Başşehir Üniversitesi’nden Doç. Dr. Halil Özcan, Türkiye ile Arnavutluk’un, Ulusal Çaba sırasında bâtın muahede imzaladığını ve mutabakatta “Kurulacak Arnavutluk meclisinde rejim konusu belirlenecek ve halk iktidarının sağlanması için her türlü ihtimam gösterilecektir” hususunun yer aldığını söyledi.
Cumhuriyetimizin kurucusu Mustafa Kemal Atatürk’ün ulus egemenliğine olan bağlılığının Ulusal Uğraş sırasında Arnavutluk ile imzalanan mutabakata da yansımasını Doç. Dr. Halil Özcan, Cumhuriyet’e anlattı. Birebir periyotta işgal altında olan Arnavutluk ile 12 unsurluk kapalı bir muahede imzalandığını söyleyen Özcan, metni Yunan kaynaklarında bulduklarını söyledi. Muahedeye nazaran, TBMM’nin Arnavutluk’a dayanak sağlamayı taahhüt ettiğini belirten Özcan, mutabakata “Kurulacak olan Arnavutluk meclisinde rejim konusu belirlenecek ve halk iktidarının sağlanması için her türlü ihtimam gösterilecektir” hususunun eklendiğini vurguladı. Özcan, şunları kaydetti:
“Mustafa Kemal, uğraşa başladığında ülkesinde millet egemenliğine dayalı, tam bağımsız ulusal bir devlet kurmak istiyordu. Aslında millet egemenliğine dayalı siyasi sistemin ismi cumhuriyetti. Atatürk’ün olaylara üniversal açıdan bakarak milleti için istediği bağımsızlığı ve millet egemenliğini yani Cumhuriyet’i, bir öteki mazlum ülke için de istiyordu” dedi. Bu kapsamda, 21 Ocak 1925’te Arnavutluk’ta cumhuriyetin ilan edildiğini, 31 Ocak 1925’te ise Ahmet Zogu’nun cumhurbaşkanı seçildiğini aktaran Özcan, “Zaman ilerledikçe İtalya’dan daha fazla dayanak alan Zogu, yetkileri kendi elinde toplayarak rejim değişikliğine gitti. Arnavutluk meclisi, 1 Eylül 1928’de, Zogu’yu kral ilan etti” tabirlerini kullandı.
‘HALKA İHANETLE SUÇLADI’
Zogu’nun krallığına Türk basınının büyük reaksiyon gösterdiğini söyleyen Özcan, “Tiran elçisi Tahir Lütfi Beyefendi, derhal Ankara’ya çağırıldı” dedi. Bir gün sonra da Atatürk’ün, Fransız “Petit Parisen” gazetesine konuştuğunu aktaran Özcan, “Atatürk, Zogu’yu cumhurbaşkanlığı yeminini bozmakla ve halkına ihanet etmekle suçladı. Mülakatın birtakım kısımları İngiltere’de 8 Ekim 1928 günlü üç gazetede yayımlandı. Bu mülakat, 11 Ekim günü Vakit gazetesinde de Atatürk’ün ‘Bunu kabul etmek o denli mi? Hayır, hayır. Hiçbir vakit kendisini kral tanımayacağım, tahminen bütün cihan tasdik eder. Ne olursa olsun ben bu adamın krallığını tasdik etmeyeceğim’ cümleleriyle yer aldı” sözlerini kullandı.
Arnavutluk Dışişleri Bakanlığı’nın, Atatürk’ün beyanatına ait tekzip talep ettiğini lakin tekzip yayımlanmadığını, bilakis Atatürk’ün kararlı halinin sürdüğünü vurgulayan Özcan, “Atatürk, Arnavutluk’ta halkın, parlamentonun, hükümet ve hatta Zogu’nun en yakın arkadaşlarının da baskılara direnerek, krallığı kabul etmemesi gerektiği kanaatindeydi. Hem elçinin geri dönmesine müsaade verilmedi hem de Mustafa Kemal ve Türk basınının Ahmet Zogu’ya karşı tenkitleri sürdü” dedi.
Cumhuriyet
