Kültür ve Turizm Bakanlığı müsaadesiyle Urla Çeşme Yarımadası Yüzey Araştırması Projesi çerçevesinde bin 600 kilometrekarelik alanı tarayan bilim insanları, bölgede 2 bin 500 yıl öncesine ilişkin “Afrodit Tapınağı”na ilişkin kalıntılara rastladı.
Mimar Sinan Hoş Sanatlar Üniversitesi Arkeoloji Kısmı Öğretim Üyesi Doç. Dr. Elif Koparal başkanlığında yürütülen yüzey araştırması çalışmaları Urla, Çeşme ve Seferihisar bölgesinde devam ediyor. İyon medeniyetinden izler taşıyan ve yaklaşık bin 600 kilometrekarelik alandaki çalışmalarda, 16’sı geç neolitik periyoda ilişkin 35 prehistorik yerleşim alanı tespit edildi.
Bölgede antik devirde kullanılmış kutsal alan, tümülüs, patikalar, teraslar, köyler, çiftliklerin olduğu 460 yerleşim ünitesi ve peyzaj ögesi tanımlandı. Araştırmalarda tarihi milattan evvel 6 bine uzanan bölgede yaşayan halkın ekonomik ve toplumsal ilgilerine ait bilgiler de elde edildi.
HEYECAN VERİCİ BULUNTU
Doç. Dr. Elif Koparal, alandaki yüzey çalışmalarının 2006 yılında başlatıldığını belirtti. Yarımadanın neolitik devir yerleşimi olduğunun bilindiğini aktaran Koparal, bu çalışma sayesinde bütün bölgede değerli bir toplumsal ve ekonomik ağın ortaya çıktığını lisana getirdi. Elde ettikleri bulgularda o devir insanların birbirlerine muhakkak uzaklıkta yerleştiklerini fark ettiklerini anlatan Koparal, şu bilgileri verdi:
“Yüzey araştırmalarımızda milattan evvel 5. yüzyıla ilişkin Afrodit Tapınağı tespit ettik. Heyecan verici bir buluntu oldu. Tapınağa ilişkin kalıntılar çok etkileyici. Kırsal bir tapınak. Afrodit o periyotta çok yaygın bir kült. Elimizdeki buluntular bu bölgede de Afrodit Tapınağı olduğuna işaret ediyor. Yüzey araştırmasında tapınak bulmak çok rastlanır bir durum değil. Bulduğumuz bölge araçla ulaşılabilecek bir noktada değildi. Patikadan 1,5 saatlik yürüyüşle ulaşılabiliyor. Yerde bir bayana ilişkin heykel modülü bulduk, daha sonra da pişmiş topraktan bayan başı figürüne rastladık. Bulgulardan şunu anladık ki bölgede bir kült alanı olmalıydı. Epigrafik yayınları tarayınca büyük ihtimalle Afrodit Tapınağı olduğu anlaşıldı. Tapınağın etrafında yazıtı da var. ‘Burası kutsal alandır’ diyerek sonu belirliyor. Toprak üzerinden tarama metodu ile tapınak planını da ortaya çıkardık.”
Tapınağa ait birinci buluntuya 2016 yılında rastladıklarını aktaran Doç. Dr. Elif Koparal, bunu da bir makale ile dünyaya duyurduklarını aktardı. Heykelciğin erozyon, yağmur üzere nedenlerle tahrip olduğunu lisana getiren Koparal, “Ama bize söylediği, anlattığı şey çok değerli.” diye konuştu.
DEFİNECİLERE KARŞI BÖLGE HALKIYLA NÖBET TUTMUŞLAR
Yüzey araştırmalarının epey meşakkatli olduğuna dikkati çeken Elif Koparal, geçmiş periyotlara ilişkin buluntulara ve bilgilere ulaşmanın ise çok heyecan verici olduğunu tabir etti. Koparal, tarihte toplumun ileri gelenlerinin mezarlarının yer aldığı tümülüslere ve neredeyse tamamı kutsal alan olarak kullanılan mağaralara ait olarak da değerli bilgiler elde ettiklerine işaret ederek tarihi alanlara yönelik en büyük tehdit ögelerinin ise defineciler ve kentleşme olduğunu vurguladı. Tarihi yapıtları korumak için lokal halk ile gayret gösterdiklerini vurgulayan Koparal, vakit zaman bölgede definecilere karşı birlikte nöbet tuttuklarını kaydetti.
Cumhuriyet
