Wuhan’daki ilk Covid karantinasının birinci yılı: Çin, salgını nasıl kontrol altına aldı?

Getty ImagesWuhan dünyanın en sıkı karantina tedbirlerinden birisine sahne oldu.

Bundan bir yıl evvel, 23 Ocak 2020’de koronavirüs salgınının başladığı düşünülen Çin’in Wuhan kentinde birinci karantina uygulaması başladı.

Kısıtlamaların katı bir biçimde uygulanması dünyayı birinci etapta çok şaşırtmıştı. Ocak ayından Haziran’a kadar, Wuhan kenti ülkenin geri kalanından büsbütün tecrit edildi.

Ülkeye büyük bir maliyeti olan bu uygulamanın virüs salgınına karşı tesirli ve başarılı bir yol olduğu artık kanıtlanmış görünüyor.

Çin’in koronavirüsü denetim altına alma kıssası, geçen bir yılın akabinde, sadece Pekin’in gözünden değil dünyada da geniş bir kesim tarafından “başarılı” bulunuyor. Pekala, Çin birinci karantina uygulamasından bugünlere kadar neler yaptı?

Karantina nasıl başladı?

Çin’de sıhhat yetkilileri, 2019 sonunda bir hayvan satış pazarında ortaya çıktığı düşünülen “gizemli hastalığa” reaksiyon vermekte yavaş davrandı. Milyonlarca kişinin, Ocak ayındaki klasik Çin Yeni Yılı için seyahat etmesine müsaade verildi.

Dünya Sıhhat Örgütü (WHO) bu hafta yayımladığı bir raporda bile Çin’in birinci yansısını yetersiz bularak eleştirdi.

Çin önemli bir sıkıntıyla karşı karşıya olduğunu fark ettiği an, katı uygulamalar başladı.

25 Ocak’taki Çin Yeni Yılı kutlamalarından iki gün evvel, 23 Ocak günü Wuhan sessizliğe gömüldü. 11 milyon kişi sıkı karantina tedbirleri altına alındı, maske kullanımı ve toplumsal aralık mecburî hale geldi.

Tıbbi kapasiteler zorlanmaya başladığı an, Çin otoriteleri tüm dünyayı şaşırtarak birkaç gün içerisinde sahra hastaneleri kurdu.

Buna karşın Wuhan sakinleri dehşet dolu günler geçirdi. O vakitler BBC’ye konuşan Wenjun Wang, amcasının vefatını, tüm ailesinin hasta olmasını ve tıbbi takviye almanın imkansızlığını aktarıyordu.

Wuhan’da uygulanan sistemler kısa vakit sonra tüm Çin’i kapsamaya başladı. Pekin ve Şangay üzere kentlerde de karantina ve yaygın test uygulamaları başladı.

Çin’e ülke dışından girişlerde sıkı tedbirlere ve denetimlere bağlı gerçekleşiyordu.

Bu birinci günlerde bile otoriteler bilginin yayılmasına yönelik katı bir denetim düzeneğini elden bırakmadı.

Kendi meslektaşlarını virüsle ilgili uyarmaya çalışan hekimler tehdit edildi ve susturuldu. En çok bilinen isim Dr. Li Wenliang, Wuhan bölgesinde koronavirüs salgını ile ilgili birinci ihtarları yapan kişiydi ve çalıştığı hastanede kendisi de virüsü kaparak ömrünü yitirdi.

• Koronavirüs uyarısı sonrası susturulmak istenen Çinli tabip Li Venliang hayatını kaybetti

ReutersKoronavirüse karşı birinci ikazları yapan ve Covid-19 nedeniyle ölen Dr. Li’nin posterleri Prag sokaklarında.

Haber ajanslarının Wuhan’dan yayın yapmalarına müsaade verilse bile, kentteki durumu aktarmaya çalışan Çin vatandaşları susturuldu. Son olarak ortalarından biri dört yıl mahpus cezasına çarptırıldı. 37 yaşındaki eski avukat Zhang Zhan, Mayıs ayında tutuklandı, Aralık ayı sonunda “kargaşa çıkarmak” ve “panik yaymak” gerekçesiyle mahpus cezası aldı.

Kısıtlamalar işe yaradı mı?

Çin’in katı uygulamaları o periyotta ülkeyi izleyenlere “sert” ve kısıtlayıcı görünse de, bir yılın resmi bilgileri, düşük vefat ve hadise sayıları nedeniyle bu kısıtlamaları haklı çıkarıyor.

Çin’de resmi olarak kayıt altına alınan olay sayısı 100 bine yakın. Koronavirüs kaynaklı olarak yaklaşık 4 bin 800 kişi hayatını yitirdi.

Bu sayılar Çin’in nüfusundan daha az nüfusa sahip birçok ülkeye nazaran hayli az. Üstelik ikinci dalga olduğunu gösteren rastgele bir data de yok.

Öte yandan Çin’deki datalar, belirti göstermeyen olayları kapsamıyor ve kimi gözlemciler bu dataların güvenilirliğine kuşku duyuyor.

Wuhan’da ömür nasıl?

Bir yılın akabinde kentteki ömür olağana dönmüş görünüyor. BBC geçtiğimiz hafta Wuhan’a giderek beşerlerle konuştu ve günlük hayatlarını onlardan dinledi.

EPAWuhan’da ömür olağana dönmüş görünse de maske takma uygulaması sürüyor.

Öte yandan sansür nedeniyle Wuhan’daki ömrü büsbütün öğrenebilmek güç. Wuhan sakinleri milletlerarası medyaya konuşmakta çekinebiliyor.

Kesin olan şey, geçtiğimiz yılın kent genelinde ruhsal bir hasar bıraktığı.

BBC’ye konuşan Wuhanlı Han Meimei, “İlk bakışta görünmese de salgın bir şeyleri alıp götürdü. Birçok kişi geçtiğimiz yılın yarattığı travmayı yaşıyor” diyor ve kendisinin de sıkı karantina günlerini hatırlamak istemediğini ekliyor.

Çin’de devlet propagandasına da paralel olarak, birçok kişi ülkenin salgını iyi yönettiği niyetinde. BBC’ye konuşan Pekin sakinleri de birebir görüşü savunuyor. Birçokları da birlik ve bağlanma konusundaki hislerin pekiştiği kanısında.

Wuhan’da öğrenci olan Li Xi, “Salgından evvel herkes halinden şikayetçi ve bezmiş üzereydi fakat salgın sonrası yaşama daha minnettar bakmaya başladılar” diyor.

Han ise bu türlü bir salgının insanları daha çok bir ortaya getirdiğini söylüyor ve ekliyor:

“Eğer beşerler hala buradaysa, kent de buradadır.”

Çin’in geri kalanındaki durum

Yetkililer, başka bölgelerde salgının yine yükselişe geçmesine karşı tetikteler. Qingdao ve Kaşgar üzere kentlerde artan olay sayıları nedeniyle karantina ve yaygın test uygulamasına geçildi.

Hadise sayıları hala çok düşük olsa da, geçtiğimiz haftalarda görülen hafif yükseliş yetkilileri endişelendirdi. Çin, bu ayın başından son beş ay içerisindeki en yüksek günlük hadise sayısını gördü.

ReutersÇin’in uyguladığı sıkı tedbirler, sıhhat kapasitesinin aşılmasını engelledi.

Yetkililer artık ülkenin kuzeydoğusunda 19 milyon kişinin karantinada bulunduğu ve Shijiazhuang kentini de kapsayan bölgeye odaklanıyor.

Salgın ve karantina uygulamalarının iktisat üzerindeki tesiri de büyük. Milyonlarca kişi işini kaybetti ve Çin son 40 yılın en düşük büyüme oranını gördü. Lakin Çin iktisadı süratle toparlanıyor.

Fakat hayat olağana döndükçe, milyonlarca kişinin hareket halinde olacağı Çin Yeni Yılı tekrar dikkatleri üzerine çekmeye başladı. Bu kapsamdaki hareketliliğin yeni bir salgın riskine yol açıp açmayacağı merak konusu.

Öteki yandan ülkede devam eden aşılama programı da beklenti yaratıyor.

Getty ImagesÇinli Sinovac’a ilişkin koronavirüs aşısı Türkiye’de de yaygın olarak kullanılıyor.

Çinli şirketler Sinovac ve Sinopharm’ın ürettiği koronavirüs aşıları ülke genelinde acil kullanım müsaadesi aldı ve riskli dallarda çalışanlara uygulanmaya başlandı.

Çinli yetkililer, Çin Yeni Yılı öncesinde 50 milyon kişinin aşılanmasını hedefliyor.

Pekin, salgının çıktığı ve yayıldığı noktanın neresi olduğuna ait de milletlerarası seviyede kendisini savunma çabasında.

Çinli yetkililerin birinci başlarda salgının ciddiyetini gizlediğine yönelik suçlamalar mevcut. Çin ise virüsün birinci tespit edildiği yerin Wuhan olmasının, koronavirüsün buradan çıktığı manasına gelmediği görüşünde.

Çin devlet medyası son vakitlerde koronavirüsün Çin dışında, İspanya, İtalya ya da ABD’de ortaya çıkmış olabileceği görüşünü gündeme getiriyor. Bunun yanı sıra, virüsün ülkeye donmuş besin eserleriyle girmiş olabileceği savunuluyor lakin uzmanlar bu mevzuda netleşmiş değil.

Bu ay WHO heyeti de Wuhan’a giderek virüsün nasıl ortaya çıktığını araştırmaya başladı. Çinli yetkililerin WHO heyetiyle hangi dataları paylaşacağı konusunda ise soru işaretleri var.

Cumhuriyet