Türk Eczacıları Birliği, ‘aşıya güvenin’ başlıklı bir açıklama yayımladı. Koronavirüs aşısı konusunda çalışmalar sürerken bu sürecin pek çok dezenformasyonu, bilimsel temeli olmayan söylentileri de beraberinde getirdiği belirtilen açıklamada, “Öncelikle ölümcül bir pandemi ile karşı karşıya olduğumuzu bir kere daha hatırlatıyor; yalnızca bilime ve bilim beşerlerine prestij edilmesi gerektiğinin altını çiziyoruz.” sözlerine yer verildi.
AŞI ÇALIŞMALARINDA GELİŞMELER
Bugüne kadar tüm dünyada 72 milyona yakın insan COVID-19 virüsüne yakalandı. 1.643.339 kişiyi de kaybetmiş durumdayız (18.12.2020 itibariyle). Beşerler kaygı ve tasayla bu sürecin sona ermesini bekliyor. Fakat bir gün gözümüzü açtığımızda COVID 19 geçmiş olmayacak. Bu büyük felaket, lakin aşıyla ve ilaçla durdurulabilir. Bu nedenle tüm dünya COVID-19’dan korunma ve tedaviye odaklanmış durumda; şu anda 11 aşı, Faz III uygulamasını tamamlamak üzere; yani çok sayıda beşerde bu aşıların aktifliği ve güvenilirliği araştırılmaktadır.
Her ülke kendi kendine aşı geliştirmiyor. Aşı geliştirme süreçleri, dünyanın neresinde olursa olsun Dünya Sıhhat Örgütü tarafından yakından izleniyor. Aşıyla ilgili bildirilen yan tesirler de yeniden Dünya Sıhhat Örgütü’nün bağımsız bilim insanlarınca oluşturulmuş bir komitede bedellendiriliyor. Çeşitli ülkelerde aşı uygulamaları da başladı. Örneğin İngiltere, son bir haftadır tarihinin en ağır aşı kampanyasını yürütüyor.
AŞI ZİYANLI OLABİLİR Mİ?
COVID-19 aşıları ile ilgili en çok baş karıştıran husus, aşılar “Acil Durum Kullanımı” prosedürlerine nazaran yapılmaya başlanacağı söylendiği için yaşanan kitlesel güvensizlik hissi oldu. Hakikaten İngiltere acil durum protokolü uygulayarak aşı kampanyasına başladı. Amerika bir aşıya acil durum kullanım müsaadesi verdi, öbür bir aşıyı da kıymetlendiriyor. Avrupa’da pek çok ülke de emsal bir yolu izleyecek.
Acil Kullanım Onayı birinci kere yapılan bir uygulama değil. Halk sıhhati acil durumları karşısında 1960’lardan beri uygulanıyor. Onay sistemleri uzun sürebildiği için bu sistem daha fazla can kaybı yaşamamak için devreye sokuluyor ve her ilaç ya da aşı için bu onay verilmiyor. Aşının hastalığı önlemede sonuç alıcı olduğuna dair güçlü deliller olması gerekiyor.
COVID-19 AŞILARININ BİLİNEN YAN TESİRLERİ
Aşılama inançlıdır ve aşıların yan tesirleri çoklukla minör (basit, küçük) ve geçicidir. Kolda yanma yahut hafif ateş hissedebilirsiniz. Daha önemli yan tesirler de muhtemeldir lakin bunlar son derece ender görülürler.
Hatırda tutmamız gereken ise şudur:
Bir kişinin bir hastalıktan ya da COVID-19 enfeksiyonundan önemli biçimde ziyan görme mümkünlüğü, COVID 19 aşısından ziyan görme olasılığından çok daha fazladır.
AŞI TERSLİĞİ HALK SIHHATİNE ZİYAN VERİR
Aşı yolu ile bağışıklama, hastalıkların önlenmesi ve mevt oranlarının düşürülmesi noktasında çok kıymetlidir. Kolay ve maliyet aktif olması ise toplum sıhhati açısından kıymetini artırmaktadır. Bugün kullandığımız pek çok aşı onlarca yıldır milyonlarca beşerde kullanılmış ve test edilmiştir. Yeni aşılar için, tüm ilaçlarda olduğu üzere, her aşının bir ülkede uygulanmadan evvel kapsamlı ve titiz testlerden geçmesi gerekir. Kullanıldıktan sonra, onları alan beşerler için inançlı olduklarından emin olmak için daima olarak izlenmeleri gerekir.
Tıbbi ve sağlam eserler olan aşılar; sırf aşılanmış bireyi değil, birebir vakitte aşılanmamış bireyleri ve münasebetiyle toplumu da korumaktadır. Aşılar, milyonlarca insanın ömrüne sağlıklı olarak devam etmesini sağlamaktadır.
COVID-19 pandemisinin gidişatı göz önüne alınırsa aşı aykırılığı COVID-19 salgınının yıllarca sürmesi ve milyonlarca cana mâl olması manasına gelmektedir. Böylesi bir salgında aşı yaptırmamak oburunun canına kast etmek manasına gelmektedir.
DEZENFORMASYONUN KARŞISINDA BİLİME GÜVENMELİYİZ
Türkiye’ye Çin’den gelecek COVID-19 aşısı için geri sayım sürüyor, kelam konusu aşının aralık sonu itibariyle Türkiye’ye gelmesi öngörülüyor. Aşılamanın yüksek riskli kümeden başlayarak etap etap uygulanacağı biliniyor. Bir yandan da sıhhat kuruluşları aşı uygulaması ile ilgili hazırlıklarına devam ediyor. Bir aşının ülkemizde uygulanabilmesi için öncelikli olarak Sıhhat Bakanlığımızdan onay alması gerekmektedir. Sıhhat Bakanlığının aşı ile ilgili ünitesinde, aşının daha evvel uygulandığı şahıslara ilişkin klinik bilgilerin ilgili kurullarca kıymetlendirilmesi, aşı için gerekli laboratuvar araştırmaların eş vakitli olarak sürdürülmesi, elde edilen sonuçların aşıyı geliştirmiş ülke sonuçları ile karşılaştırılması ve onaylanması etapları gerçekleştirildikten sonra ruhsatlandırılarak kullanıma sunulması kelam bahsidir.
Bilindiği üzere aşılar, hastalık yapan organizmaya ilişkin protein yapıların beden tarafından tanınması ve immünizasyonun başlatılması için, o organizmanın zayıflatılmış ya da öldürülmüş hallerinin (inaktif) enjekte edilebilen formüllerdir. Klâsik (konvansiyonel) aşı üretimi, virüsün çok ölçüde üretilmesi, daha sonra inaktif hale getirilmesi (hastalık yapan özelliğinin ortadan kaldırılması) ve enjekte edilebilir farmasötik forma sokulması etaplarını içerir. Böylece bedene uygulanan inaktif virüse karşı immün cevap oluşturulur ve daha sonrasında karşılaşılacak hastalık yapan organizmaya karşı immün cevabın daha çabuk ve tesirli olarak gelişmesi amaçlanır. mRNA aşı prosedürü ise, hastalık yapan organizmaya ilişkin proteinleri üreten genetik gerecin bedene uygulanması ve beden hücreleri içerisinde bu proteinlerin üretilmesi, üretilen bu proteinlere karşı immün cevap oluşturulması basamaklarını içerir. Sonuç olarak, her iki metotta de hedef hastalık yapan organizmaya ilişkin yapıların beden tarafından tanınması ve bunlara karşı savaş başlatmasıdır.
Çin’den gelecek aşı, konvansiyonel aşılar sınıfındadır. Yani, daha evvel kullanımda olan aşıların üretim proseslerini içermektedir ve bu aşının güvenliği yüzlerce insanın katıldığı Faz 2 çalışmalarında kanıtlanmıştır. Bu sonuç, kısa vadede ağır bir yan tesirinin olmayacağı manasına gelmektedir. Faz 3 çalışmaları ise Endonezya, Brezilya ve Türkiye’de sürmektedir. Bir öteki deyişle, aşının güvenliğinin sağlaması yapılmış durumdadır, fakat gözetici olup olmadığını önümüzdeki süreç gösterecek. Bunun yanı sıra toplumda gözetici kalkan sağlanması için toplumun çok büyük bir kısmının aşılanması gerekiyor. Bu durum aşılama başlasa dahi önlemlere devam edilmesi gerektiği manasına geliyor.
Aşının etkililiği ve güvenliği iki başka kıymetlendirme gerektirir. Bu aşıyı yaptırdığımızda bize bir şey olmayacak, bunu çalışmalar gösterdi. Fakat COVID-19’dan tam olarak koruyup korumayacağını şimdi bilmiyoruz. Öbür yandan salgından korunmak için toplumun çok büyük bir çoğunluğunun aşıyı olması gerekiyor. O nedenle, sıhhat çalışanları ve riskli hastalarımızdan başlayarak, aşımızı olacağız ve makul bir müddet geçene kadar da maske – aralık – hijyen tedbirleriyle yaşamaya devam edeceğiz.
Pandemi münasebetiyle sıhhat sistemi ile ilgili çok büyük bir yükle karşı karşıyayız. Sıhhat sisteminin kapasitesi farklı açılardan aşılmış durumda ve her gün artan hadise sayılarına, pek çok insanın ömrünü kaybetmesine şahitlik etmekteyiz. Bu derece kısa müddette aşı çalışmalarının muvaffakiyete ulaşması ise bilimin hurafeler karşısında, bilim insanlarının COVID-19 karşısında zafer kazanmak üzere olduğunun göstergesi. Zaferin nihayete ermesinin önündeki temel nedenlerden birisi aşı aykırılığı. Bu gerçek asla unutulmamalı, aşı konusunda sıhhat erki, bilimsel otoriteler, sıhhat meslek örgütleri, uzmanlar dışında kimseye prestij edilmemeli; aşılama konusunda temel siyaset ise aşıyı olabildiğince yaygın, fiyatsız biçimde uygulayarak salgının önüne geçmek olmalıdır.
Cumhuriyet
