak isteyen Singapur sakinleri için çok kullanışlı bir metot. Biz işletmeciler için de, operasyonların akışı ve ödemelerin daha faal yapılmasını sağlıyor.”

Getty ImagesRestoran ve kafelerle dolu Boat Quay ilçesinde geri dönüşüm toplayıcılığı büyük bir gereksinim

‘Çalışmaya devam etmek istiyorum’

Madam Ng tahminen de bu teknoloji dostu genç jenerasyonun bir modülü değil lakin çabucak işini bırakmaya niyeti yok.

“Topladıklarımı kamyonuyla çalışan bir öteki karang guni’ye satıyorum. Benim üzere öbür daha yaşlı karang gunilerden de atık satın aldığı için, işleri iyi gidiyor” diyor.

Öte yandan Madam Ng üzere yaşı geçmiş olan karang gunilere, bu işin fizikî yüküne karşın çok az fiyat verildiği tarafında tenkitler de var.

Bugünlerde bu mesleğin para ile ilgili olmadığını söyleyen Madam Ng, eşini kaybettiğinden beri kızlarından birinin konutuna taşınmış ve rahat bir ömür sürmüş.

“Fiziksel olarak sıkıntı bir iş. Kızlarım artık durmamı söylüyor ancak meskende oturmaktansa bu işi yapmayı tercih ederim” diyen Madam Ng, şöyle devam ediyor:

“Çok oturmak sizin için ziyanlıdır, bilhassa zihin için çok makûs. Dışarıda el otomobilimle gezdiğimde en azından zihnimi boşaltıyorum.”

Cumhuriyet