Türkiye Tiyatro Vakfı, destek amaçlı çevirimiçi etkinlikler düzenliyor
Türkiye Tiyatro Vakfı, uzun bir geçmişe sahip değil ancak tiyatro ismine yapılan çalışmalar geniş bir bellek oluşturuyor. Aslında kurulma hedefi da tiyatro sanatına boyut katmak, ülkemizde yerleşik bir geleneğe sahip tiyatro alanında kapsayıcı ve bütünlüklü bir arşiv oluşturmak üzere konseyi. Bu uzun ve sonu olamayan yolda, bir küme tiyatro insanı ve akademisyen yürümeye başladı.
– Tiyatro Vakfı olarak neler yapıyorsunuz?
Birinci ve asal maksadı Türkiye Tiyatro Müzesi’ni yapılandırmak olan Türkiye Tiyatro Vakfı, çalışmalarını iki ana yoldan sürdürmekte. Bunlardan birincisi, direkt müzeye yönelik altyapı çalışmaları olarak nitelendirilebilecek olanlar, ikincisi ise çevrimiçi etkinlikler.
‘DEĞERLİ MATERYALLER BİRİKTİRDİK’
– O vakit öncelikle tiyatro müzesiden bahsedelim, neler yer alıyor ve alacak bu müzede?
Yitirdiğimiz her tiyatro bireyiyle birlikte tiyatro belleğimizin de yok olmasını durdurabilmek için ulaşabildiğimiz ve bize bağışlanan her türlü malzemeyi tasnifleyip kayda geçiriyoruz. Çağdaş arşivleme ölçütlerine uygun olarak kurguladığımız bir envanter programıyla arşivi dijitalleştirerek kayıt altına alıyoruz. Kapsamlı arşiv ve koleksiyonları şu basamakta kabul etmememize rağmen elimizde Türk tiyatrosu açısından epeyce pahalı gereç birikti.
2018 yılında İÜ Tiyatro Eleştirmenliği ve Dramaturji Kısmı son sınıf öğrencileri ile birlikte, muhakkak kitaplıkların dijital kataloglarıyla sınırladığımız bir literatür envanteri oluşturmaya başladık. Hedefimiz Türk tiyatrosu üzerine yayımlanmış tez, kuramsal kitap, biyografi, araştırma vb. tek kaynak üstünden görüntülenmesini sağlamak. Artık sona yaklaştık ve 2200’den fazla yayının girişini yapmış bulunmaktayız. Akabinde sıra dijital alana aktarılmamış kitaplıklara gelecek, sonra müzeler, özel koleksiyonlar, arşivler vb.
Tiyatro kültürümüzü tüm katmanlarıyla bir ortaya getirmeyi önemsiyoruz. Bu çerçevede tiyatromuzun oluşumunda büyük yeri olan Türk, Ermeni, Rum ve Yahudi tiyatrosuyla da yakından ilgiliyiz.
– Bir tiyatro belleği standı bu saydığınız maksatlara katkı sağladı mı?
Katiyen evet. Hrant Dink Vakfı ve Yapı Kredi Kültür Sanat’la ortaklaşa düzenlediğimiz “Kulis: Bir Tiyatro Belleği, Hagop Ayvaz” standı bize çok şey öğretti, yol almamızı sağladı.
Bunların yanı sıra her biri kendi alanında Türk tiyatrosuna değerli katkıda bulunmuş şahıslarla kelamlı tarih yapıyorduk. Türk tiyatrosunun kelamlı belleğini görsel ve işitsel olarak kayda aldığımız bu görüşmelerle tanıklıklara dayanan, öznel bir cins sivil tarih oluşturmaya çalışıyorduk ancak ne yazık ki salgın nedeniyle durdurmak zorunda kaldık.
– Çevrimiçi etkinliklere gelecek olursak mayıs ayında ne bekliyor tiyatro severleri?
Mayıs ayımız epeyce ağır ve enteresan bahislerin konuşulup tartışılacağı bir ay olacak.
“Tiyatromuzda Tarih Konuşmaları” kapsamında, 7 Mayıs Cuma günü araştırmacı muharrir Nesim Ovadya İzrail, “Osmanlı ve Türk Tiyatrosunda Aşod Madatyan” başlıklı bir konuşma yapacak. Türk Ermeni tiyatrosunun vazgeçilmez isimlerinden biri olan ve 1902 yılında sahneye çıkan Aşod Madatyan ölünceye dek tiyatro dünyasından hiç kopmamış ve periyodunun kıymetli olaylarına tanıklık etmiştir. Nesim Ovadya İzrail, sanatkarın yaşantısından, şahit olduklarından yola çıkarak Osmanlı’nın son yıllarının, Meşrutiyet periyodunun ve erken Cumhuriyet yıllarının tiyatrosuna odaklanacak.
“Tiyatromuzda Toplumsal Cinsiyet Konuşmaları”nda 14 Mayıs Cuma günü Hülya Adak konuk olacak. “Absürt Tiyatro Kanonu: Bayan Oyun Müellifleri ve Politika” başlığı taşıyan söyleşide Avrupa ve Türkiye örnekleriyle absürt tiyatroya bakılacak erkek-egemen kalıplarının sorunsallaştırılmasının ehemmiyeti tartışılacak.
Şunu da belirtmek isterim ki hayalini kurduğumuz müzenin bir misyonu da dünden bugüne kalanları araştırmak ve gün yüzüne çıkarmakla yetinmeyip bugünden yarına kalacakları da kayıt altına almak olacak. “Ustalar Ustalarını Anlatıyor”un bunun birinci adımı olduğunu söyleyebiliriz.
– Pekala, çocuklar, onlar için çalışmalarınız, etkinlikleriniz olacak mı?
Türk Tiyatro Müzesi çocuk ve engelli dostu olacağından etkinliklerimizde çocuklara da seslenmek istedik ve onlara özel atölyeler düzenledik. Çocukların ebeveyn eşliğinde katıldığı uygulamalı ve interaktif bir etkinliktir bu. Tecrübeli profesyonellerce yönetilir ve dünya tipinden, masal yazımına ya da tiyatro mimarisine dek çok renkli alanlarda çalışmalar yapar.
Mayıs ayında bir de altı haftalık ikinci çocuk atölyemiz sürecek. Roza Fazilet “hikâye anlatıcılığı” (storytelling) tekniğiyle çocuklara masal anlatırken bir yandan da masalların yapısını öğretecek, onların kendi masallarını yazmalarını sağlayacak. Atölyenin ismi: “Masalların Dünyasında: Kendi Masalımı Yazıyorum”.
HAGOP AYVAZ
– “Kulis: Bir Tiyatro Belleği, Hagop Ayvaz” standı hâlâ devam ediyor. Biraz sergiden bahseder misiniz?
“Kulis: Bir Tiyatro Belleği, Hagop Ayvaz” standını Hrant Dink Vakfı (HDV), Yapı Kredi Kültür Sanat (YKKS) ve Türkiye Tiyatro Vakfı (TTV) ortaklaşa düzenledi.
1911-2006 yılları ortasında yaşamış İstanbullu tiyatro sanatkarı ve yayıncı Hagop Ayvaz’ın ferdî uğraşlarıyla oluşturduğu kapsamlı tiyatro arşivi aşağı üst 19. yüzyılın ikinci yarısıyla 1960’ları kapsamakta. HDV’nin öncülüğünde Mart 2020’den başladık çalışmalara ve bir yıla yakın mühlet boyunca hiç orta vermedik.
Hagop Ayvaz’ın arşivinin lakin küçük bir kısmının yer aldığı stant toplumsal bellek, kimlik ve yer bağlamında Türkiye’nin tiyatro tarihine odaklanıyor. Arşiv genelde üç dillidir (Ermenice, Osmanlıca, Türkçe), stant de üç lisanlı olarak düzenlendi. Kitap ise Yapı Kredi Kültür Sanat tarafından Türkçe ve İngilizce olarak yayımlandı.
Türkiye’nin tiyatro tarihine çoğulcu bir bakış öneren “Kulis: Bir Tiyatro Belleği, Hagop Ayvaz” standı toplumların bir ortada yaşama kültürünün getirdiği zenginliği ziyaretçiye bir defa daha anımsatıyor. Stant, 25 Temmuz 2021’e kadar ziyaret edilebilir.
‘İKTİDAR YARDIMDA BULUNMUYOR’
– Pandemi sürecinde tiyatrolar sıkıntı durumda kaldı. İktidar bu süreçte kâfi bir siyaset izledi mi, sizce? Devlet bu süreçte nasıl bir siyaset izlemeliydi?
Bence iktidar kâfi bir siyaset değil, hiçbir siyaset izlemedi. Yalnız tiyatrolara da değil, hiçbir çalışana yardımda bulunmadı ki! Yapılması gereken son derece kolaydı aslında lakin bizim üzere yönetilen toplumlarda neredeyse olanaksız. Şayet iktidar isteseydi, tiyatroların yöneticileriyle -buna tek kişilik oyunları da katıyorum- birlikte toplantı yapıp çalışan sayısına nazaran ortak bir takviye bütçesinde uzlaşabilirdi. Fakat yapmadı.
Cumhuriyet
