Venezuela seçimleri: Maduro’nun kazandığı, muhalefetin boykot ettiği seçimler ülkeye ne getirecek?

Getty ImagesMaduro’nun oğlu Nicolas Ernesto da seçimde yarışan milletvekili adayları ortasında.

Venezuela’da seçmenler, beş yıldır muhaliflerin denetiminde bulunan Ulusal Meclis’te 2026’ya kadar vazife yapacak milletvekillerini seçmek üzere Pazar günü sandık başına gitti.

Muhalefet partilerinin “hileli” olarak niteleyerek boykot ettiği seçimler sonucunda, Maduro’nun iktidar partisinin oyların büyük çoğunluğunu alarak Ulusal Meclis’te (AN) hakimiyet kurması bekleniyor.

Birinci sonuçlara nazaran Venezüella Birleşik Sosyalist Partisi ile müttefikleri 5.2 milyon oydan yüzde 67.6’sını aldı. Lakin seçime iştirak yüzde 31’de kaldı.

Seçimler Venezuela Devlet Lideri Nicolas Maduro ile muhalefet başkanı Juan Guaido ortasında iki yıldır süren gayretin gölgesinde gerçekleşiyor.

2018’de Maduro’nun yine seçildiği başkanlık seçimlerini ülke içinde ve dünyada birçok kesim “özgür ve adil olmadığı” gerekçesiyle reddetmişti. Seçimlerin akabinde başlayan protestoların sonucunda muhalefet başkanı Guaido, Ulusal Meclis, ABD ve 50’yi aşkın ülke tarafından “Geçici Devlet Başkanı” ilan edildi.

Guaido idaresinde bulunan 277 sandalyeli Ulusal Meclis, Maduro’nun sosyalist PSUV partisi tarafından yönetim edilmeyen tek devlet organıydı. Lakin Pazar günkü seçimlerin sonucuna nazaran bu durum değişecek.

ABD Dışişleri Bakanı Mike Pompeo ise seçimleri “hileli ve düzmece” olarak tanımlayarak, “Gayrimeşru Maduro rejimi tarafından duyurulan sonuçlar Venezuela halkının iradesini yansıtmıyor” dedi.

Venezuela Dışişleri Bakanı Jorge Arreaza da ABD’li mevkidaşına Twitter’dan cevap vererek, “Kendi işverenine (ABD Lideri Donald Trump) nazaran ABD seçimlerinde hile yapılmıştı” dedi.

Pazar günü gerçekleşen seçimlerle ilgili öne çıkan beş kritik nokta şöyle:

1. Tek taraflı tablo

Maduro’nun iktidar partisi, seçimlerde “Gran Polo Patriótico” (Büyük Yurtsever Cephe) olarak bir ittifak sistemiyle hareket ediyor.

İttifak, geçmiş önder Hugo Chavez’in partisi olan ve Maduro ile yola devam eden Venezuela Birleşik Sosyalist Partisi’nin (PSUV) önderliğinde birçok sol partinin bir ortaya gelmesinden oluşuyor.

Maduro’nun liderlik ettiği hareket devlet kaynakları ve medyanın da dayanağıyla “Ulusal Meclis’i geri alma” maksadını belirledi. Ulusal Meclis, 2015’teki seçimlerde sosyalist idareye muhalefet eden milletvekillerinin denetimine geçmişti.

Getty ImagesMaduro’nun partisine ilişkin seçim afişlerinde, Hugo Chavez’e ilişkin imajlara yer veriliyor.

Muhalefetin boykot kararı almasının akabinde, Maduro’nun ittifak cephesinin Ulusal Meclis’i kazanmasına kesin gözüyle bakılıyordu.

Guaido’ya bağlı olan muhalefet partilerinin boykot kararı almasında, Ulusal Seçim Kurulu’nun ve Venezuela’daki yüksek mahkemenin Maduro destekçisi olduğu münasebeti tesirli oldu. Muhalefet, bu şuraların tesiri altındaki seçimin hileli olacağını ileri sürerek, “seçime meşruiyet katmamak adına” boykot kararı aldı.

Seçim sonuçları ne olursa olsun Guaido, Venezuelalılara seçim sonuçlarını kabul edip etmediklerini sormak için referandum düzenleyeceğini duyurdu. Guaido, 7-12 Aralık ortasında meydanlarda geniş iştirakli toplantılar düzenleyeceklerini belirterek seçim davetinde bulunacaklarını söyledi.

Venezuelalıların yüzde 62,2’sinin Maduro’yu da Guaido’yu da desteklemediğine yönelik anketler de kamuoyuna yansıyor.

2. Meşruiyete ait sorular

Avrupa Birliği, ABD ve Amerikan Devletleri Örgütü (OAS) seçimlerin demokratik şeffaflık standartlarıyla uyuşmadığını ve seçimlerden çıkacak sonuçları yasal kabul etmeyeceklerini söyledi.

Getty ImagesParlamento seçimleri koronavirüs salgınının gölgesinde gerçekleşti.

ABD müttefiki olan Brezilya ve Kolombiya üzere Latin Amerika ve Karayip ülkelerinden kimileri da seçimleri kabul etmeyeceğini bildirdi.

Öte yandan Maduro’ya yakın bir çizgide oluşacak yeni Ulusal Meclis’in, Küba ve Nikaragua’nın yanı sıra, Maduro’nun dünyadaki müttefikleri olan Rusya, Çin, Türkiye ve İran tarafından tanınması bekleniyor.

ABD’nin “seçilmiş başkanı” Joe Biden, Maduro’yu diktatör olarak tanımlayarak Trump idaresinin çizgisini ve ABD’nin klâsik siyasetini sürdürecek.

Biden’ın Maduro hükümetine karşı milletlerarası baskıyı artırma arayışında olması bekleniyor.

3.İktidarı pekiştirme

Şayet beklendiği üzere Maduro Ulusal Meclis üzerinde hakimiyet kurmayı başarırsa, Venezuela üzerindeki siyasi ve ekonomik denetimini pekiştirecek yasalar çıkarması mümkün olacak. Seçimle misyona gelecek adaylar ortasında Maduro’nun eşi ve oğlu da bulunuyor.

EPAMaduro’nun eşi Cilia Flores.

Maduro hükümetinin önde gelen isimlerinden Diosdado Cabello, Guaido ve başka muhalif siyasetçileri amaç alarak, “6 Aralık’taki devrimci zaferin ardından” Meclis’ten çıkarılacak birinci yasanın “hainleri cezalandırma” gayesi güdebileceğini söylüyordu.

Maduro, “Bolivar İhtilali’nin zaferi” olarak gördüğü seçim sonuçlarından emindi ve “eğer muhalefet kazanırsa misyonu bırakacağını” söylemişti.

4. Muhalefette ayrılıklar

Guaido izlediği strateji ve seçimleri boykot etme kararı nedeniyle Maduro muhalefeti içerisinde de tenkitlere husus oldu.

Getty ImagesGuaido, “saçmalık” olarak nitelediği seçimleri boykot etme daveti yaptı.

“Geçici Devlet Başkanı” olarak tanınması, Ulusal Meclis’in başı olma durumundan ileri geliyor.

Guaido ve Ulusal Meclis’teki destekçileri, 2018’de Maduro’nun seçilmesini “gayrimeşru” gördükleri için devlet başkanlığı koltuğunun boşaldığını savunuyor. Anayasaya nazaran, parlamentonun önderi, devlet başkanlığından boşalan koltuğa oturabiliyor. Buna dayanarak Guaido 2019’un Ocak ayında kendisini “Geçici Devlet Başkanı” olarak ilan etti.

Öte yandan 5 Ocak’ta yeni Ulusal Meclis misyonu devraldığında bu durum da sona erecek. Fakat Guaido, Pazar günkü seçimin de “özgür ve adil” olmadığını savunduğundan, seçim sonuçlarının yasal olmadığını öne sürüyor ve ilan ettiği vazifeye devam etmeyi planlıyor. Benimsediği konum ile ilgili soru işaretleri de süreceğe benziyor.

5. Siyasi açmaz çözülemedi

Şayet Maduro ve destekçileri Ulusal Meclis’in denetimini yine kazanırsa, sosyalist hükümetin yanında ve karşısında yer alanların konumları daha da katılaşacak. Bu durum memleketler arası seviyede de geçerli.

Ülkenin anayasal kurumlarından dışlayanan muhalifler, Maduro liderliğini bitirmek için bu kurumların dışına gözlerini çevirmek zorunda.

Bu durum ülkedeki tansiyonu ve tersliği daha da körükleyebilir.

Cumhuriyet