Süleyman Soylu’dan Avrupa Konseyi İnsan Hakları Komiseri’nin mektubuna yanıt

Soylu, “Ülkemizde sivil toplum ve örgütlenme özgürlüğüne ait rastgele bir mahzurun varlığından kelam etmek mümkün değildir” derken, emsal düzenlemelerin Almanya, Fransa ve İngiltere’de de olduğunu savundu. Bakan Soylu, “Yalnızca ülkemize has olmayıp, yurt dışında da misal uygulamalar bulunmaktadır. Anayasal tertibe karşı işlenen hatalar ile ırkçılık, ayrımcılık, terör ve gibisi hataların işlenmesi halinde Almanya’da İçişleri Bakanı, Fransa’da Bakanlar Şurası, Birleşik Krallık’ta Hayırseverlik Komitesi tarafından dernekler hakkında faaliyetten men, misyondan uzaklaştırma ve süreksiz yönetici ataması yapılabilmektedir” dedi.

Kitle İmha Silahlarının Yayılmasının Finansmanının Önlenmesine Ait Aralık ayında çıkartılan kanunda sivil toplum örgütlerine İçişleri Bakanlığı tarafından kayyum atama yetkisi verilmiş, terörden karar giyenlerin dernek yöneticisi olması yasaklanmış, derneklerin internet üzerinden yardım toplamaları halinde ise bu paralara el konacağı ve cezalandırılmaları kararlaştırılmıştı.

Türkiye’de terörle çabaya yönelik yasal düzenlemelerin çok geniş kapsamlı uygulanması nedeniyle sivil toplum örgütleri ve AB’nin yanı sıra Türkiye’nin üyesi olduğu Avrupa Kurulu de yasaya reaksiyon göstermişti. Örgütlenme özgürlüğüne karşı büyük tasayla karşılanan Aralık ayında yapılan bu düzenleme Ankara-Strasburg sınırında tansiyonun yükselmesine neden oldu.

OSMAN KAVALA VE BOĞAZİÇİ ÖRNEĞİ

Mijatovic, Türkiye’de sivil toplum örgütlerine karşı “zorlu ve düşmanca bir ortam” olduğunu belirterek başladığı mektubunda, siyasi telaffuzun insan hakları savunucularını amaç aldığını belirtti. Toplantılara karşı “açık uçlu ve itinasız yasakların” devam ettiğini ve bunun da toplanma özgürlüğüne alışılmamış olduğunu anımsatan Komiser, bu şovlarda polisin çok güç kullandığını bunun son olarak öğrenci aksiyonlarında de görüldüğünü anımsattı. Fakat Komiser bu kısımda direkt Boğaziçi Üniversitesi’ndeki aksiyonların ismini anmadı. Mijatovic akabinde da kelamı hâlâ tutuklu bulunan insan hakları savunucusu, iş insanı Osman Kavala’ya getirdi:

“Avrupa Kurulu yetkililerinin tekrarlanan davetlerine rağmen bir insan hakları savunucusu için AİHM kararının hâlâ uygulanmamış bilhassa tasa kaynağıdır.”

Komiser, mektubunda, yasanın parlamentodan süratle ve sivil toplum örgütlerine danışılmadan geçirilmesini eleştirirken, bunun Türkiye’de uzun müddettir yaşanan “istişare ve insan hakları savunucularının dahil edilmemesinin” bir örneği olduğunu söyledi.

İŞTE MADDEDEN DUYULAN TASALAR

Mijatovic, Türkiye’de terörle çaba mevzuatının eleştirel sesleri kısmaya yönelik olarak kullanılmasının yarattığı tasayı da hatırlatarak, yasaya dair telaşlarını sıraladı:

*Yasanın İçişleri Bakanına bir kişinin vakıf yahut dernek üyeliğini askıya alma hakkı vermesi,

*Yasanın bakana kelam konusu derneğe kayyum atama hakkı vermesi,

*Soruşturmanın sonucuna kadar kelam konusu derneğin faaliyetlerinin askıya alınabilmesi,

*Terör cürmünden mahkum edilenlerin, kabahatlerini çektikten sonra bile dernek idarelerinde vazife almasının yasaklanması,

*Derneklerin ve vakıfların internet üzerinden yürüttüğü yardım toplama kampanyalarına karşı İçişleri Bakanlığı’na Sulh Ceza Hakimliği aracılığıyla 24 saat içerisinde bu kampanyayı engelleme yetkisi verilmesi,

*Bu kampanyaları düzenleyenlere karşı toplanan paralara el konmasının yanı sıra 200 000 liraya kadar ceza kesilmesinin öngörülmesi,

*Hükümetin STÖ’ler üzerindeki inceleme ve denetleme yetkisinin arttırılması.

VENEDİK KURULU HAZİRAN’DA RAPORUNU AÇIKLAYACAK

Bilhassa insan hakları örgütlerinin toplanan bağışlarla faaliyetlerine devam ettiğini ve kamu fonlarının yalnızca hükümetle tıpkı bedelleri paylaşan STÖ’lere aktarıldığını da anımsatan Mijatovic, derneklere yönelik kontrol sürecinin şeffaf yürütülmediğine işaret etti.

Mijatovic, mektubuna son verirken ise Konsey’in en değerli hukuk kurulu olan Venedik Haziran ayında kelam konusu kanunla ilgili görüşünü açıklayacağını duyurdu. Mijatovic mektubunu, “Türk yetkililere, bu gözden geçirme tamamlanmadan kanunu daha fazla uygulamamaları davetinde bulunuyorum” kelamlarıyla bitirdi.

SOYLU: ÖĞRENCİLERİN TAMAMINA YAKINI TERÖR ÖRGÜTÜYLE KONTAKLI

Mijatoviç’in mektubuna, Adalet Bakanı Gül yerine Soylu 4 Mart’ta karşılık verdi. Mektubuna, Türkiye‘nin son 20 yılda sivil toplum ve insan hakları konusunda büyük ilerleme kaydettiğini belirterek başlayan Soylu, birinci olarak da mültecilere karşı Türkiye’nin üstlendiği rolü anımsattı.

Mijatoviç’in toplanma özgürlüğüne yönelik kısıtlamaları ve çok güç kullanımını eleştirdiği mektubunda Boğaziçi Üniversitesi’ndeki olayları, üniversitenin ismini kullanmadan örnek göstermesine, Soylu şu sözlerle cevap verdi:

“Her bireyin görüşlerini lisana getirmesi, yasal ve demokratik bir haktır. Ancak şu bilinmelidir ki; Türkiye Cumhuriyeti barışçıl yollarla fikirlerini tabir eden vatandaşlarımızın ortasına karışmış terör örgütlerine müzahir marjinal küme ve şahısların yasa dışı aksiyonları ile çaba edecektir. Ulusal ve milletlerarası mevzuata uygun bir halde kanunların vermiş olduğu yetkiler ve isimli makamlardan alınan talimatlar çerçevesinde yakalanan şahısların tamamına yakınının terör örgütleriyle temaslı olduğu ortaya çıkmıştır”

Soylu mektubunda, kanunun maksadının “daha tesirli bir kontrolle şeffaflığın sağlanması, vatandaşların iyi niyetli yardım hislerinin suiistimal edilmesinin önüne geçilmesi ve STK’ların daha emniyetli hale getirilmesinin temin edilmesi” olduğunu yazdı.

SOYLU: AMAÇ STÖ’LERİN SESİNİ DUYURMAK

Yasanın dernek kurma, üye olma ve derneklerin faaliyetlerine yönelik bir kısıtlama getirmediğini savunan Soylu, “Ülkemizde sivil toplum ve örgütlenme özgürlüğüne ait rastgele bir mahzurun varlığından kelam etmek mümkün değildir” dedi. Soylu, iştirakçi demokrasiyi teşvik etmek ve STÖ’lerle istişare için Bakanlığı’nda Toplum İstişare Şurası kurulduğunu, 2058 STK’nın ziyaret edildiğini ve 14 120 STK temsilcisiyle anket yapıldığını söyledi. Soylu, “İddia olunduğunun tersine, STK’ların sesini kısmak üzerine değil, tersine seslerini daha fazla duyurmak üzerine inşa edilmiş yeni bir sivil toplum stratejisi belirledik” dedi.

“DERNEK ÜYESİ OLAMAZ DEMEDİK, YÖNETİCİSİ OLAMAZ DEDİK”

Soylu, dernekler kanununda yapılan değişikliğin, “terörizmin finansmanı, karaparanın aklanması ve uyuşturucu cürümlerinden karar giyenlere” yönelik olduğunu belirtti:

“Bu bireylerin derneklerin idare ve kontrol konseylerinde en fazla üç yıl müddetle misyon almaları yasaklanmıştır. Bu hatalardan mahkum olan şahısların, dernek üyesi olmalarına ya da dernek genel şura toplantılarına katılmalarına yönelik rastgele bir yasaklayıcı düzenleme bulunmamaktadır. Bir öbür sözle, bu kararlar, şahısların dernek üyeliğine değil, yönetici olmalarına manidir.”

“BAKAN UZAKLAŞTIRIR, MAHKEME KAYYUM ATAR”

Soylu, bu cürümler nedeniyle dernek vazifelileri ve işçi hakkında başlatılan kovuşturma sonucunda bu kişi ve organların İçişleri Bakanı tarafından vazifeden uzaklaştırılabileceğini ancak yerlerine atamanın lakin mahkeme tarafından yapılabileceğini savundu. Soylu kelamlarını şöyle sürdürdü:

“Bu önlemin kâfi olmaması ve gecikmesinde sakınca bulunması durumunda ise İçişleri Bakanı’nın derneği süreksiz olarak faaliyetten ‘ alıkoyabileceği ve derhal mahkemeye başvuracağı, mahkemenin 48 saat içerisinde faaliyetten süreksiz alıkoymaya ait kararını vereceği; ilgililerin her vakit faaliyetten süreksiz alıkoyma kararının kaldırılmasını talep edebileceği ve mahkemenin bu talebi gecikmeksizin karara bağlayacağı düzenlenmektedir. Bu formda terör örgütleri ve kabahat şebekelerinin dernekleri kullanmasının önüne geçilmesi amaçlanmıştır. ”

“BU YETKİ ALMANYA, FRANSA, İNGİLTERE’DE DE VAR”

Soylu, İçişleri Bakanı’na verilen bu yetkinin öteki ülkelerde de olduğunu savundu:

“Sizin de bildiğiniz üzere bu usul önlemler, sadece ülkemize mahsus olmayıp, yurt dışında da benzeri uygulamalar bulunmaktadır. Anayasal sisteme karşı işlenen cürümler ile ırkçılık, ayrımcılık, terör ve gibisi hataların işlenmesi halinde Almanya’da İçişleri Bakanı, Fransa’da Bakanlar Heyeti, Birleşik Krallık’ta Hayırseverlik Komitesi tarafından dernekler hakkında faaliyetten men, misyondan uzaklaştırma ve süreksiz yönetici ataması yapılabilmektedir. ”

“YARDIM PARASI TOPLAMAYA ERİŞİM ENGELLEME KARARI YARGININ”

Derneklerin internet üzerinden toplayacağı bağışlara yönelik getirilen düzenleme kararının Sulh Ceza Hakimliği tarafından alınacağını belirten Soylu, değişikliğin yalnızca internet ortamındaki müsaadesiz yardım toplama faaliyetlerinin önüne geçmeyi hedeflediğini söyledi. Soylu, derneklere bu türlü bir durumda 200 000 liraya kadar ceza kesilmesinin önünü açan değişikliğin de Mali Hareket Vazife Gücü’nün (FATF) yaptırımların yetersiz olduğuna yönelik talepleri nedeniyle alındığını savundu. Cezalandırmaya ise fiilen ısrarla tekrarlanması halinde başvurulacağını belirtti.

ZORLUKLARIMIZI KABUL EDİN

Soylu mektubunu şu sözlerle bitirdi:

“Ülkemizin terörizm ve terör örgütleriyle gayretinde karşılaştığı olağandışı zorlukları kabul etmeniz bizim için kıymetlidir. Bu uğurda aziz şehitlerimizin canları başta olmak üzere bedeli sayılarla söz edilemeyecek acılara ve maliyetlere katlanmış bir ülke olarak tüm çabamızı daha fazla demokrasi, hukukun üstünlüğü ve insan hakları için sarf etmeye son derece kararlıyız. Sivil toplumla ilgili olarak kozmik unsurlar çerçevesinde yapılan düzenlemeler de vatandaşlarımızın haklarının terör örgütlerince istismar ve ihlal edilmemesi hedefini taşımaktadır.”

Cumhuriyet