Getty ImagesUzun Covid her yaştan insanlarda ve sportif, sağlıklı insanlarda da ortaya çıkabiliyor
‘Uzatmalı’ Covid geçiren yani koronavirüse yakalandıktan sonra uzun mühlet sıhhatine kavuşamayan hastalarla ilgili araştırmalar yürüten bilim insanları, çalışmalarının birinci sonuçlarının, teşhisi sağlayacak bir testin geliştirilebileceği konusunda umut verdiğini söylüyorlar.
Londra’daki Imperial Fakültesi’nden araştırmacılar uzatmalı Covid hastası küçük bir küme hasta üzerinde araştırmalar yürütüyor.
Araştırmada uzun Covid geçirenlerin kanında denetimden çıkmış antikorlara rastlandığını söylüyorlar ve bu sayede 6 ila 18 ay içerisinde kolay bir kan testiyle uzun Covid’in teşhisinin mümkün olacağını umuyorlar.
Ulusal Sıhhat Araştırmaları Enstitüsü’nden Dr Elaine Maxwell, birinci bilgilerin “heyecan verici” olduğunu söyledi.
Dr Maxwell Covid-19 enfeksiyonu sonrasında uzun Covid’e yol açan bir dizi farklı şey olabileceğini, ve bağışıklık sisteminin gösterdiği yansıların de buna yol açtığından kuşkulanılan faktörlerden biri olduğunu anlattı.
Lakin uzatmalı Covid’in “karmaşık bir durum” olduğunu da unutmamak gerektiği ikazını yaptı ve farklı tiplerdeki uzatmalı Covid’lerin teşhis ve tedavisinin mümkün olabilmesi için, bütün öbür olası faktörlerin de araştırılması gerektiğine işaret etti.
Uzatmalı Covid şimdi tıpta tam olarak anlaşılabilmiş bir durum değil ve kendisini nefes darlığı, yorgunluk, baş ağrısı ve kas ağrıları üzere belirtilerin, koronavirüs enfeksiyonu atlatıldıktan sonra da uzun mühlet devam etmesi halinde gösteriyor.
Şu anda uzatmalı Covid’i teşhis edecek bir test yok.
Getty ImagesHADİSELERİN SÜRATLE ARTIŞI TELAŞ VERİCİ
Ama Profesör Altmann, İngiltere hükümetinin “Covid ile birlikte yaşama” diye özetlenebilecek planlarının uzatmalı Covid’de de yeni bir dalgayı körüklemesinden kaygı ediyor.
Hükümet 19 Temmuz’da yani yalnızca bir hafta sonra İngiltere’deki koronavirüs tedbirlerinin birçoklarına son vermeyi planlıyor.
Ancak İngiltere’de günlük olay sayısı süratle yükselirken, Profesör Altmann şimdi aşıların insanları hastalığın uzun vadeli tesirlerinden koruyup korumadığının bilinmediğine dikkat çekiyor.
“Eğer günde 100 bin hadiseye yanlışsız gidiyorsak ve hadiselerin yüzde 10 ila 20’sinin uzatmalı Covid’e evirilebileceğini de söyleyebildiğimize nazaran, nüfusumuz aşılı olduğu halde, uzatmalı Covid hadiselerinin artmayacağını kesin olarak söyleyemeyiz.”
‘ÇOK HEYECAN VERİCİ’
Yapılan pilot araştırmada, uzmanlar onlarca şahıstan alınan kan örneklerini karşılaştırdılar ve uzatmalı Covid hastalarının kanında, çabuk iyileşenler ve hiç hastalanmayanlarda bulunmayan antikorlar keşfettiler.
Olağan olarak insanın bağışıklık sistemi hastalıklarla gayret etmek için antikor üretiyor. Ama bazen insan bedeni, kendine ziyan verecek yani sağlıklı hücrelere saldıracak antikorlar üretebiliyor.
Profesör Altmann işte bu antikorların uzatmalı Covid belirtilerine yol açan faktörlerden biri olduğunu düşünüyor.
Kimi insanlarda uzatmalı Covid’in, koronavirüsün bedende varlığını sürdürmesinden kaynaklanabileceğini, başkalarında ise bağışıklık sistemiyle ilgili bir sorun olabileceğini de ekliyor.
Imperial’daki araştırma şimdi birinci evrelerinde, yani şimdi az sayıda beşerle yapılmış bir çalışma ve sayıların artırılmasıyla datalar daha muteber bir halde test edilebilir.
Profesör Altmann, şimdi ellerindeki bilgilerin büyük bir buluş diye nitelenemeyeceğini lakin “çok heyecan verici bir ilerleme” olduğunu söylüyor.
BBCBBC İskoçya muhabiri Lucy Adams geçen Mart ayında yakalandığı Covid’in tesirlerinden 11 ay kurtulamadı sonra tekrar Covid olduUlusal İstatistik Kurumu’nun datalarına nazaran Birleşik Krallık çapında 4 Haziran 2021 itibariyle, uzatmalı Covid geçiren-geçirmiş insanların sayısı 962 bine ulaşmıştı.
Yeniden birebir bilgilere nazaran Birleşik Krallık’ta bir yılı aşkın bir müddettir Covid belirtilerini yaşayan hastaların sayısı 385 bini buluyor.
Uzatmalı Covid çocuklar ve sıhhati çok iyi olanlar da dahil her yaştan insanı etkileyebiliyor ve hastalığı başlangıçta çok hafif belirtilerle atlatanlarda bile ortaya çıkabiliyor.
‘UZUN COVİD OLDUM, SONRA TEKRAR COVİD OLDUM’
BBC’nin araştırma programı Panorama, uzun Covid tecrübesini İskoçya muhabiri Lucy Adams’ın şahsında da bütün ayrıntılarıyla anlatıyor.
44 yaşında sağlıklı ve sportif bir insan olan Lucy Adams pandeminin birinci aylarında 2020 Mart’ında Covid’e yakalandığını, 11 ay belirtilerin bir türlü son bulmadığını anlatıyor.
Nefes darlığı, baş ağrısı, kas ağrıları, görüş bozukluğu aylarca devam eden ve en küçük bir efordan sonra yatağa düşen Adams, en kötüsünün de kimsenin uzun Covid ile ilgili bir bilgisinin olmaması olduğunu aktarıyor.
Ona hastalığında en çok yardımcı olan şey ise, bu rahatsızlığı çeken tek kişinin kendisi olmadığını keşfetmesi olmuş.
11 ay sonra uzatmalı Covid’i atlatmayı beklerken Lucy Adams yine Covid’e yakalanıyor.
Adams, uzatmalı Covid’in kalıcı olmadığını sonunda güzelleşebilen bir hastalık olduğunu da vurguluyor.
HÜKÜMET BU HUSUSTA NE YAPIYOR?
Mayıs ayında Birleşik Krallık hükümeti hastalara özel bakım sağlayacak 89 uzun Covid kliniği oluşturulacağını vadetmişti.
Kurallara nazaran bu kliniklerin hekim nezaretinde olması ve hastalarda Covid-19 tedavileri için hastaneye yatmış olma kuralı aramaması gerekiyordu.
Ne var ki BBC’nin Panorama araştırma programı açılan kimi kliniklerde hekim bulunmadığını ve dördünün de yalnızca Covid nedeniyle hastaneye yatmış hastaları aldığını tespit etti.
Açılan kliniklerin 10 adedine yatabilmek için hastaların 100 günden fazla beklediği, hatta 6 aydan uzun mühlet tam 191 gün kliniğe yatmayı bekleyen olduğu da belirlendi.
İngiltere Sıhhat Hizmetleri BBC’nin bu hususlardaki sorularını yanıtlarken, uzatmalı Covid hizmetlerine 134 milyon sterlinden fazla yatırım yapıldığını ve çocuklar için 15 ünite oluşturulduğunu bildirdi.
İskoçya ve Galler’de ise bu bahiste uzmanlaşmış klinik bulunmuyor. Her iki özerk bölgenin yetkilileri BBC’ye mevcut hizmetleri güçlendirdiklerini söylediler. İskoçya uzatmalı Covid araştırmalarına 2,5 milyon sterlin yatırım yaptığını da açıkladı.
Birleşik Krallık Sıhhat Bakanlığı ise “Hükümet pandeminin başlangıcında ağır hastalar için süratle özel bakım imkanları geliştirdi ve artık birebir süratle ve birebir boyutta bir efor ile uzatmalı Covid geçiren hastalara takviye veriyor” dedi.
Hükümet bilim beşerlerine Covid’in uzun vadeli tesirlerini araştırmaları için 50 milyon sterlini aşkın dayanak verildiğini de bildirdi.
BBC’nin, bilim insanlarının görüşlerinin yanı sıra uzun Covid yaşayanların tecrübelerini de aktardığı Panorama programı Birleşik Krallık’ta 12 Temmuz Pazartesi günü “Uzun Covid: Bir daha güzelleşebilecek miyim?” başlığıyla yayınlanacak.
Cumhuriyet
