Tam kapanmanın psikoloji üzerindeki etkisi: “Ekonomik belirsizlik çaresizlik hissi doğuruyor”
Getty Images
“Bu psikoloji tam kapanma kaldırmaz.”
“Psikoloji falan kalmadı ruhen çöktük.”
“Hak, hukuk, adalet, eğitim, özgürlük, maneviyat, din, gelecek, psikoloji, sıhhat. Hepsini tam kapattınız.”
“Havalar da ısınıyorken baharın en hoş günlerinde aşısı olan bir hastalık yüzünden milyonlar konuta kapanacak. Sıhhat bir yana ruhsal çöküş tavan yapmaya devam edecek. Gerçi kimsede sağlam bir psikoloji kalmadı ancak.”
Bu cümleler hükümetin aldığı tam kapanma kararının akabinde Twitter’da yazılan sözlerden yalnızca bazıları…
Hükümetin 29 Nisan-17 Mayıs tarihleri için aldığı kesintisiz sokağa çıkma kısıtlaması, insanlarda yılgınlığa yol açmış üzere gözüküyor.
Uzman Ruhsal Danışman Seyhan Sevinçler, “Hepimizin üzerinde bir yılın yıpranmışlığı var” diyerek özetliyor bu durumu.
Sevinçler’e nazaran son bir yılda bazılarının koronavirüs yüzünden hastalığa yakalanması, bazılarının yakınlarını kaybetmesi, ekonomik ve toplumsal açıdan yaşanan hırpalanmışlıklar yüzünden insanların psikolojisinde bir tükenmişlik hali var.
Bunun yanı sıra uzmanlara nazaran tam kapanmanın yaratacağı ekonomik zorluk, baharın gelmesine karşın sokağa çıkmanın engellenmesi ve yasakların uygulanmasında adil davranılmaması da insanların tahammülünün azalmasına yol açtı.
“BIKKINLIK VE KISITLANMIŞLIK HİSSİ”
Klinik psikolog Ece Oral Albayrak, son bir yılda pandeminin getirdiği kayıp hissi, ekonomik kurallardaki daralma ve toplumsallaşma gereksiniminin karşılanamamasıyla tahammülün azaldığını söylüyor.
Albayrak, “Tolerans penceresi dediğimiz sıkıntı hislere tahammül etmemizi sağlayan o aralık daraldı, o yüzden artık bıkkınlık ve kısıtlanmışlık hissi geliyor” açıklamasında bulunuyor.
ESNAF NE OLACAK SORUSUNUN TAHLİLSİZ KALMASI
Uzmanlara nazaran pandemi en ağır ruhsal tesirini ekonomik belirsizlik tarafında gösteriyor.
Başşehir Üniversitesi ve Türk Psikologlar Derneği’nden Toplumsal Psikolog Prof. Dr. Doğan Kökdemir’e nazaran tam kapanmaya karşı gösterilen isyanın en büyük sebeplerinden biri de iktisat.
Kökdemir, “Esnaf ne olacak sorusuna bir tahlil duyamadığımız vakit yalnızca o esnafın değil hepimizin canı sıkılıyor” diyerek anlatıyor bu durumu.
DİSK (Devrimci Emekçi Sendikaları Konfederasyonu) Araştırma Merkezi’nin bu yılın Şubat ayında yayımladığı rapora nazaran Türkiye, ulusal gelirine nazaran Covid-19 ile uğraşa dünyada en az nakit takviyesi ayıran iki ülkeden biri.
Raporun IMF’ten derlediği 2020 datalarına nazaran Türkiye koronavirüs için nakit takviyesi olarak yalnızca 7,6 milyar dolar harcadı.
Bu data Türkiye ile tıpkı sınıfta yer alan gelişmekte olan ülke ekonomilerinden Arjantin’de 14,7 milyar dolar.
Tekrar IMF datalarına nazaran Covid-19 için yapılan nakit harcama ve gelir takviyelerinin toplam ekonomik takviyelere oranı Türkiye’de yalnızca yüzde 11 oldu.
“ÇARESİZLİK HİSSİ DOĞURUYOR”
Uzmanlara nazaran yasaklara uyması gereken şahısların maddi kayıplarının telafi edilememesi, itimat hissinin kaybolmasına yol açıyor.
Klinik psikolog Ece Oral Albayrak, “İnsanların uygun kaidelerde, kâfi seviyede kendi varlıklarını sürdürememesi önemli bir korkuyu, öfkeyi beraberinde getirebiliyor. Bu da güçlü bir çaresizlik hissi doğurabiliyor” tespitini yapıyor.
Albayrak’a nazaran bu da ruhsal sorunları ve bayan ile çocuğa yönelik şiddeti artıran bir etmen.
Uzman Ruhsal Danışman Sevinçler ise ekonomik belirsizliğin telaşın artmasına yol açtığını belirterek, “Son bir yıldır son dakika program değişiklikleri çok fazla. Fabrika ayarlarımızla çok fazla oynanıyor” diyor.
KALABALIK PARTİ KONGRELERİ
Koronavirüse yönelik getirilen kimi yasaklara ve kısıtlamalara kimi durumlarda uyulmaması da bilhassa toplumsal medyada uzun vakittir tenkit konusuydu.
AKP’nin kongrelerine kalabalık iştirak gösterilmesi muhalefet partilerinin yansısına yol açmıştı.
En son alınan kapanma kararı bu açıdan da olumsuz karşılandı.
Toplumsal Psikolog Kökdemir’e nazaran tam kapanmanın gerekliliğinin uzmanlar tarafından aylarca lisana getirilmesine karşın olay sayılarının artması ve kapanmanın insanların dışarıda hava alabileceği bir devirde gelmesi öfke yarattı.
Kökdemir, herkesin yasaklara birebir halde uymamasının da adaletsizlik algısı yarattığını vurguluyor:
“Yöneticilerin kendisi bu yasaklara uymuyor. Siyasi partilerin kongreleri yapılıyor, büyük iştirakli cenaze merasimleri ya da düğünler yapılıyor; ve bunu kimin yaptığına nazaran bu yasaklar deliniyor ya da delinmiyor.”
Kökdemir’e nazaran bu durum, vatandaşların yasaklara uyma mümkünlüğünü düşürebilir ve yasaklar karşıt tepebilir.
DIŞARIDA SPOR VE YÜRÜYÜŞ YAPMANIN YASAK OLMASI
Çok sayıda ülkede koronavirüs tedbirleri kapsamında sokağa çıkma yasakları uygulansa da insanların dışarıda spor yapmasına ya da parklarda yürüyüşe çıkmasına müsaade verildi.
Fakat Türkiye’de parklar ve kıyı kenarı yürüyüş parkurları sokağa çıkma kısıtlamaları sırasında kapatıldı.
Uzmanlar bu durumun da akıl sıhhatini olumsuz etkilediği görüşünde.
Klinik psikolog Ece Oral Albayrak, “Dışarıda spor yapabilmek, yürüyüşe çıkabilmek, bedensel aktiviteyi hasebiyle ruhsal sağlamlılığı da etkileyen şeyler. Bunlardan yoksun kalmak dayanaklılığımızı azaltıyor” açıklamasında bulunuyor.
Uzman Ruhsal Danışman Seyhan Sevinçler ise, “Keşke parklara çıkabilseydik, yakınlardaki kıyı yollarına yalnızca yürüme açısından müsaade verilseydi, o vakit beşerler bu kararları biraz daha rahat karşılardı” diyor.
Toplumsal Psikolog Prof. Dr. Kökdemir de açık havanın çocuklara ve yaşı büyüklere kapamanın iyi bir sistem olmadığı görüşünde.
ÇOCUKLAR VE GENÇLER ÜZERİNDEKİ TESİRİ
Öteki yandan uzmanlar, son bir yıldır meskene kapatılan muhakkak yaş kümesindeki insanların psikolojisinin bu süreçten nasıl etkileneceğine ait de dertli.
Toplumsallaşmaya en çok muhtaçlık duydukları devirde olan çocuklar ile gençlerin dışarıda oynamak ve arkadaşlarıyla okulda vakit geçirmek yerine meskende kalmalarının önemli sonuçları olabileceği ikazında bulunuluyor.
Kökdemir bu durumun değerini, “Yetişkinler olarak biz bir yere kadar bununla gayret edebiliriz ya da etmek zorundayız; fakat çocukların elinden toplumsallaşma ya da eğitim haklarını alırsak tamir edemeyeceğimiz hasarlara yol açabiliriz” kelamlarıyla açıklıyor.
Cumhuriyet
