Kurdeşen ya da tıbbi ismiyle ürtiker ciltte ansızın ortaya çıkan ve ortası soluk kırmızı döküntülere sebep olan bir rahatsızlıktır. Halk ortasında kurdeşen dökmek olarak tabir edilen hastalık bedende çoklukla makul bir bölgede ortaya çıkar. Ancak bazen tüm bedeni kaplayan döküntüler de bulunabilir. Döküntülerin boyutları birkaç milimetre ile birkaç santimetre ortasında değişebilir ve birleşerek daha büyük çaplı döküntüler oluşturabilir.
Ürtiker; cilt kızarıklığı, ciltte şişlik ve kaşıntıya neden olur. Döküntülerin en değerli özelliği 24 saat içerisinde tabiatıyla kaybolmasıdır.
ÜRTİKER NEDEN OLUR?
Kurdeşen, beden içinden ya da dışarıdan gelebilecek çeşitli uyaranlarla tetiklenmektedir. Bu uyaranların bir kısmı alerjik sistemler yoluyla, kimileri iltihabi enfeksiyonlar sırasında yahut sonrasında, öbürleri ise soğuk, sıcak, basınç ve efor üzere fizikî tesirler yoluyla kurdeşeni tetikler. Lakin tetikleyicilerden bağımsız olarak bedende kurdeşene yol açan sistemler her hastada büyük ölçüde birebirdir:
Bedenin çeşitli nedenlerle tetiklenmesi sonucunda bağışıklık sisteminin savunma hücrelerinden biri olan mast hücrelerinden histamin ve PAF (trombosit aktive edici faktör) olarak isimlendirilen haberci casuslar salınır.
Salınan bu haberci casuslar ciltte bulunan kan damarlarında genişlemeye yol aça ve damarları plazma ismi verilen kan sıvısı için geçirgen hale getirir.
Sonuç olarak kan plazması damar dışına çıkarak deriye yayılır, bölgesel olarak birikir ve kurdeşen ismi verilen döküntülere sebebiyet verir.
ÜRTİKERİ TETİKLEYEN CASUSLAR NELERDİR?
Kurdeşen hastalığı için tetikleyici çok sayıda mümkün casus vardır. Ürtikere neden olabilecek tetikleyicilerden kimileri;
- Alerjenler: Bilhassa fındık ve kabuklu deniz eserleri
- Enfeksiyonlar: Virüs, bakteri ya da parazitlerin neden olduğu enfeksiyonlar
- Çeşitli hastalıklar: Tiroid hastalıkları, romatizmal hastalıklar
- Böcek zehiri: Arı sokması ve bazen sivrisinek ısırması
- Fizikî etkenler: Soğuk, sıcak, güneş ışığı, ter, basınç üzere fizikî faktörler
- Birtakım ilaçlar: Birtakım antibiyotikler, tansiyon ilaçları ya da ağrı kesici ilaçlar
ÜRTİKER BELİRTİLERİ NELERDİR?
Ciltte etrafı kızarık şişkinlikler belirir. Bunlar milimetrik küçük alanlar formunda olabileceği üzere daha büyük boyutlarda da olabilir.
Şişen cilt alanlarında kaşıntı ve yanma hissi ortaya çıkar.
Lezyonlar en fazla 24 saat içerisinde rastgele bir iz yahut hasar bırakmadan kaybolur. Lakin bu daha sonraki vakitlerde tekrar etmeyeceği manasına gelmez.
ÜRTİKER NASIL TEDAVİ EDİLİR?
Kurdeşen tedavisi birincil olarak; mümkün tetikleyicileri bulmak ve mümkün olduğunca bunlardan kaçınmak formunda ele alınır. Hastanın yediği bir besin ürtikere neden oluyorsa, bu besinin hasta tarafından tüketilmesi yasaklanır. Şayet ürtiker bir ilaç nedeniyle ortaya çıkmışsa, ilgili ilaç tabip tarafından kesilir ve uygun farklı preparatlarla değiştirilir. Arı, yaban arısı, eşek arısı üzere böcek sokması sonucu ürtiker ortaya çıkmışsa ilgili zehre yönelik spesifik immünoterapi tedavisi gerekebilir.
Tedavin her basamağında şiddetli ürtika lezyonlarının olması ve anjioödemin eşlik etmesi durumunda tedaviye sistemik steroid tedavisi eklenebilir.
Ürtiker tedavisinde topikal uygulanan kortizonlu kremlerin yeri yoktur. H2- antagonist ve dapson kullanımı eski tedavi kılavuzlarında yer alırken, sulfasalazin, metotreksat, intreferon, plasmaferez, fototerapi ve intravenöz immunglobulin tedavilerinin ise faydalı olduğuna dair olgu raporları yer almaktadır.
Editör notu: Bu içerik sırf bilgilendirme hedefli olup, kesin teşhis ve tedavi için kesinlikle bir uzmana başvurulması gerekmektedir.
Cumhuriyet
