Ankara Sinema Derneği’nin T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı katkılarıyla düzenlediği Gezici Şenlik, 26. yılında seyircisini Tuncel Kurtiz’in İsveç’teki sürgün yıllarına ilişkin daha evvel gün yüzüne çıkmamış iki sinemayla buluşturacak.
26 Kasım-2 Aralık tarihleri ortasında Ankara’da, 3-5 Aralık’ta Sinop’ta ve 6-8 Aralık’ta Kastamonu’da gerçekleşecek şenlikte İsveç Büyükelçiliği’nin katkılarıyla oluşturulan “Tuncel Kurtiz’in Sürgün Yılları” kısmında “Saç” ve “Bebek” isimli sinemalar gösterilecek.
Beyazperde’de yer alan habere nazaran; daha evvel düzenlediği özel gösterimlerle ‘yol arkadaşı’ Tuncel Kurtiz’in direktör ve üretimci istikametine dikkat çeken Gezici Şenlik bu sefer, onun keşfedilmeyi bekleyen sürgün yıllarını mercek altına alıyor.
1971’de ‘Umut’ sinemasının galasına katılmak için gittiği Cannes Sinema Festivali’nin akabinde meslek ömrüne Avrupa’da devam etme kararı alan Tuncel Kurtiz’in bu kararı 12 Eylül 1980 darbesinin akabinde 1993’e kadar sürecek mecburî sürgüne dönüşür. Avrupa’nın ve dünyanın çeşitli ülkelerinde geçirilen bu 22 yıllık periyotta, usta sanatçı sayısız değerli projeye imza atar. İsveç Sinema Enstitüsü arşivi kayıtlarına nazaran, kelam konusu devirde Tuncel Kurtiz’in oyuncu takımında yer aldığı 9 sinema bulunmakta.
‘SAÇ’ 45 YILIN AKABİNDE BİRİNCİ SEFER GEZİCİ FESTİVAL’DE
Gezici Festival’in maceralı bir arayışın sonunda ulaştığı, Tuncel Kurtiz’in 1976 sonbaharında Niğde’nin Değirmenli köyünde başlayıp Toroslardan İç Anadolu’ya kadar her köyü dolaştığı ve İsveç’te sonlanan, sonraki yıl İsveç Televizyonu’nda gösterilen “Saç” sineması 45 yılın akabinde birinci kere izleyiciyle buluşacak.
Tuncel Kurtiz 1977 yılında gazetemizden Mehmed Kemal’e verdiği bir röportajda sinemanın ana temasını şöyle özetliyor:
“Homeros efsanelerinden bu yana saçın Türkiye bayanı için ne kadar kıymetli bir öge olduğunu görüyoruz. Sevdiği ölünce saçını kesiyor, meyyit ile birlikte saçını da gömüyor. Kutsal bir yanı da var. Buna karşın bugün saçını, güçleşen ekonomik şartlar yüzünden satabilmesi, geleneklerin ve kutsal sayılan birçok göreneklerin değişmesini belgeliyor.”
Biri Anadolu’da saç toplayıcısı, oburu ise bu saçları İsveç pazarına satmayı hayal eden göçmen emekçi, iki karakterinin kıssasını birbirine paralel olarak kurgulayan sinema, evrak niteliğinin yanı sıra kurmacaya yaklaşan yapısıyla da ilgiyi hak ediyor. Ekonomik şartların zorlamasıyla saçlarını satmak zorunda kalan genç kızların çaresizliğini de gözler önüne seren ve 70’lerin sinema anlayışını gözeterek kıymetlendirilmesi gereken sinemanın manzara direktörlüğünü Gani Turanlı üstlenirken, müzikler Zülfü Livaneli’ye ilişkin.
YAŞAR KEMAL KISSASINDAN UYARLAMA ‘BEBEK’
“Tuncel Kurtiz’in Sürgün Yılları” başlıklı kısmında yer alan ikinci sinema ise, 20’yi aşkın kitabı, çok sayıda televizyon belgeseli ve sinemasına rağmen, kıymeti gereğince bilinmemiş İsveçli muharrir ve direktör Barbro Karabuda’nın imzasını taşıyan “Bebek”. Barbro Karabuda’nın yakın dostu Yaşar Kemal’in yurt dışında yayınlanan ve birçok lisana çevrilerek muharririn memleketler arası seviyede tanınmasını sağlayan birinci öyküsünden uyarladığı sinemada Tuncel Kurtiz’in yanı sıra Aliye Rona, Rahmi Saltuk, Tunç Okan ve Güneş Karabuda da rol alıyor
“Bebek”i farklı kılan özelliklerden biri, sinema takımının, şartların da zorlamasıyla, Yaşar Kemal’in dünyasını bu kere Cezayir’in Zeralda kasabasında ete kemiğe büründürmeleri ve Bergman sinemalarından tanıdığımız Harriet Andersson ile İsveç’in tanınmış yıldızlarının sinemada köyün bayanlarını neredeyse kusursuz bir aksanla Türkçe konuşarak canlandırmaları.
Tuncel Kurtiz’in umarsız köylü İsmail’e muvaffakiyetle hayat verdiği sinemada, kendi tarlalarını takım biçen Zala ve İsmail’in hikayesi anlatılıyor. Konutta tek başına doğum yapan Zala’nın hayatını kaybetmesiyle bebeğini yaşatabilmek için sütanne arayan, bir yandan da ağaya borcunu ödemek için çalışmak zorunda olan İsmail’i odağına alan bu Anadolu sineması, 48 yıl sonra yine keşfedilmeyi bekliyor.
Cumhuriyet
