Barış Manço, İsmail Hakkı Manço ile Türk müziği sanatkarlarından Rikkat Uyanık çiftinin çocukları olarak 2 Ocak 1943’te, Üsküdar’da dünyaya geldi. Anne ve babası 3 yaşındayken ayrılan Barış Manço, çocukluğunu babasının yanında geçirdi. Kadıköy Gazi Mustafa Kemal Paşa İlkokulu’nda başladığı eğitimine Galatasaray Lisesi’nde devam eden usta sanatçı, babasının vefatının akabinde Galatasaray’dan ayrıldı ve eğitimini Şişli Terakki Lisesi’nde tamamladı.
LİSEDEYKEN MÜZİK KÜMESİ KURDU
Anadolu rock ve pop müziğin önde gelen isimlerinden müzisyen, bestekar, kelam müellifi ve televizyon programcısı Mehmet Barış Manço 1999 yılında ortamızdan ayrıldı. Türkiye’nin yetiştirdiği değerli sanatkarlardan biri olan, sırf Türkiye’de değil, yurt dışında da yaptığı çalışmalarla isminden kelam ettiren Barış Manço vefatının 22’inci yılında yakınları ve sevenleri tarafından anılıyor. Pekala Barış Manço kimdir? İşte usta sanatkarın hayatı…
BARIŞ MANÇO KİMDİR?
Manço, birinci müzik kümesini 1958’de Galatasaray Lisesi‘nde okurken, “Barış Manço ve Kafadarlar” ismiyle kurdu ve birinci bestesini “Dream Girl” ismiyle çıkardı. Ünlü sanatçı, müzik hayatındaki birinci konserini de tekrar Galatasaray Lisesi’nin konferans salonunda verdi. “Harmoniler” kümesiyle 1962’de birinci 45’lik plağını çıkaran Manço, şimdi 19 yaşındayken yayımladığı bu albümde, İngilizce kelamlı “Twist in USA” ve “The Jet” isimli iki kesime imza attı. Usta sanatçı, bu albümün akabinde bir yıl sonra Belçika’da bulunan ağabeyi Savaş Manço’nun yanına giderek, Belçika Hoş Sanatlar Akademisine kaydoldu. Bu okulda fotoğraf, grafik, desen ve iç mimari okuyan Manço, bir taraftan da gece bekçiliği ve garsonluk üzere işlerde çalıştı.
Yabancı müzisyenlerden oluşan “Vahşi Kediler” kümesiyle da bir mühlet çalışan Manço, 1964’te doldurduğu biri İngilizce, ikisi Fransızca üç şarkılık 45’liği Fransa’da yayımlandı. 12 Ocak 1965’te Paris Olympia Konseri’ni veren sanatçı, Mazhar Alanson ve Fuat Güner’in öncülüğündeki “Kaygısızlar” kümesiyle 1967’de “Kol Düğmeleri”ni çıkardı. Devrin aranjman modasına reaksiyon gösteren Barış Manço, “Kızılcıklar Oldu mu?”, “Derule”, “Kirpiklerin Ok Ok Eyle” üzere türküleri rock’n roll ve twist şekillerinde seslendirdi. “Sychedelic” müzik akımından da etkilenen küme, “Ağlama Değmez Hayat” müziğiyle muvaffakiyet yakaladı. “Altın Plak” mükafatı kazanan bu albümün akabinde Barış Manço ve Kaygısızlar, Fransa’ya gitti. Burada plak çalışması yapılsa da albüm uzun mühlet piyasaya sürülmedi ve Kaygısızlar ile yollarını ayıran Barış Manço, 1970’te yurda döndü.
PLATİN PLAK MÜKAFATINI KAZANDI
Sanatkarın 1970’te bestelediği “Dağlar Dağlar” plağı mesleğinde adeta dönüm noktası oldu ve Manço’ya mesleğindeki tek Platin Plak Ödülü’nü kazandırdı. Periyodun ünlü müzisyenlerinden Cüneyd Orhon’un da eşlik ettiği plak, kısa müddette 700 bin sattı. Periyodun ünlü müzik kümelerinden “Moğollar” ile de bir mühlet çalışan Barış Manço’nun, Anadolu turnesi sırasında otobüsü dinamitli hücuma uğradı. Manço’nun saçlarının uzun olması münasebetiyle gerçekleştirildiği öne sürülen akında sanatkarlar yara almadı. Antalya’da ise müzisyenlerden birinin yabancı asıllı olması nedeniyle gözaltına alınan Barış Manço, birinci duruşmada hür kaldı. Barış Manço daha sonra Moğollar’la yolları ayırıp “Kurtalan Ekspres”i kurdu. İsmini İstanbul’dan Güneydoğu’ya giden trenden alan Kurtalan Ekspres’in o yıllardaki takımında Murat Ses, Işık Moray, Celal İtimat, Özkan Uğur ve Engin Yörükoğlu üzere müzisyenler vardı. Kümede ayrılıklar yaşanırken Kurtalan Ekspres’e Manço’nun uzun yıllar birlikte çalışacağı Ahmet Güvenç ve Bahadır Akkuzu dahil oldu.
İNGİLİZCE ALBÜM YAYIMLADI
Askerliğini yedek subay olarak Polatlı ve Amasya’da yapan Barış Manço, daha sonra Kurtalan Ekspres’le Anadolu turnelerine çıktı. Barış Manço, birinci uzunçaları (LP) “2023”ü, 1975’te çıkardı. “Progresif rock” esintileri taşıyan albümde Cumhuriyet’in 100. yılı anısına bestelediği enstrümantal müziği “2023”ün yanı sıra “Yine Yol Göründü Gurbete” ve “Yol Verin Ağalar Beyler” üzere müzikler beğeni topladı. Yurt dışında da başarılı olmayı hedefleyen Manço, Belçika’ya gitti ve 1976’da “Baris Mancho” isimli birinci İngilizce kelamlı albümünü yayımladı. “Yeni Bir Gün” albümünü ise 1979’da müzikseverlerin beğenisine sunan sanatçı “Hey” mecmuasının, “Yılın Erkek Sanatçısı” ve “Yılın Albümü” mükafatlarını aldı. Tıpkı yıl çıktığı Anadolu turnesinin tüm gelirlerini sağır ve dilsiz çocukların eğitimi ve tedavisi için bağışlayan Manço, daha sonra Hollanda, Belçika, İngiltere, Almanya ve Kıbrıs’ta konserler verdi. Belçika’daki konserden dönerken 24 Ağustos 1979’da Edirne’de bir trafik kazası geçiren Manço, bir mühlet sahnelerden uzak kaldı ve 1981 yılının sonlarına gerçek “Sözüm Meclisten Dışarı” albümüyle büyük beğeni topladı. “Gül Pembe”, “Ali Muharrir Veli Bozar”, “Alla Beni Pulla Beni” üzere hit müziklerin yanı sıra en iyi Türkçe kelamlı rock müziklerinden “Dönence”yi de barındıran albümün pek çok müziği, bir mühlet TRT’nin denetleme konseyine takılarak, televizyon ve radyoda çalınamadı. Halkla kurduğu bağı 1983’te “Estağfurullah Ne Haddimize”, 1985’te “24 ayar”, 1986’da “Sahibinden İhtiyaçtan” albümleriyle güçlendiren Manço, 1989’da “Darısı Başınıza”, 1992’de “Mega Manço”, 1995’te “Müsaadenizle Çocuklar”, 1996’da “Live in Japan” albümlerini sevenleriyle buluşturdu.
“7’DEN 77’YE” PROGRAMINI TRT’YE KABUL ETTİRDİ
Daha evvel kısa bir evlilik yapan Barış Manço, 1979’da Lale Çağlar’la dünya konutuna girdi ve çiftin “Doğukan Hazar” ve “Batıkan Zorbey” ismini verdikleri iki oğulları oldu. Usta sanatçı, sinema sineması olarak yalnızca direktör Oksal Pekmezoğlu’nun 1975’te çektiği “Baba Bizi Eversene” sinemasının başrolünde yer aldı. Barış Manço, yaklaşık 15 yıl boyunca planladığı “7’den 77’ye” programı projesini, 1988’de TRT idaresine kabul ettirmeyi başardı ve çocuklara öğütler verdiği “Adam Olacak Çocuk”, yaşlılara hürmetin değerine dikkati çektiği “İkinci Kahvaltı”, dünyayı dolaştığı “Dönence” ve Türkiye’yi dolaştığı “Dere Zirve Türkiye” üzere kısımları olan programı, TRT 1, TGRT ve ATV’de 1988-1998 yılları ortasında 10 yıl boyunca her pazar öğlenden evvel yayımlanarak, güç bir rekora imza attı.
5 BAŞKA KITADA 800 BİN KİLOMETRE YOL KAT KATETTİ
“Türk televizyonlarının birinci gezgini” olarak da gösterilen Barış Manço, 5 kıtada 140 değişik yörede 800 bin kilometreye yakın yol katetti ve 1990’da Ertuğrul Fırkateyni’nin Japonya’ya gelişinin 100. yılı hasebiyle düzenlenen “Türk-Japon dostluğu” aktiflikleri kapsamında gittiği Japonya’da büyük bir coşkuyla karşılandı. Verdiği konserlerde müziklerinde Japonca kelamlara de yer veren Barış Manço’ya “Min-On Vakfı Yüksek Gurur Madalyası” verildi. Manço, buradaki konser kaydını da “Live in Japan” ismiyle yayımladı. Türk dünyası ile de çok iyi ilgiler geliştiren usta sanatkara, Türkmenistan Devlet Lideri Saparmurat Niyazov tarafından “Türkmen vatandaşlığı” verildi. Belçika ve Fransa da sanatçıyı birçok sefer ödüllendirdi. Müzik hayatını anlattığı “40. Yıl” müziğini besteleyen Barış Manço, bir periyoda damgasını vuran müziklerini yine düzenleyerek seslendirdi.
VEFATI
Barış Manço, 31 Ocak 1999‘da gece saat 23:30 civarında İstanbul’un Moda semtindeki meskeninde kalp krizi geçirdi ve kaldırıldığı Siyami Ersek Göğüs-Kalp-Damar Cerrahisi Hastanesi’nde birebir gece saat 01:30’da hayatını kaybetti. 1991 yılında Devlet sanatkarı unvanı alan Manço’nun cenazesi için devlet merasimi düzenlendi. 3 Şubat 1999 tarihinde üzerinde Galatasaray bayrağı da bulunan Türk bayrağına sarılı naaşı Atatürk Kültür Merkezi’ne getirilerek merasim düzenlendi, ardından Levent Mescidi’nde cenaze namazı kılındı ve Kanlıca’daki Mihrimah Sultan Mezarlığı’nda toprağa verildi.
ALDIĞI MÜKAFATLAR
1980’de “Altın Orfe” Mükafatı, 1987’de “Belçika Kültür Elçisi”, 1991’de “Türkiye Cumhuriyeti Devlet Sanatçısı”, “Hacettepe Üniversitesi Onursal Doktora ve Japonya Soka Üniversitesi Kültür ve Barış Ödülü”, 1992’de “Belçika Krallığı Leopold II Şövalyesi Nişanı” ve “Fransız Kültür Bakanlığı Edebiyat ve Sanat Şövalyesi Nişanı”, 1994’te Kocaeli Üniversitesi Barış Diploması, 1995’te Türkmenistan Cumhurbaşkanlığı Türkmen vatandaşlığı, Pamukkale Üniversitesi‘nden onursal doktora, “Japonya Min-On Vakfı Yüksek Onur Madalyası”, 1997’de “Belçika Liege Prensliği Onursal Hemşerilik Beratı”
Cumhuriyet
