23 Temmuz – 8 Ağustos tarihleri ortasında düzenlenecek olan Tokyo 2020 Olimpiyat Oyunları, 1896’dan beri düzenlenen Yaz Olimpiyatları’nın 32.’si olma niteliğine sahip.
Fransız Baron Pierre de Coubertine’in teşebbüsleriyle birinci olarak 1896 yılında düzenlenen çağdaş olimpiyatlar, tarihi olaylara tanıklık etti.
Olimpiyat oyunlarının 120 yıllık tarihî gelişimi şöyle:
Birinci çağdaş olimpiyat oyunları 1896’da Atina’da yapıldı. O yıl 43 başka branşta yalnızca 245 atlet yarışırken, son olarak 2012’de Londra’da yapılan oyunlarda 28 olimpik spor kolunda, 205 ülkeden 10 bin 820 atlet gayret verdi. 1896’daki oyunlara katılmak için kendi imkanlarıyla Atina’ya giden Türk güreşçi Koç Mehmet, daha evvelce kayıt yaptırmadığı için karşılaşmalara katılamadı.
1900 Paris Olimpiyatları’nda birinci defa teniste bayan sportmenler gayret etti.
1904 St. Louis Olimpiyatları’na ABD’li sportmenler damgasını vurdu. Toplam 687 atletin katıldığı oyunlarda dağıtılan 280 madalyanın 239’unu ABD’li atletler aldı.
1906 yılında çağdaş olimpiyatların 10. yılı olması nedeniyle orta olimpiyatlar yapılması kararlaştırıldı. Atina’da yapılan bu orta olimpiyatlar, resmi bir nitelik taşımadı.
1908 Londra Olimpiyatları’nda birinci defa oyunlara özel bir stat inşa edildi. Emel kimi spor kısımlarını seyircilere bir ortada sunmaktı. Ayrıyeten kraliyet ailesinin, yarışın çıkışını görmesi için maraton koşusu Windsor Kalesi’nden başlatıldı. Atletler buradan White City Stadı’na kadar 42 bin 195 metre koştu. Bu aralık 1908’den bugüne kadar maratonun standart ölçüsü olarak kaldı.
1912 Stockholm Olimpiyatları’nda 27 ülke ortasında Türk bayrağı birinci defa yer aldı. Oyunlarda Türkiye’yi 2 sportmen temsil etti. Ayrıyeten elektrikli kronometre ve foto-finiş aletleri birinci sefer bu oyunlarda kullanıldı.
1916 Berlin Olimpiyatları 1. Dünya Savaşı nedeniyle yapılamadı.
1920 Anvers Olimpiyatları’na, başta Almanya olmak üzere Avusturya, Macaristan, Türkiye ve Bulgaristan, 1. Dünya Savaşı’nı başlatan ülkeler oldukları gerekçesiyle davet edilmedi. İç içe geçmiş 5 halkadan oluşan ve 5 kıtayı temsil eden olimpiyat bayrağı, birinci kere burada göndere çekildi ve birinci kere tertibi üstlenen kentin seçeceği bir sportmen tarafından, sportmen yemin merasimi yapılmaya başlandı.
1924 Paris Olimpiyatları’na, evvelki oyunlara kabul edilmeyen Almanya, Türkiye, Avusturya, Macaristan ve Bulgaristan da çağrıldı. Lakin Almanya o tarihlerde Fransa ile ortası açık olduğundan oyunlara katılmadı. Bunun üzerine Baron Pierre de Coubertine, dünya gençliğinin ve barışın sembolü olarak kurduğu olimpiyatların, siyasete alet edildiğini öne sürerek Milletlerarası Olimpiyat Komitesi (IOC) başkanlığından ayrıldı.
1928 Amsterdam Olimpiyatları’nda birinci defa olimpiyat ateşi yakılmaya başlandı. Ayrıyeten, atletizm pisti standart bir ölçü olarak 400 metre oldu.
1932 Los Angeles Olimpiyatları’nda 200 metre finalinde ABD’li Metcalfe, öbür iki ABD’li koşucunun akabinde üçüncü oldu. İki gün sonra yayımlanan bir fotoğrafta, pistteki kulvar çizgilerinin yanlış çizildiği ve Melcalfe’nin yarışa 1 metre geriden başladığı ortaya çıktı. Yarışın tekrar edilebileceği belirtildi. Fakat Metcalfe, birinci üç sırayı zati ülkesinin almış olduğunu söyleyerek bunu istemedi. Türkiye, bu oyunlara, yolun uzaklığı ve masrafların çokluğu nedeniyle katılamadı.
1936 Berlin Olimpiyatları’nda Türkiye, futbol, basketbol, güreş, binicilik, bisiklet, eskrim ve yelken kollarında 60 atlet ile yarıştı. Açılışını Adolf Hitler’in yaptığı oyunlarda grekoromen güreşte 61 kiloda şampiyon olan Yaşar Erkan, Türkiye’ye birinci olimpiyat şampiyonluğunu getirdi.
1940 Tokyo ve 1944 Londra Olimpiyat Oyunları, 2. Dünya Savaşı nedeniyle yapılamadı.
1948 Londra Olimpiyatları, 2. Dünya Savaşı sonrası büyük külfetler içinde düzenlendi. Türkiye 68 atletle katıldığı bu olimpiyatlarda, güreşte büyük bir muvaffakiyet kazanarak 6 altın, 4 gümüş ve 1 bronz madalya elde etti.
1952 Helsinki Olimpiyatları’nda Türk güreşçiler, 2 altın ve 1 bronz madalya kazandı.
1956 Melbourne Olimpiyatları’nda Hollanda ve İspanya, Rusya’nın Macaristan’ı işgalinden ötürü boykot kararı aldı. Ayrıyeten yaşanan Süveyş Krizi münasebetiyle Mısır, Lübnan ve Irak da oyunları boykot etti. Oyunlar sırasında Macaristan ve Rusya ortasındaki sutopu müsabakasında olaylar çıktı.
1960 Roma Olimpiyatları’nda, sonradan Müslüman olup ismini Muhammed Ali olarak değiştiren boksör Cassius Clay şampiyon oldu. Türk güreşçiler, o yıl 7 altın ve 2 gümüş madalya aldı.
1964 Tokyo Olimpiyatları, 10-24 Ekim 1964 tarihlerinde düzenlendi. Japonya’nın başşehri Tokyo’da düzenlenen oyunları Japonya İmparatoru Hiro-Hito açtı. 93 ülkenin katıldığı olimpiyatlarda Türkiye 25 atletle temsil edildi.
1972 Münih Olimpiyatları’nda Filistinli bir örgüt, 5 Eylül günü olimpiyat köyünü basarak İsrailli atletleri rehin aldı. 11 İsrailli atletin vefatıyla sonuçlanan bu olay üzerine oyunlara bir gün orta verildi. Öte yandan, birebir yıl Afrika ülkeleri, Rodezya’daki ırk ayrımcılığı münasebetiyle IOC’den bu ülkenin oyunlardan dışlanmasını, aksi takdirde oyunları boykot edeceklerini söyledi. Bu isteklerinin IOC tarafından kabul edilmesi üzerine Rodezya, olimpiyatlara katılamadı.
1976 Montreal Olimpiyatları’nın yıldızı 14 yaşındaki Rumen cimnastikçi Nadia Comaneci oldu. Comaneci, olimpiyat tarihinde hakemlerden 10 tam puan alan birinci atlet oldu ve altı tane daha 10 tam puan alarak kırılması güç bir rekora imza attı.
1980 Moskova Olimpiyatları, 1979’da Sovyetler Birliği’nin Afganistan’ı işgalini protesto emeliyle ortalarında Türkiye’nin de bulunduğu 35 ülke tarafından boykot edildi. Bunun sonucunda madalyaların birçoklarını kazananlar Sovyetler ve Doğu Almanlar oldu.
1984 Los Angeles Olimpiyat Oyunları 28 Temmuz-12 Ağustos 1984’te gerçekleştirildi. Oyunlara 140 ülkeden 6 bin 829 atlet katıldı. Bu defa de Sovyetler Birliği ile onu destekleyen ülkeler Los Angeles Yaz Olimpiyatları’nı boykot etti.
1988 Seul Olimpiyatları’nda Türkiye, 20 yıl ortadan sonra halterci Naim Süleymanoğlu ile altın madalya kazandı. Oyunlar Kuzey Kore, Küba ve Etiyopya tarafından boykot edildi. Bu boykotların bir sonunun gelmesi gerektiğine inanan IOC, bundan bu türlü oyunları boykot eden ülkelerin IOC’den çıkarılacağını ve bir daha davet edilmeyeceğini açıkladı.
1992 Barcelona Olimpiyatları’na 169 ülkeden toplam 9 bin 367 sportmen katıldı. Sovyetler Birliği’nin dağıldığı, Doğu ve Batı Almanya’nın birleştiği bir devirde yapılan olimpiyatlar 1972’den bu yana çabucak hemen bütün ülkelerin iştirakiyle gerçekleşti.
1996 Atlanta Olimpiyatları, Baron Pierre de Coubertin’in kurduğu Çağdaş Olimpiyat Oyunları’nın 100. yılı oldu. Türk atletler, burada 4 altın, 1 gümüş ve 1 bronz madalya kazandı. Halterde Naim Süleymanoğlu peş peşe üç defa altın madalya kazanan tek halterci olarak ismini oyunlar tarihine altın harflerle yazdırdı. Ayrıyeten güreşçi Hamza Yerlikaya, rakiplerine tek puan bile kaptırmadan olimpiyat şampiyonu oldu.
2000 Sidney Olimpiyatları’nda, Türk halterci Halil Memnun altın madalya kazandı. 56 kiloda yarışan Avrupa, dünya ve olimpiyat şampiyonu Halil Keyifli, Sidney’de de silkme ve koparmada yeniden rakipsiz olduğunu gösterdi. Grekoromen güreşte Hamza Yerlikaya, judoda Hüseyin Özkan altın madalyaya ulaşan Türk atletler olurken, özgür güreşte Adem Rahmet ve bayanlar tekvandoda Hamide Bıkçın Tosun, bronz madalya aldı.
2004 Atina Olimpiyat Oyunları’nda 201 ülkeden 10 bin 625 atlet gayret etti. Türkiye’yi 21 bayan ve 45 erkek sportmen temsil etti. Türk atletler 3 altın, 3 gümüş ve 4 bronz madalya elde etti.
2008 Pekin Olimpiyat Oyunları’na Türkiye 20’si bayan, 48’i erkek toplam 68 atletle katıldı. Yüzmede yarışacağı 8 kısımda 8 altın madalya almak gayesiyle Pekin’e gelen ABD’li Michael Phelps, bu maksadına ulaşarak tarihe geçti. Phelps, bir olimpiyatta en çok altın madalya alan atlet, toplamda 14 altın madalyayla oyunlarda en çok altın madalya alan sportmen ve toplamda 16 madalyayla oyunlar tarihinde en çok madalya kazanan erkek sportmen unvanını ele geçirdi.
2012 Londra Olimpiyat Oyunları’nda ABD’li yüzücü Michael Phelps, 18. altınını ve 22. madalyasını elde etti. Phelps, Londra Olimpiyatları’nı 2’si grup olmak üzere 4 altın, 2 gümüş madalyayla tamamladı. Olimpiyat madalyalarını Atina 2004’de toplamaya başlayan başarılı yüzücü, üst üste katıldığı 3 olimpiyatta toplam 18 altın, 2 gümüş ve 2 bronz madalya elde etti.
2016 Rio de Janeiro Olimpiyat Oyunları’nda Phelps altın madalyaları toplamaya devam etti. ABD’li yüzücü Rio’da 5 altın, 1 gümüş madalya alarak toplam madalya sayısını 23 altın, 3 gümüş ve 2 bronza yükseltti. 206 ülkeden 11 bin 303 sporcuyu buluşturan oyunlara Türkiye, 21 kısımda 48 bayan, 55 erkek, toplam 103 atletle katıldı. Rio 2016, Türkiye’nin en fazla sayıda spor kısmında iştirak hakkı elde ettiği Olimpiyat Oyunları oldu. Tertipte tenis, kano ve çağdaş pentatlonda Türkiye’den birinci sefer atlet yer aldı. Türkiye, Rio’da 1 altın, 3 gümüş, 4 altın madalya aldı.
Cumhuriyet
