Türkiye’nin İstanbul Sözleşmesi’nden çekilme kararı bugün prestijiyle yürürlüğe giriyor. Milletlerarası Af Örgütü, “utanç verici” olarak nitelediği kararın, milyonlarca bayanı şiddet riskiyle karşı karşıya bırakacağını belirtti.
Af Örgütü Genel Sekreteri Agnes Callamard, yürürlüğe giren kararla birlikte Türkiye’nin bayanların güvenliğinde belirlenen standartlara sırtını döndüğünü kaydetti.
Callamard, “Türkiye’nin kararı, bayanları öldüren, yaralayan ve istismar eden saldırganlara, artık ceza almayacakları tarafında tehlikeli ve sorumsuzca bir ileti veriyor” dedi.
Türkiye’nin bayan haklarında “on yıllar öncesine dönmeye yöneldiğini” savunan Callamard, bayanların Türkiye ve dünyada karara itiraz ettiklerini ve direndiklerini belirtti.
Türkiye’nin İstanbul Kontratı kararı
Türkiye, 2011’de mukaveleyi birinci imzalayan ülke olarak tarihe geçti, akabinde 20 Mart 2021’de Cumhurbaşkanlığı kararı ile muahededen çekildiğini açıkladı.
Bayan hakları savunucuları ve insan hakları örgütlerinin, bayana karşı şiddeti ve bayan cinayetlerini önlemek için kritik olduğunu vurguladığı muahedeyi, bu süreçte Avrupa Kurulu üyesi 34 ülke onayladı, Avrupa Birliği’nin yanında 12 ülke de imzaladı.
Bayan hakları savunucuları, avukatları ve insan hakları örgütleri, İstanbul Mukavelesi’nin bayana karşı şiddeti ve bayan cinayetlerini önlemekte, bayanları korumakta çok değerli bir muahede olduğunu vurgulayarak uzun vakittir kaldırılmaması tarafında kampanya yürütüyordu.
Getty ImagesMukaveleye karşı çıkanlarsa, bunun aile yapısına ziyan verdiğini ve içindeki bir hususta yer alan ‘toplumsal cinsiyet’ tabiriyle “LGBT propagandası” olduğunu belirterek, bu mutabakata karşın bayan cinayetlerinin giderek arttığını öne sürüyorlardı.
Mukaveleyi destekleyenler ise mukavele ve devamında yapılan 6284 sayılı kanunun bayanı koruyan güçlü metinler olduğunu, bunların uygulamaya yansıtılması için daha fazla adım atılması gerektiğini ve kontrattan çıkılmasının bayan hakları uğraşında değerli bir kazanımın geri alınması manasına geleceğini söylüyor.
Mukavelenin temel noktaları neler?
Kontratın, hem barış vaktinde, hem de silahlı çatışma durumlarında geçerli olacağı belirtiliyor.
Bayan Cinayetlerini Durduracağız Platformu’nun temsilcisi Gülsüm Kav, 2019’da BBC’ye yaptığı açıklamada, BBC’ye yaptığı İstanbul Mukavelesi’nin 4 temel taşı olduğunu belirtmişti:
“Sözleşme birinci olarak önleyici önlemlerden kelam ediyor. Şiddetin çıkmaya cüret bulamayacağı bir toplum yaratın. Bu da eşitlikçi toplumdur. Toplumsal cinsiyet eşitliğini bütün topluma, eğitimler de dahil olmak üzere her türlü yolla yayın.
Getty Images“İkincisi, çabucak bu türlü bir toplum yaratamayabilirsiniz, şiddet eski ve esaslı bir sorun diyerek anlayışlı davranıyor kontrat imzacı devletlere. Çabucak bu türlü bir toplum yaratamazsan, tehdit kelam mevzusuysa, bayanları faal, etkin koru diyor. Yani bizim için 6284 sayılı kanunu tam uygula diyor.
“Üçüncü adımda da diyor ki, önleyici bir toplum yaratamadın, bayanı korumak istedin ancak koruyamadın, ola ki bir bayan ziyan gördüyse, o vakit en azından faal kovuşturma yap ve aktif ceza sitemi olsun, adaleti sağla.
“En son olarak da, kontrat artık anlayışlı değil, talepkâr. Bunları yapıyorsan bile yetmez, bana bayanları geleceğe dönük nasıl güçlendireceksin, onu göster diyor.”
AFPKadın hakları savunucuları 2019’daki Emine Bulut cinayetinin akabinde İstanbul Mukavelesi’nin uygulanması davetiyle Türkiye’nin pek çok kentinde protesto gösterisi düzenlemişti.Mukavele bayana karşı şiddeti nasıl tanımlıyor?
Mukavelede, “kadına karşı şiddet” tarifi, “ister kamu ister özel yaşamda” meydana gelsinler, her türlü fizikî, cinsel, ruhsal yahut ekonomik şiddeti, şiddet tehdidini ve ayrımcılığı içeriyor.
Mukavele, “Aile içi şiddet”i ise, “mağdurla tıpkı ikametgâhı paylaşmakta olsun yahut olmasın yahut daha evvel paylaşmış olsun yahut olmasın, aile içinde yahut aile ünitesinde yahut mevcut yahut daha evvelki eşler yahut birlikte yaşayan bireyler arasında” tanımlıyor.
Cumhuriyet
