Dünya genelinde birinci yılını dolduran Covid-19 pandemisi nedeniyle her gün binlerce kişi hayatını kaybediyor. Ölenleri isimleriyle değil de sayı olarak söz etmenin toplumun ruh sıhhatini olumsuz etkilediğini söyleyen Uzman Klinik Psikolog Kübra Bozkurt, “Covid-19 yas tutma biçimimizi de etkiledi.
Ölmekte olan yakınlarımızı son defa ziyaret etmek, cenazelerinde bulunmak, toprağa vermek, taziyede yakınlarımız ile olmak üzere alışa geldiğimiz paylaşım ve dayanağa dayalı ritüellerden de uzak kaldık. Hem kayıplarımız ile ilgili birbirimize takviye olamıyor hem de yas sürecinde ne yapacağımızı vakit zaman bilemiyoruz. Hasebiyle yas tutma ile başa çıkabileceğimiz gerekli olan bu periyodu yaşayamıyoruz” diye konuştu.
YAS: DERİN ACI
Yası, sevilen bedel verilen bir kişinin hayatını kaybetmesiyle yakınlarının hissettiği derin acı olarak açıklayan Bozkurt, “Yas duygusu, bedel verdiğimiz her obje yahut şahısla bağdaşabilir. Boşanmak yahut sevdiğimiz beşerden ayrılmak, sıhhatimizi kaybetmek, işimizi kaybetmek, maddi istikametten kuvvetli bir sürece girmek, düşük yapmak, emekli olmak, paha verdiğimiz insanın önemli bir hastalığı olması, kıymet verdiğimiz bir arkadaşlığın sonlanması, yaşadığımız travma sonrası güvenlik hissinin kaybı, yas sürecine girme nedenlerine örnek gösterilebilir” sözlerini kullandı.
YASIN BEŞERLER ÜZERİNDEKİ TESİRLERİ
Kişinin iş, aile ve toplumsal hayatını etkilediğini vurgulayan Bozkurt, “Hissettiğiniz derin ıstırap, iştah kaybı, uykusuzluğun başlaması, ilgi duyduğunuz alanlardan uzaklaşmak depresyonda olduğunuzu düşündürtebilir. Fakat depresyonla, sağlıklı geçirilen yas süreci ortasında fark vardır. Yas duygusu vakitle azalır zira depresyonda görülen fikir yapısı ile yas sürecinde aklınızdan geçen fikirler farklıdır. Depresyonda, depresif his durumunu besleyen genel bir ümitsizlik, karamsarlık hakimdir. Bu durum geçmişe bakış açınızı, gününüze bakış açınızı ve geleceğe bakış açınızı tesirler. Sizi fonksiyonsuz hale getirir. İş hayatınızı, aile ve toplumsal hayatınızı tesirler. Yas sürecinde ise bu fonksiyonel durumun bozulması belirli bir mühletle sonludur. Hislerinizi yansıtıp, manevi takviye aldığınızda acınız vakitle azalır ve işlevselliğiniz düzelir” dedi.
YASI SAĞLIKLI GEÇİRMEK İÇİN 13 SİSTEM
Yas sürecini sağlıklı atlatabilmek için 13 metot öneren Bozkurt, bu prosedürleri şöyle sıraladı:
“Yas sürecinin belirli bir müddeti yoktur. Kendinize vakit tanıyın. Acının dinmesi haftalar, aylar hatta yıllar sürebilir.
“Acınızı görmezden gelmek, hislerinizi bastırmak tahlil değildir. Uzun vadede daha önemli meseleler yaşamanıza neden olabilir. Depresyon, anksiyete, unsur kullanımı ve sıhhat sıkıntılarının gelişmesine neden olabilir bastırma davranışı. Hislerinizi kabullenin ve yüzleşin.
“Kayba karşı hissettiğiniz keder, acı olağan bir tepkidir. Tam bilakis ‘Güçlü olmalıyım, görünmeliyim’ niyetiyle hislerinizi yansıtmazsanız, acıyla baş etmekte zorlanırsınız ve yas süreciniz uzar.
“Yas sürecinde ağlamak da doğal hislerinizin dışavurumu olarak olağan kabul edilir. Lakin içinizden ağlamak gelmiyorsa kendinizi zorlamayın. Herkesin, yaşadıkları acıyla baş etme yolu farklıdır. Tıpkı biçimde ağlamayı zayıflık olarak görmek ve ağlamayı bastırmaya çalışmak yahut bilinmeyen ağlamak da yas sürecini zorlaştıracaktır. Üzülmeniz olağan, sevdiğiniz kişiyi kaybettiğiniz için de ağlıyorsunuz. Kimse bunu zayıflık olarak görmez.
“Hayatınız eskisi üzere olmayacak ancak bir noktadan sonra hayatınıza kaldığınız yerden yavaş yavaş başlamanız gerekir. Bu, kaybettiğiniz kişiyi unuttuğunuz manasına gelmiyor. Onu her vakit hatırlayacak ve seveceksiniz ancak kendiniz için ve sizi sevenler için ömrünüze odaklanmanız gerekir.
“Arkadaşlarınızdan ve ailenizden kesinlikle takviye alın. Hissettiğiniz acıyı ve üzüntüyü anlatın. Yalnız hissettiğiniz her an sevdiğiniz biriyle irtibata geçin. Hisleriniz ve niyetleriniz hakkında konuşun.
“Kişinin manevi inançları da yas sürecini daha kolay atlatmasını sağlar. Dua etmek, ibadethaneye gitmek, kaybettiğiniz kişinin daha iyi bir yerde olduğunu düşünmek acınızı hafifletir.
“Fiziksel olarak kendinizle ilgilenmek, duygusal olarak kendinizi desteklemektir. İştahınız olmasa bile yemek saatinde masaya oturup birkaç lokma yemeye çalışın.
“Uykusuzluk sorunu yaşıyorsanız papatya, melisa üzere gevşetici bitki çaylarını ya da uyumadan evvel ılık bir duş almayı deneyebilirsiniz.
“Benzer bir yas süreci geçirmiş olan beşerlerle konuşmak, onlar bu süreci nasıl atlattığını öğrenmek size yardımcı olabilir.
“Hobilerinize, ilgi alanlarınıza yavaş yavaş dönmeye çalışın.
“Acınızı hafifletmek için ilaç yahut alkol kullanmayın. Bu, kısa vadede acınızı bastırabilir ancak acınızı gidermez. Lakin hislerinizle yüzleşmek ve hislerinizi yansıtmak yas sürecini atlatmanıza yardımcı olur.
“Eğer sürecin uzadığını yahut tek başınıza baş edemeyecek kadar üzgün olduğunuzu düşünüyorsanız bir psikolog yahut psikiyatrdan profesyonel yardım alabilirsiniz.”
Cumhuriyet
