Mudanya ilçesi Tirilye Mahallesi’nde bulunan Aya Yani kilisesi, Mudanya’ya yerleşen 3 papazdan biri olan Aya Yani tarafından yaptırıldı. Uzun yıllar kilisede yaşadığı iddia edilen Aya Yani’nin vefatının akabinde kilise korunmaya alındı. Deniz kenarında bulunan kilise, muhakkak periyotlarda tamirden geçirilerek, günümüze kadar ulaştı. Bölgede yaşayan Rumların göç etmesinin akabinde Aya Yani kilisesi, definecilerin amacı haline geldi. 900 yıldan fazla geçmişi olan kilisenin çatısı büsbütün yok edildi. Kilisenin yer kısmında ise defineciler tarafından bir metreyi aşkın kuyular kazıldı. Kilisenin içerisindeki akustiği sağlayan toprak çanaklar da defineciler tarafından kırıldı. Günah çıkarma odasının tavanında olması gereken oymalı mermerler ise, çatının çökmesiyle birlikte yere düştü.
‘DELİK DEŞİK OLMUŞ’
Kilisenin tarihi hakkında bilgiler veren rehber Kadri Uyanık, “Üç papaz, Bursa’nın Mudanya ilçesine gelerek Tirilye’ye yerleşmişler. Tirilye’yi kurmuşlar. Tirilye’nin belirli yerlerine de kilisiler yapmışlar. Kendilerine ilişkin ömür usullerini seçmişler. Zeytin ağaçlarının, çam ağaçlarının içerisine kiliselerini yapmışlar. Kurtuluş Savaşı’ndan sonra buradaki Rumlar göç etmek zorunda kalmışlar. Bunun akabinde Selanik’ten, Girit’ten gelen Türkler Tirilye’ye yerleştirilmiş. Ancak muhakkak vakitten sonra bizim vatandaşımızı define hastalığı sarmış. Bu tarihi yerlerin, tarihi pahaların içerisine girip aşikâr yerlerde duvarları yıkıp, çömlekleri kırıp, altın aramaya başlamışlar. Yetkililere sesleniyoruz, bu hususun takipçisi olmalarını rica ediyoruz. Her şey delik deşik olmuş” dedi.
‘SAVAŞ ALANI GİBİ’
Uyanık, “Gelenlerin birçok altın aramaya geliyorlar. Akustik testileri kırıyorlar. İçinden altın çıkar fikriyle tarihi yerlere ziyan veriyorlar. Nitekim burası savaş alanı üzere olmuş. Üzücü bir durum. Biz nasıl ki onların mallarına bedel veriyorsak, buradaki vatandaşlarımızın da bu yapılara paha vermelerini isteriz” tabirlerini kullandı.
‘YAKLAŞIK BİN YILLIK’
Kilisenin günümüzde özel mülk statüsünde olduğunu bildiren Uyanık, “Bu kilise 3 papazdan birine ilişkin. İsmi Aya Yani kilisesi. Pelekete kilisesi olarak da bilinir. Çok kıymetli bir kilise. 3 papaz buraya yerleştikten sonra denizin tabanına kilise yapmışlar. Burada inzivaya çekilmişler. Kendi fikirlerini, Tirilye’de yaşayan 5 bin civarındaki Rum’a, dini hususlarda fikir üretmişler. Yaklaşık 1100’lü yıllarda inşa edilen bir kilise. Şu anda özel mülkiyet. İnşallah kısa vakitte bu kilise tadilata girip halkın kullanımına açılır” diye konuştu.
Cumhuriyet
