Reuters
Çin merkezli Sinovac şirketinin geliştirdiği koronavirüs aşısı CoronaVac’ın üçüncü faz testleri devam ederken Türkiye, bu şirketle 50 milyon doz için kontrat imzaladığını açıkladı. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan 30 Kasım’daki konuşmasında bu aşıların Aralık’ta sıhhat çalışanlarına yapılabileceğini söyledi. Pekala CoronaVac hakkında neler biliniyor?
Üretim tekniği nasıl?
Eski bir yol olan inaktif virüs tekniğine nazaran hazırlanan bu aşıda, enfekte etme özelliğini yitirmiş olan virüs bedene verilerek, bedenin hastalığa bağışıklık kazanması hedefleniyor.
Moderna ve BioNTech aşıları ise yeni bir yol olan mRNA tekniğiyle üretiliyor. Bu aşılar çarçabuk yüksek sayılarda üretilebilirken CoronaVac’ın üretimi için tavuk yumurtası gerekiyor.
BBCAşıların duyurulan satış fiyatları ve uygulanma formuEylül sonunda Euronews’a konuşan Sinovac CEO’su Yin Weidong, Mart ayına kadar birkaç yüz milyon doz aşı üretmiş olmayı hedeflediklerini söylemişti.
BBCYaptırmak mümkün mü?
Evet. Aşı şimdi üçüncü faz deneylerini tamamlamamış ve onaylanmamış olsa da Çin’de para karşılığı yapılıyor.
Time mecmuası, Çin’in başşehri Pekin’deki özel Taihe Hastanesi’nde 300 dolar veren herkesin aşı yaptırabildiğini, her gün yüzlerce kişinin aşı olabilmek için sıraya girdiğini aktarıyor.
Dergiye konuşan Li Shurui, öğrenci olarak İngiltere’ye dönmeden evvel bu aşıyı yaptırmaya karar verdiğini, şimdi onaylanmamış aşının yan tesirlerinden korksa da uzak bir ülkede koronavirüse yakalanmaktan daha fazla korktuğunu söylüyor.
Aşının üretildiği Yivu kentinde ise dozu 60 dolara aşı yaptırmak mümkün.
ReutersÇin, hudut bölgelerinde çalışanlara da şimdi onaylanmamış bu aşıları yapmıştı.
Sıhhat uzmanları ise onaylanmamış aşıların bu halde yapılmasına karşı çıkıyor.
Time’a konuşan Sydney Üniversitesi’nden global sıhhat güvenliği uzmanı Doç. Adam Kamradt-Scott “Bu çılgınlık. Geçmişte şimdi onaylanmamış aşıların klinik deneylerde ziyanlı ve uzun vadeli yan tesirleri olduğu örnekler gördük” diyor.
Mecmua, 1976’da domuz gribi aşısını bir an evvel piyasaya sürmek için ivedi eden ABD’nin, az sayıda kişinin kronik yorgunluk sendromuna yakalanmasına yol açtığını ve bunun da dünyadaki aşı aksileri hareketini alevlendirdiğini hatırlatıyor.
Deneyler ne basamakta?
Sinovac üçüncü faz aşı çalışmalarını ortalarında Türkiye, Brezilya ve Endonezya’nın da bulunduğu ülkelerde sürdürüyor.
Şirketin CEO’su Yin Weidong Türkiye’nin araştırma ve geliştirme kapasitesinin kısıtlı olduğunu, Türkiye’yi seçme nedenleri ortasında bunun da bulunduğunu söylemişti.
Türkiye’de 25 merkezde 13 bin kişi üzerinde yapılan deneyler Ekim’de öncelikle sıhhat çalışanlarıyla başlamıştı.
Kasım’da ise sıhhat çalışanları dışında da denekler kullanılmaya başlandı.
ReutersBir THY uçağı 18 Kasım’da Atatürk Havalimanı’ndan Brezilya’ya Çin üretimi CoronaVac aşısı taşımıştıÇalışmaya katılan bireyler iki kümeye ayrılıyor. Bir kısmına aşı, öteki kısmına boş aşı (plasebo) veriliyor.
Şirketin 18 Kasım’da yaptığı açıklamaya nazaran 700 şahıstan gelen birinci sonuçlar aşının süratli bir halde bağışıklık oluşturduğunu gösteriyor.
Ancak bilim mecmuası Lancet’te yayınlanan bu sonuçlar birinci ve ikinci faz deneylerin sonuçları.
Üçüncü faz deneylere dair rastgele bir bilgi şimdi paylaşılmadı.
Fakat deney grubundan Zhu Fengcai, birinci ve ikinci faz deneylerin yayınlanan sonuçlarının acil kullanım onayı için başvurmaya kâfi olduğunu savunuyor.
Eylül ayında Nature mecmuasında yayınlanan bir makalede, aşının birinci iki faz testlerinde deneklerin yüzde 90’ından fazlasında antikor oluştuğu yer alıyordu.
Brezilya’daki aşı deneyleri, aşı yapılan bir kişinin ölmesi üzerine Kasım başında durdurulmuş, bu mevtin aşıyla bir kontağının olmadığının anlaşılması üzerine deneylere devam edilmişti.
BBC Bilim Muhabiri Pallab Ghosh, aşının uzun vadeli koruyuculuk oranının üçüncü faz çalışmalar tamamlandığında bile bilinmeyeceğini, lakin aşılar insanlara yapılmaya başlandıktan sonra uzun vadeli tesirleri anlayacak kadar vakit geçeceğini söylüyor.
Depolama şartları nasıl?
CoronaVac’ın üretim açısından mRNA tipi aşılar karşısında dezavantajı bulunsa da, depolama ve nakliye açısından değerli bir avantajı var: Olağan buzdolabı sıcaklığında saklanabilmesi.
BBCÜretim yerinden uygulama noktasına kadar soğuk zincirReuters’a konuşan SinoVac araştırmacısı Gang Zeng, aşının 2-8 derece ortasında üç yıla kadar saklanabilme ihtimalinin bulunduğunu söylüyor.
Bu durum bilhassa soğuk zincir yahut altyapısı iyi olmayan ülkelerde kıymetli bir avantaj.
BioNTech/Pfizer aşısının ise -70 derecede saklanması gerekiyor. Aşı beş gün boyunca olağan buzdolabı sıcaklığında dayanıyor.
Moderna aşısının ise -20 derecede altı aya kadar saklanabileceği, olağan buzdolabı sıcaklığında ise 30 güne kadar dayanabileceği belirtiliyor.
Bu aşıların fakir ülkelerde saklanması ve dağıtılmasının önünde lojistik zorluklar bulunuyor.
BBCAşıların aktiflik oranlarıCumhuriyet
