Tunceli’de, koruma altındaki dağ keçilerinin ölümünde ‘koyun sürüsü’ iddiası
Mazgirt ilçesine bağlı Üst Oyumca köyünde yaklaşık bir ay evvel Dünya Tabiat Müdafaa Birliği’nin (IUCN) yayımladığı ‘Nesli Tükenme Tehlikesi Altında Olan Cinslerin Kırmızı Listesi’nde yer alan ve yöre halkı tarafından kutsal kabul edilen 7 dağ keçisi meyyit bulundu.
Bir müddet sonra komşu köy Üst Çanakçı köyünde 8 dağ keçisi meyyit bulundu. İhbar üzerine bölgeye gelen Tabiat Müdafaa ve Ulusal Parklar Tunceli Şubesi takımları, bedeninde mermi izine rastlanılmayan keçilerden numune alarak, Elazığ Veteriner Denetim ve Araştırma Enstitüsü Laboratuvarı’na gönderdi. Yapılan incelemede, birinci bulunan 8 dağ keçisinin bedeninde ‘sphingomonas paucimobilis’ bakterisi tespit edildi. Bu bakterinin, bağışıklığı düşük hayvanlarda vefata neden olduğu öğrenildi. Öteki 7 dağ keçisi ile ilgili sonuç beklenirken, kutsal olarak gördükleri hayvanların vefatları köylüleri endişelendirdi.
‘BU YAŞIMA KADAR BU TÜRLÜ BİRŞEY GÖRMEDİM’
Üst Oyumca köyü Muhtarı Hüseyin Doğan (57), ölümlerin sebebinin bir an evvel ortaya çıkmasını beklediklerini tabir ederek, “Biz bu keçileri meyyit olarak gördüğümüzde Tabiat Muhafaza ve Ulusal Parklar Şubesi’ne bildirdik ve onlar da numune aldılar. Bu vefatlar konusunda çok endişeliyiz. 15 tane tabiatta gördük. Mağaralarda ve ayıların yedikleri de vardır. Onun için sayısını tam olarak bilmiyoruz. Koca bir arazi, hepsini gezme bahtımız yok. Köyümüze yakın açık yerde gördük. Ben bu yaşıma kadar bu türlü bir şeyi ne gördüm ne de duydum. Bu hayvanlar bizim için kutsal, kimse bu hayvanları öldürmüyor, öldürmesine de karşıyız” dedi.
‘BU KEÇİLERİN BU BÖLGEDE APANSIZIN ÖLMESİ TESADÜF DEĞİLDİR’
Kültürel ve Doğal Miras Muhafaza Teşebbüsü Sözcüsü Avukat Barış Yıldırım, bölgede dağ keçilerinin süratli bir biçimde ölmesinin tesadüf olmadığını söz ederek, “Haricen aldığımız bilgilere nazaran bu yaban keçilerinin mevt sebebi buraya ticari hedefle getirtilen koyun sürüleri olarak gösteriliyor. Gerçekten geçen haftalarda yeniden Mazgirt ilçesine bağlı Üst Çanakçı köyünde de 8 yaban keçisi tabiatta meyyit olarak bulunmuştu. Bunlar üzerine yapılan laboratuvar incelemelerinde bir parazit sonucunda öldüğü saptandı. Bu keçilerin bu bölgede aniden ölmeleri tesadüf değil, insan etkileşiminden kaynaklı faaliyetler sonucunda bu bakterilerin bulaştığı son derece açıktır. Yaban hayvanları kesin korunması gereken canlılardır. Bu canlılardan bir tanesi de burada meyyit bulunan dağ keçileridir. Bu keçinin bırakın öldürülmesi yaşadığı habitatlara insan etkileşimi mutlaka yasaktır. Buradaki insan etkileşiminin kaldırılması gerekiyor. Sürülerin sokulmaması gerekiyor. Zira sürülerin yaban keçileri ile teması ie bu bakteriler bulaşıyor. Vilayetimizin yüzde 75’i dağlık ve bu alanlarda şoförlük yapılıyor. Bu koyun sürülerinin mutlak suretle denetim altında tutulması gerekiyor, aksi durumda yaban hayatı popülasyonunun çok güçlü olduğu vilayetimizde yaban keçileri bunlardan etkilenebilir. Mağaraları ve daha yüksek bölümleri de baz alırsak daha fazla mevt meydana gelmiş olabilir” sözlerini kullandı.
‘ÇARE BULUNMAZSA HİÇ KALMAYACAK’
Köy sakini Gülcan Araman da yaban keçilerinin bölgenin sevinci olduğunu lisana getirerek, şunları söyledi:
“Sürekli bu dağlardaydılar, her gün köyümüze geliyorlardı. Sonra baktık, hepsi teker teker ölüyor. Bizler de köpeklerin leş getirmesinden ötürü fark ettik. Bu duruma bir deva bulunması lazım, yoksa hiç kalmayacak. Biz çok üzülüyoruz. Bir aydır hiç göremiyoruz.”
Fırat Üniversitesi Veteriner Fakültesi Mikrobiyoloji Ana Bilim Kısmı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Hakan Kalender de numunelerin ayrıntılı inceleme için Elazığ’dan Tarım ve Orman Bakanlığı’na bağlı Etlik Veteriner Denetim Araştırma Enstitüsü’ne gönderildiğini ve ölümlerin kesin nedeninin o vakit ortaya çıkacağını söyledi. Kalender, “Hayvanlarda, bilhassa dağ keçilerinde kimi viral hastalıklar var. Bu hastalıklar tarafından de ayrıntılı bir incelemenin yapılması gerekiyor. Bildiğim kadarıyla daha evvelki yıllarda dağ keçilerinde viral bir hastalık tespit edilmiş. Hasebiyle büsbütün hastalığın etkenini söyleyebilmemiz için yalnızca bu bakteri istikametinden değil, başka hastalıklar tarafından de incelenmesi gerekiyor. Sonuçlar çıktığında ölümlerin sebebi kesin olarak ortaya konacaktır” dedi.
Cumhuriyet
